Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

OKOTSHA

Lande na kahakambe Akristo wa mɛtɛ la kurusɛ l’ɔtɛmwɛlɔ?

Lande na kahakambe Akristo wa mɛtɛ la kurusɛ l’ɔtɛmwɛlɔ?

MILIYƆ y’anto nangaka ndo mbɔsaka kurusɛ la nɛmɔ. Dibuku dimɔtshi (The Encyclopædia Britannica) mbelɛka kurusɛ ɔnɛ “djembetelo ya woke y’ɔtɛmwɛlɔ w’Okristo.” Koko, Akristo wa mɛtɛ hawokambe la kurusɛ l’ɔtɛmwɛlɔ. Lande na?

Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi w’ohomba ele, Yeso Kristo komvɔ lo kurusɛ. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakadimɔma mbala efula ɔnɛ “kurusɛ” ekɔ stau·rosʹ. Yɔ nembetshiyaka mɛtɛ “ekundji kana otamba wosembwe tɔɔ.” Dibuku dimɔtshi (The Companion Bible) mbutaka ɔnɛ: “[Stau·rosʹ] halembetshiya pondjo esongo ehende weketanyemi . . . Ndoko dikambo ɔtɔi dia lo Grɛkɛ kakawafunde lo [Daka di’Oyoyo] dialembetshiya tenyi pende di’osongo.”

Lo avɛsa efula, afundji wa Bible kambaka la tshɛkɛta kina dia nembetshiya otamba wakawahanɛ Yeso lɔkɔ. Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ xyʹlon mbakamba la wɔ. (Etsha 5:30; 10:39; 13:29; Ngalatiya 3:13; 1 Petero 2:24) Tshɛkɛta shɔ nembetshiyaka tsho “osongo” kana “ekundji, ehanyɔ kana otamba.”

Dia nembetshiya lande na kakawakambaka mbala efula la ekundji dia mpanɛ anto dia mbadiaka, dibuku dimɔtshi (Das Kreuz und die Kreuzigung) diaki Hermann Fulda mbutaka ɔnɛ: “Esongo kotanemaka lo ahole tshɛ wakawasɔnaka dia ndjakaka anto lo sɛkɛ. Ɔnkɔnɛ, wakakaka ekundji k’anyanya lo nkɛtɛ. Wakahanɛka amɔnyɔdi w’ɛlɛmbɛ anya la diko di’ɔtɛ ndo mbala efula wakâkelekaka ekolo kana mbakɔkɔla sɛti lɔkɔ.”

Koko djembetelo yoleki mbetawoya ndja oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ mbutaka ate: “Kristo akatosombe ndo akatotshungola oma lo mananu k’Ɛlɛmbɛ lo mbidjama ndamɛ mananu lo dihole diaso, nɛ dia akafundama ɔnɛ: ‘Mananu kayale le onto tshɛ lahanema l’otamba.’ “ (Ngalatiya 3:13) Lo divɛsa nɛ, Pɔɔlɔ ekɔ lo mvusola ɛtɛkɛta wa lo Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 21:22, 23 watɛkɛta hwe dikambo di’otamba, koko aha dia kurusɛ. Ndo lam’ele ehomɔ kakawadiakanaka kɛsɔ kakadjaka anto akɔ “mananu,” kema dimɛna di’Akristo nɛnga mvudu yawɔ la esato wohanewɔ Kristo l’otamba.

Ndoko djembetelo ɔtɔi yɛnya dia lo ɛnɔnyi 300 wa ntondo wakete l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Kristo wanɛ wakayataka ɔnɛ Akristo mbewɔ wakakambaka la kurusɛ l’ɔtɛmwɛlɔ. Koko lo ntambe ka nɛi, Omboledi w’opanganu wakawelɛka Constantin akayokadimɔka otsha lo Lokristokristo ndo akayotshutshuyaka anto dia nkamba la kurusɛ oko djembetelo ya Lokristokristo. Oyadi eyango akɔna waki la Constantin, kurusɛ komendanaka kânga yema la Yeso Kristo. Apanganu mbakatatɛ nkamba la kurusɛ. Dibuku dimɔtshi (New Catholic Encyclopedia) suyaka ɔnɛ: “Kurusɛ kakatanemaka lo mbekelo y’anto waki la ntondo ka Kristo ndo waki komonga Akristo.” Abuku akina mbɛdikaka kurusɛ la ɔtɛmwɛlɔ ndo la ditshelo di’apanganu diendana l’awui wa dieyanelo.

Lâsɔ, lande na kakawetshaka anto dia nkamba la djembetelo y’apanganu shɔ? Ondo dia nkimanyiya apanganu dia mbetawɔ esadi kɛnɛ kakɔsaka anto oko Lokristokristo. Koko, Bible hetawɔ kânga yema dia nkamba l’ɛngɔ tshɛ kendana l’apanganu. (2 Kɔrɛtɔ 6:14-18) Afundelo sekɛka nto weho tshɛ w’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi. (Etombelo 20:4, 5; 1 Kɔrɛtɔ 10:14) Diakɔ diele, Akristo wa mɛtɛ wekɔ la ɔkɔkɔ w’oshika wawashimba dia nkamba la kurusɛ. *

^ od. 4 Dia mbeya awui efula wendana la kurusɛ, enda lɛkɛ 77-81 la dibuku Comment raisonner à partir des Écritures, diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.