МУҚӘДДӘС КИТАП пәқәт бирла чин Худа бар дәп ениқ көрситиду (Маркус 12:28). Бирақ, үч бирликкә ишинидиғанлар Худа — Ата, Оғул вә Муқәддәс Роһтин ибарәт үч шәхстин тәркип тапқан дейишиду. Үч шәхсниң һәр бири бир-биригә тәң болуп, охшаш күч-қудрәтлик вә башлиниши йоқ дәп қарайду. Шуңа үч бирлик тәлиматиға асасланғанда, Ата болса Худа, Оғул болса Худа вә Муқәддәс Роһ болса Худа, амма Худа пәқәт бирдур.

Нурғун үч бирликкә ишинидиғанлар өзиниң шу тәлиматини чүшәндүрәлмәйдиғанлиғини етирап қилсиму, улар йәнила шу тәлимат Муқәддәс Китапта бар дәп қаришиду. Диққәт қилишқа  әрзийдиғини болса “үч бирлик” дегән сөзни Муқәддәс Китаптин һәргиз тапқили болмайду. Бирақ, үч бирлик дегән ой-пикир Муқәддәс Китаптин тепилғанму? Мошу соалға җавап бериш үчүн, үч бирлик тәлиматини қоллиғучилар дайим оттуриға қойидиған бир айәтни бирликтә көрүп бақайли.

Юһанна 1:1 айитидә: “Һәммидин бурун «Сөз» бар еди. У Худа билән биллә еди һәм Өзи Худа еди” дәп йезилған. Шу бапниң йәнә бир айитидә, шагирт Юһанна “Сөз” болса Әйса дәп ениқ көрсәткән (Юһанна 1:14). Сөз Худа дәп аталғанлиқтин, бәзи кишиләр Ата вә Оғул чоқум бир гәвдә Худа дәп хуласә қилған.

Муқәддәс Китапниң мошу хуш хәвәр бөлигиниң әсли мәтини грек тилида йезилғанлиғини унтуп қалмаслиғимиз керәк. Кейин, тәрҗиманлар грек мәтинини башқа тилларға тәрҗимә қилған. Амма, бәзи Муқәддәс Китап тәрҗиманлири “Сөз Худа еди” дәп тәрҗимә қилмиған. Немә үчүн? Чүнки, улар Муқәддәс Китап йезилғанда ишлитилгән грек тили тоғрисида билимгә егә болғачқа, тәрҗиманлар “Сөз Худа еди” дәп тәрҗимә қилинмай, башқичә тәрҗимә қилиниши керәк дегән хуласигә кәлгән. Ундақта қандақ тәрҗимә қилған? Төвәндики мисални көрүп бақайли: “Логос [Сөз] илаһий еди” (“A New Translation of the Bible”). “Сөз Худа билән биллә еди вә уларниң тәбиити охшаш еди” (“The Translator’s New Testament”). Мошу тәрҗимиләргә асасланғанда, Сөз өзи Худа әмәс *. Әксичә, униң орни Йәһвә яратқан барлиқ мәхлуқатлар арисида әң жуқури орунда болғачқа, Сөз болса “Илаһий” дәп тәрҗимә қилинған. Бу йәрдики “илаһий” дәп ишлитилгән сөз-ибарә Униң “қудрәтлик шәхс” екәнлигини көрситиду.

Көпчилик кишиләр Муқәддәс Китап йезилған вақиттики грек тилини билмәйду. Шундақ екән, сиз шагирт Юһаннаниң әмәлиятта немини көздә тутуп шундақ язғанлиғини қандақ биләләйсиз? Мундақ бир мисал алайли: бир муәллим оқуғучилириға бир мәсилини чүшәндүрди. Кейин оқуғучилар муәллимниң чүшәндүрүшини һәр хил чүшәнди. Ундақта, оқуғучилар бу мәсилини қандақ һәл қилалайду? Улар муәллимниң көпирәк чүшәнчә  беришини тәләп қилиши керәк. Наһайити ениқки, қошумчә тәпсилатларни үгиниш уларниң мәсилини яхширақ чүшиниши үчүн ярдәм бериду. Шуниңға охшаш, Юһанна 1:1 айәтни чүшиниш вә Әйсаниң орни тоғрисида көпирәк билимгә егә болуш үчүн Юһанна баян қилған хуш хәвәрни тәтқиқ қилип оқуң. Мошу мәсилә тоғрисидики қошумчә тәпсилатларни үгиниш сизниң тоғра хуласигә келишиңизгә ярдәм бериду.

Мәсилән, Юһанна баян қилған хуш хәвәр 1-бапниң 18-айитидә немә дейилгәнлигини көрүп бақайли: “Худани һеч ким көрүп баққан әмәс”дейилгән. Лекин адәмләр Әйсани йәни оғулни көргән. Мәсилән, Юһанна: “Сөз инсан болди вә аримизда яшиди. У меһир-шәпқәт вә һәқиқәткә толған болуп, биз Униң улуқлуғини... көрдуқ” дегән (Юһанна 1:14). Ундақта, Әйса қандақларчә Худа болалайду? Юһанна йәнә Сөз “Худа билән” еди дәп баян қилған. Бирақ қандақ қилип бир йәккә тән башқа бири билән биргә болиду вә бир вақитта иккинчи бириниң өзи болалайду? Буниңдин башқа, Юһанна 17:3 айәттә хатириләнгәндәк, Әйса өзи вә униң асмандики Атисиниң оттурисидики пәриқни наһайити ениқ көрсәткән. У өзиниң атисини “һәқиқий ваһид [йәккә-йеганә] Худа” дәп атиған. Юһанна баян қилған хуш хәвәр асасән ахирлашқанда мундақ дәп хуласә қилинған: “Бу хатириләр силәрни һәзрити Әйсаниң Қутқазғучи-Мәсиһ, шундақла Худа Оғли екәнлигигә ишәнсун һәм бу арқилиқ униңға бағлинип һаятлиққа еришсун, дәп йезилди” (Юһанна 20:31). Қарап бақсиңиз, Әйса Худа дәп аталмиған, бәлки Худаниң Оғли дәп аталған. Юһанна баян қилған хуш хәвәрдә тәминләнгән қошумчә тәпсилатлар Юһанна 1:1 айәтни қандақ чүшинишимиз керәклигини көрситиду. Әйса, сөз болса “илаһий” дәп атилиши униң йүксәк алий орни бар болғанлиғидиндур. Бирақ у Худа билән тәң әмәс.

Муәллим билән оқуғучиларниң мисали тоғрисида йәнә ойлап бақайли. Гәрчә муәллим йәнә қайта тәпсилий қилип чүшәндүргән болсиму, бәзи оқуғучиларниң йәнила бир қарарға келәлмәй гуман қилғанлиғини тәсәввур қилип бақайли. Улар қандақ қилиши мүмкин? Улар шу охшаш мәсилә тоғрисида көпирәк билимгә егә болуши үчүн башқа бир муәллим тәклип қилиши мүмкин. Әгәр иккинчи муәллимниң чүшәндүрүши биринчи муәллимниң чүшәндүрүшиниң тоғра екәнлигини тәстиқлисә, оқуғучиларниң гумани йоқилиду. Шуниңға охшаш, әгәр сиз Әйса Мәсиһ билән Худа оттурисидики мунасивәт тоғрисида Муқәддәс  Китап язғучиси Юһаннаниң әмәлиятта немә дегәнлигигә чүшәнмигән болсиңиз, ундақта Муқәддәс Китапниң Мәтта баян қилған хуш хәвәр қисими улар оттурисидики мунасивәт тоғрисида немә дегәнлигини тәкшүрүп беқиң. Мәтта мошу заманниң ахири тоғрисида Әйса Мәсиһниң ейтқанлирини нәқил кәлтүргән: “Бу ишларниң йүз беридиған вақит-саатиға кәлсәк, буни Атамдин башқа һеч ким билмәйду. Нә асмандики периштәлири, нә Оғли билмәйду” (Мәтта 24:36). Мошу сөзләр Әйсаниң Худа әмәслигини қандақ испатлайду?

Әйсаниң сөзидин көрүнүп туридуки, Ата оғулдин көпирәк нәрсини билиду. Әгәр Әйса Худа болса, Ата билгән ишларни у билмәттиму? Буниңдин шуни хуласә қилишқа болидуки, Оғул Атиға тәң болалмайду. Амма, йәнә бәзиләр: “Әйсаниң икки хил тәбиити бар, у мошу вақитта инсан сүпитидә сөзлигән” дейишиду. Мақул шундақ болғанму дәйли, ундақта муқәддәс роһчу? Муқәддәс роһ Атиға охшаш Худа болса, немә үчүн Әйса, Ата билидиған ишлардин муқәддәс роһ һәм хәвәрдар дәп ейтмайду?

Сиз Муқәддәс Китапни тәтқиқ қилип үгинишни давамлаштурсиңиз, Муқәддәс Китаптики нурғун айәтләр сизгә тонуш болуп кетиду. Һәм шу айәтләр бирдин-бир Худа болса Йәһвә екәнлигини, амма Әйса вә муқәддәс роһ һәр иккилисиниң Худа әмәслигини испатлайду (Зәбур 90:2; Әлчиләр 7:55; Колосилиқлар 1:15).