Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

IFYEBO NA FIMBI

Umulandu AbaKlistu Tabapyungishishapo Umutaliko pa Kupempela

Umulandu AbaKlistu Tabapyungishishapo Umutaliko pa Kupempela

UMUTALIKO baliutemenwe kabili balaulemya ku bantu abengi. Ibuuku lya The Encyclopaedia Britannica lilalabila ati umutaliko “e keshibilo akakulu aka buKlistu.” Nangabe’fyo, abaKlistu bacine tabapyungishapo umutaliko mu kupempela kwabo. Mba nindo?

Umulandu uukulu tabaupyungishishapo wa kweba ati baYesu Klistu tabafwililepo pa mutaliko. Ishiwi ilya mu ciGiliki ukufumine ishiwi lya “mutaliko” ni stau·rosʹ. Lilaalula ukweba ati “iciti icololokele.” Baibolo iibeta ati The Companion Bible ilalabila ati: “[Stau·rosʹ] tayalulapo ukweba ati mapulanga abili aababambakenye mu kucilinganya koti mutaliko . . . Mu ciGiliki cenka cilya balembeelemo [Ukulayana kwa Bukumo] tamulipo ifitubuulishisha ukweba ati ili shiwi lilaalula ukweba ati mapulanga abili.”

Mu malembo aengi, abalembeshi ba Baibolo balipyungishe na limbi ishiwi ku kubuulishisha apafwilile baYesu. Lishiwi lya ciGiliki ilibeta ati xyʹlon. (Ifyacitilwe 5:30; 10:39; 13:29; AbaGalatya 3:13; 1 Petilo 2:24) Ili shiwi nalyo lilaalula ati “ipulanga” neli “umulando, neli, iciti.”

Ku kubuulishisha umulandu balukupyungishisha iciti icololokele cimo lukoso pa kwipaya, ibuuku ilibeeta ati Das Kreuz und die Kreuzigung (Umutaliko ne Kutalikwa) ilyalembelwe na Hermann Fulda, lilalabila ati: “Imiti tayalukusangwapo konse lukoso uku basalile ukwipaila abantu pa bantu abengi. Fyopele’fyo iciti cimo lukoso eci balukushimpa mu mushili. Pali cici iciti e papo abakutoba amafunde balukubapopelapo amaboko abo neli ukuakaka kwiulu uku ninshi amakasa abo baakaka neli ukuapopela panshi pa citi.”

Ifyebo fya cinenene ifya kushinino’yu umulandu, nangabe’fyo filafuma mu Mashiwi abaLesa. Intangishi Paulu kailabila ati: “BaKlistu balitulubwile kukufiŋga kwamafunde, pakuba kufiŋga pakuti pali fwebo: pakuti palilembelwe ati: Balifinjilwe bonse abapateme pamuti.” (AbaGalatya 3:13) Paulu pano aambula amashiwi tusangana pali Ndutelonomi 21:22, 23, awo mu kubwenesha alalosha ku citi lukoso, talipo ati mutaliko. Pakuti ukwipaya umuntu muli yeyo’nshila kwalukumulengo’kuba “umufingilwe,” kanshi tacelelwepo ku baKlistu ukukobeka icakutuntululako ca fyefyo ifi bapopele baYesu mu mipunda mwabo.

Takulipo bumboni ubuli bonse ubwapeelwe ubwa kweba ati abaKlistu balukupyungisha umutaliko pa kupempela mu myaka 300 iya kutanga ukutatikila apa baKlistu bafwilile. Pa kupite’myaka 300, nangabe’fyo, Imfumu Konstantino iikulu iya kwikalika ifyalo ifingi iitayasambishiwe ifya buLesa yalibele muKlistu wa kubalukila baLesa kabili e watatikile ukupyungisha umutaliko ati cakwishibisha abaKlistu. Katwishi ici aimakenepo pa kucite’fyo, pakuti nangabe’fyo umutaliko taulipo ati epo baYesu Klistu bafwilile. Umutaliko, muli bucine, walifumine ku bantu abatabasambishiwe ifya buLesa. Ibuuku lya New Catholic Encyclopedia lilalabila ati: “Umutaliko eko wali ili ubuKlistu tabwaliko kabili na kuli baabo abatabali abaKlistu.” Amabuuku ambi aapusenepusene alalabila ati umutaliko walukupyungishiwa ne bantu abalukupempela ifibumbwabumbwa kabili na baabo abasuminishe ubucencemeshi mu kupempela kwabo.

Lomba, pano, mba nindo abantu abatabasambishiwe ifya buLesa batemenwe ukupyungishisha umutaliko? Ni pa kucilenga icipubile kuli baabo abatabasambishiwe ifya buLesa ukusumina ubuKlistu bwa bufi. Nangabe’fyo, Baibolo ilakaanya ukulipeelesha makosa ku keshibilo akali konse akafumine kuli baabo abatabasambishiwe ifya buLesa. (2 AbaKolinto 6:14-18) Amalembo nakabili alakaanya ukupempela ifibumbwabumbwa ifili fyonse lukoso. (Ifyakufuma 20:4, 5; 1 AbaKolinto 10:14) Pali yeyo imilandu iiweme, abaKlistu bacine tabapyungishapo umutaliko pa kupempela. *

^ par. 5 Kani mulukufwaya ifyebo na fimbi ifilabila pa mutaliko, boneni mwi buuku lya Ukupelulula Ukufuma mu Malembo, pa mutwi uulabila ati Umusalaba, amabula 408 ukufika ku 412, ilya mu Cibemba, ilitulishiwe na Bamboni sha baYehova.