TEL miakej kipoujkaitaj uan kiueyichiuaj kolotsin. Uan Enciclopedia Hispánica kijtoua ke kolotsin yejua “tein kiixnextia taneltokalis kampa kijtouaj ke kichiuaj kemej Cristo”. Axkan, ¿kuali maj kikuikan akin kichiuaj kemej Cristo?

 Yekinika, moneki tikmatiskej se taman tein motelneki: Jesucristo amo momikilij itech se kolotsin. Itech griego moajsi tajtol staurós, akin miakej kikepaj kemej “kolotsin”. Sayoj ke tein melauj, kijtosneki “kouit melatstik”. Uan no, nejin tajtol “amo keman kijtosneki ome koujmej tein momaxaltaliaj [...]. Itech tajtol griego tein ika moijkuiloj [Nuevo Testamento] amo moajsi nion teyi maj kiteajsikamatilti ome koujmej” (The Companion Bible).

Akin kijkuilojkej Biblia, itech seki textos kikuikej okse tajtol keman ika tajtojkej kampa kimiktijkej Jesús. Kikuikej tajtol griego xýlon, tein sayoj kijtosneki “kouit” oso “kalikxit” (Hechos 5:30; 10:39; Gálatas 3:13).

Se takat motelmachtijkej akin itokay Hermann Fulda, kimelaua keyej kikuiaj se kouit keman kimiktiayaj aksa: “Kampa kiixpejpenayaj kimiktiskej aksa senteixtenoj, amo nochipa onkaya koujmej. Yejua ika kiketsayaj se kouit uan ompa kimaajkoketsayaj temiktijkej, uan kiilpiayaj oso kisoyaj itech imauan, uan kemansa no itech imetsuan” (Das Kreuz und die Kreuzigung [La cruz y la crucifixión]).

Sayoj ke tein kijtoua iTajtol Dios, yejua okachi tepaleuia maj senkis se kineltoka. Tatitanil Pablo kijtoua: “Cristo techkouako uan techkixtiko itech ne tatelchiualis. Uan Totajtsin Dios kipouak Cristo ke Yejuatsin tatelchiual ika por tejuan topanpatika. Porin in Tajtoltsin de Dios kijtoa ijkuin: ‘Tatelchiualme ya nochi nekes ten mikij porin kinpilojke tech se kuouit ika por yejuan nintajtakoluan’” (Gálatas 3:13). Itech nejin texto, Pablo kijkuiloj tein kijtoua Deuteronomio 21:22, 23, kampa kiyeknextia ke kijtosnekia se kouit, uan amo se kolotsin. Akin kipilouayaj itech se kouit kijtosnekia katka “tatelchiual”. Yejua ika, akin kichiua kemej Cristo, amo kuali yetok maj kitajtali ichan taixkopimej tein ixnesi kampa kipilojkej Cristo.

¿Toni mochiuak satepan keman momikilij Jesús itech inintaueyichiualis akin yekmelauj kichiuayaj kemej Cristo? Itech nochi 300 xiujmej tein panok, amo ixnesi maj kikuinij kolotsin. Sayoj ke itech xiuit 313, tekiuaj Constantino kikauak itaneltokalis uan panok itech okse taneltokalis kampa kijtouayaj ke kichiuayaj kemej Cristo. Sayoj ke nejon taneltokalis katka akin kinekepilijkej tein melauak. Itech nejon xiuit peuak kikui kolotsin kemej tein kiixnextiskia itaneltokalis. Sayoj ke, yeski tein yeski kichiualtij  Constantino maj peua kikui, tein melauj kolotsin amo kipia ke kiitas nion teyi iuan Jesucristo. Uan no, nejon kiixnextiaya se taneltokalis tein amo melauak. Se ininamaix católicos kiyekijtoua: “Kolotsin kikuiaj akin nenkej achtopa keman Jesús nemiskia, uan no akin amo kineltokakej Cristo” (New Catholic Encyclopedia). Oksekin motelmachtianij kijtouaj ke kolotsin kikuiaj keman kiueyichiuayaj Tonaltsin, uan no itech taueyichiualis kampa motemakayaj auilnemiskej.

Komo ijkon, ¿keyej peuak kikuij nejon kolotsin komo ualaya itech taneltokalis tein amo melauak? Nesi ke ika nejon, akin moajsiaj itech okseki taneltokalismej, ijsiujka kiseliayaj “taneltokalis kampa kijtouayaj kichiuayaj kemej Cristo”. Sayoj ke Biblia techyekiluia maj amo tikuikan teisa tein kiixnextia taneltokalis tein amo melauak itech taueyichiualis (2 Corintios 6:14-18). No techiluia maj tikixtopeuakan nochi taman tein kijtosneki se kinueyichiuas tiotsitsin (Éxodo 20:4, 5; 1 Corintios 10:14). Yejua ika, akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo, amo kikuij kolotsin uan ika kiueyichiuaj Dios. *