IFYEBO NA FIMBI
Ico Abena Kristu Bene Bene Bashibomfesha Musalaba
UMUSALABA walitemwikwa nga nshi ku bantu abengi kabili walicindikwa. Icitabo ca Encyclopædia Britannica citila umusalaba “e cikalamba icishibisha Abena Kristu.” Na lyo line, Abena Kristu bene bene tababomfya musalaba. Cinshi bashiubomfesha?
Icikalamba bashiubomfesha ni co Yesu Kristu tafwilile pa musalaba. Ishiwi lya ciGriki ukwafuma ishiwi lya kutila “umusalaba” ni stau·ros′. Lyalola mu kuti “icimuti icaololoka nelyo umulando.” Baibolo iyo beta abati The Companion Bible itila: “Ishiwi lya ciGriki ilya kuti Stau·ros′ te mbao shibili ishapopelwa ukupanga umusalaba…Takwaba ifyalembwa mu ciGriki cilya cine balembelemo [Icipingo Cipya] ifilangililo kutila ili shiwi lyalola mu kuti imbao shibili.”
Mu malembo ayengi, abalembele Baibolo babomfya ishiwi limbi ku kulondolola apafwilile Yesu. Na ilyo ishiwi lya ciGriki ni xy′lon. (Imilimo 5:30; 10:39; 13:29; Abena Galatia 3:13; 1 Petro 2:24) Ili shiwi lyalola fye mu kuti “imbao” nelyo “icimuti,” “umulando, nelyo umuti.”
Ibuuku litila Das Kreuz und die Kreuzigung (Umusalaba no Kutanikwa) ilyalembele Hermann Fulda, lyalondolola umulandu balebomfesha fye icimuti icaololoka; litila: “Imiti tayalesangwa konse fye uko baleipaila abantu pa lwalala. E ico icimuti icaololoka e caleshikwa mu mushili. Pali ici cimuti e po bampulamafunde balebapopela ninshi amakasa nayakakwa nelyo ukupopelwa ne misomali.”
Nomba ifishinka fine fine pali uyu mulandu fyaba mu Cebo ca kwa Lesa. Umutumwa Paulo atila: “Nomba Kristu alitulubwile ku filai fya Mbila ya kale, pa kuicito mwine uwatipwa; ngo mo calembelwo kuti: “Uyo onse uo basamika pa cimuti, alitipwa.” (Abena Galatia 3:13, Diocese of Mbala) Muli ili lembo Paulo alanda amashiwi yaba pa Amalango 21:22, 23, apalanda bwino bwino ati icimuti, te musalaba iyo. Apo ukwipaya umuntu muli uyu musango kwalelenga aba “uwatiipwa,” te kuti cibe bwino ku Bena Kristu ukukobaika ifipasho fya kwa Kristu wapopelwa pa cimuti mu mayanda yabo.
Takwaba ubushininkisho bwa kutila Abena Kristu balebomfya umusalaba pa kupepa mu myaka 300 ukutula apo Kristu afwilile. Nomba pa numa ya myaka 300, Konstantino, Kateka umusenshi na o aishileba Umwina Kristu umusangu, kabili uyu e watendeke ukubomfya umusalaba. Atile e ca kwishibilako Abena Kristu. Katwishi ico Konstantino aimininepo pa kucite co, pantu kwena Yesu Kristu tafwilile pa musalaba. Umusalaba na kuba wafumine ku bantu abashalepepa, abasenshi. Icitabo ica New Catholic Encyclopedia na co cine calanda ukuti: “Umusalaba e ko wali ilyo ubuKristu tabulaisa e lyo na ku bantu bashali Bena Kristu.” Kwaba ifitabo na fimbi ifyatila umusalaba walebomfiwa ku balepepa ifibumbwa e lyo na bashalepepa Lesa, abasuminishe ubulalelale mu kupepa kwabo.
Nomba, cinshi calengele ukuti abantu batemwe umusalaba? Ni pa kuti cangukile abasenshi ukusumina bwangu ubuKristu bwa bufi. Lelo icishinka ca kutila Baibolo yalibinda ukuipeelesha kuli conse icafuma ku bashipepa Lesa wa cine. (2 Abena Korinti 6:14-18) Kabili Amalembo yalilesha umusango onse uwa kupepa utulubi. (Ukufuma 20:4, 5; 1 Abena Korinti 10:14) E ico kanshi, Abena Kristu bene bene tababomfya umusalaba.*
* Nga mulefwaya ilyashi ililanda pa musalaba moneni mu citabo ca Ukupelulula Ukufuma Mu Malembo, pa mutwe utila Umusalaba, amabula 408 ukufika ku 412, icalembwa ne Nte sha kwa Yehova.
