MSALABA en gima oher, kendo omi luor ahinya gi ji tara gi tara. Buk miluongo ni The Encyclopædia Britannica wacho ni msalaba en “ranyisi maduong’ mar din mar Jokristo.” Kata kamano, Jokristo madier ok ti kod msalaba e lamo. Nikech ang’o?

Gima duong’ mamiyo ok gi ti kode en nikech Yesu Kristo ok ne otho e msalaba. E dho-Grik, stau·rosʹ e nying ma iloko ni “msalaba.” Tiend wachni kuom adier en mana “yath kata siro matir.” The Companion Bible wacho ni: “[Stau·rosʹ] ok en wach manyiso yien ariyo ma oket ariwa e yo moro amora . . . Onge kama ondikie e dho-Grik [mar Muma Manyien] manyiso yien ariyo.”

 Ei ndiko moko, jondiko mag Muma tiyo kod wach machielo e luongo gima ne Yesu othoe. Iluonge ni xyʹlon e dho-Grik. (Tich Joote 5:30; 10:39; 13:29; Jo Galatia 3:13; 1 Petro 2:24) Nyingni tiende en “bao mar gedo,” kata “luth, arungu, kata yath.”

Buk miluongo ni Msalaba koda wach Guro wacho kama e wi gimomiyo ne itiyo gi yath matir e guro jogo ma ne ong’ad ni buch tho: “Yien ok ne yudore kuonde duto ma ne iyiero mondo ogurie joma ne omi kum mar tho. Kuom mano, yien ne ikunyo piny e lowo. Kinde mang’eny, joma ne okum ne iguro gi musmal e yien-go, ka lwetegi ong’awore malo to tiendegi ne itweyo kata guro bende gi musmal.”—Buk miluongo ni Das Kreuz und die Kreuzigung, ma ogo gi Hermann Fulda.

Kata kamano, gima duong’ moloyo manyiso adier chuth kuom wachni wuok e Wach Nyasaye. Jaote Paulo wacho niya: “Kristo nowarowa a e kuong’ mar Chik ka nodoko ng’a mokuong’ nikech wan; nimar nondiki niya, ‘Okuong’ ng’at ma ong’aw e yath.’ ” (Jo Galatia 3:13) Kani, Paulo wuoyo kuom Rapar mar Chik 21:22, 23, mawuoyo ratiro kuom yath, to ok msalaba. To nikech kum machalo kamano ne miyo ng’atno bedo ng’ama nigi “kuong’,” ok en gima ber mondo Jokristo obed gi kido mopa manyiso kaka ne ogur Kristo ka gima giberogo utegi.

Onge gima nyiso ni kuom higini 300 bang’ tho Kristo, jogo ma ne luongore ni Jokristo ne tiyo gi msalaba e lamo. Kata kamano, bang’ higini 300, Ruoth moro miluongo ni Konstantin ma ne lamo nyiseche manono, ne oloko din mare ma oriwore gi Jokristo ma ne oweyo adiera, ma okedo mondo msalaba obed ranyisi ma margi. Kata bed ni Konstantin ne otimo mano gi paro mane, msalaba ok ne otudore e yo moro amora gi Yesu Kristo. Kuom adier, msalaba ne ochakore gi jogo ma ne ok lam Nyasaye madier. Buk miluongo ni New Catholic Encyclopedia yie ni: “Msalaba ne nitie ka pok ochak din mar Jokristo, kendo itiyo kode kata gi joma ok gin Jokristo.” Josomo mang’eny mong’ere wacho ni msalaba ne itiyogo e lamo chwech mamoko, kendo joma ne ok lam Nyasaye e yo madier ne tiyo kode e timo sawo maggi ma ne oting’o misengini mag anjawo.

To kare ang’o momiyo ne omed tiyo gi kidoni mar joma ne lamo nyiseche manono? Nenore ratiro ni ne omed tiyo kode eka  mondo obed mayot loko joma ne lamo nyiseche manono obed “Jokristo.” Kata kamano, Muma kwedo ratiro wach tiyo kod kido mag joma ne ok lam Nyasaye e yo makare. (2 Jo Korintho 6:14-18) Muma bende kwedo tiyo kod kido moro amora e lamo. (Wuok 20:4, 5; 1 Jo Korintho 10:14) Kuom mano, Jokristo madier ok ti kod msalaba e lamo. *