GBẸTỌ livi susu wẹ nọ sẹ̀n satin bosọ nọ na ẹn sisi. Otanwe lọ The Encyclopædia Britannica ylọ satin dọ “ohia tangan sinsẹ̀n Klistiani tọn.” Etomọṣo, Klistiani nugbo lẹ ma nọ yí satin zan to sinsẹ̀n-bibasi mẹ. Etẹwutu?

Whẹwhinwhẹ́n titengbe lọ wẹ yindọ Jesu Klisti ma kú do satin ji gba. Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdogbedevomẹ to paa mẹ dọ “satin” wẹ stau·rosʹ. Ehe zẹẹmẹdo “opò kavi atin jijlọ de.” The Companion Bible dọmọ: “[Stau·rosʹ] ma nọ zẹẹmẹdo atin voovo awe he nọ yin gigla do yede ji pọ́n gbede . . . Kandai depope ma tin to [Alẹnu Yọyọ] mẹ to Glẹkigbe mẹ he tlẹ zẹẹmẹdo atin voovo awe gba.”

To wefọ delẹ mẹ, Biblu kantọ lẹ yí hogbe devo zan na nuhe  ji Jesu kú do. Enẹ wẹ hogbe Glẹki tọn lọ xyʹlon. (Owalọ lẹ 5:30; 10:39; Galatianu lẹ 3:13; 1 Pita 2:24) Hogbe ehe zẹẹmẹdo “dòtin” kavi “opò, pòtin, kavi atin.”

To whenuena e to zẹẹmẹ basi do nuhewutu atin tlọlọ de poun nọ yin yiyizan na mẹhuhu ji, owe lọ Das Kreuz und die Kreuzigung (Satin Podọ Whiwhe Do Satin Go), gbọn Hermann Fulda dali, dọmọ: “Atin lẹ ma nọ tin to nọtẹn lẹpo he yin dide na mẹhuhu gbangba tọn lẹ gba. Enẹwutu dòtin dopo poun wẹ nọ yin tùntùnte. Ehe go wẹ alọ sẹ́ngbatọ lẹ tọn lẹ nọ yin dindlẹn daga bo nọ yin biblá kavi yin whiwhè do podọ onú dopolọ nọ yin bibasi na afọ yetọn lẹ lọsu ga.”

Ṣigba, kunnudenu he go mí sọgan dejido hugan lọ wá sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Apọsteli Paulu dọmọ: “Klisti ko fli mí sọn dẹ̀hodo osẹ́n tọn mẹ, mẹhe lẹzun mẹhodẹ̀do de to otẹn mítọn mẹ, na yè ko wlan ẹn dọ, Mẹhodẹ̀do wẹ omẹ depope he yè sọpla do atin go.” (Galatianu lẹ 3:13) Tofi, Paulu yihodọ sọn Deutelonomi 21:22, 23 mẹ, ehe dlẹnalọdo atin de, e ma yin satin de gba. To whenuena e yindọ nuyizan mẹhuhu tọn mọnkọtọn nọ hẹn mẹde zun “mẹhodẹ̀do,” e ma na sọgbe na Klistiani lẹ nado yí yẹdide Klisti he yin whiwhedo-núgo tọn do doaṣọ́na owhé yetọn lẹ.

Kunnudenu depope ma tin dọ to owhe 300 he bọdo okú Klisti tọn go gblamẹ, mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ yí satin zan to sinsẹ̀n-bibasi yetọn mẹ. Ṣigba, to owhe kanweko ẹnẹtọ mẹ, Ahọluigbagán kosi Constantin kọnawudopọ hẹ sinsẹ̀n Klistiani atẹṣitọ tọn lọ bo hẹn satin gbayipe taidi ohia sinsẹ̀n lọ tọn. Mahopọnna mẹwhinwhàn depope he Constantin tindo, satin ma gando Jesu Klisti go to aliho depope mẹ gba. Na nugbo tọn, kosi lẹ dè wẹ satin wá sọn. Owe lọ New Catholic Encyclopedia yigbe dọmọ: “Satin yin mimọ jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn bosọ yin aṣa mẹhe ma yin Klistiani lẹ tọn.” Alọdlẹndonu devo lẹ ko kọ̀n satin dopọ hẹ sinsẹ̀n kosi tọn po oyẹsu zanhẹmẹ kosi tọn lẹ po.

To whelọnu lo, naegbọn ohia kosi tọn ehe do yin hinhẹn gbayipe? E họnwun dọ, yanwle lọ wẹ nado hẹn ẹn bọawuna kosi lẹ nado kẹalọyi “sinsẹ̀n Klistiani tọn.” Etomọṣo, Biblu gblewhẹdo sinsẹ̀n-bibasi hlan ohia kosi tọn depope hezeheze. (2 Kọlintinu lẹ 6:14-18) Owe-wiwe sọ jẹagọdo wunmẹ boṣiọ-sinsẹ̀n tọn lẹpo. (Eksọdusi 20:4, 5; 1 Kọlintinu lẹ 10:14)  Enẹwutu, owhẹ̀ Klistiani nugbo lẹ tọn whẹ́n ma nado nọ yí satin zan to sinsẹ̀n-bibasi mẹ. *