Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAYUNGIZYIDWE

Banakristo Bakasimpe Ncobatabelesyi Ciingano Mubukombi

Banakristo Bakasimpe Ncobatabelesyi Ciingano Mubukombi

ICIINGANO cilayandwa akulemekwa kapati atuulunzuma twabantu. Ibbuku litegwa The Encyclopædia Britannica lyaamba ciingano kuti “ncitondezyo ciyandika kapati kwiinda zyoonse cabukombi bwa Bunakristo.” Nokuba boobo, Banakristo bakasimpe tababelesyi ciingano mubukombi. Ino nkaambo nzi ncobatacibelesyi?

Ikaambo kapati nkakuti Jesu Kristo tanaakafwida aciingano pe. Ibbala lya Cigiliki lisandululwa kuti “ciingano” ngu stau·rosʹ. Mubwini lyaamba “citanda naa cisamu ciimvwi.” Ibbaibbele litegwa The Companion Bible cakusalazya lyaamba kuti: “[Stau·rosʹ] kunyina nolyaamba zisamu zyobile ziinganizyidwe munzila iili yoonse . . . Kunyina cilembedwe mu Cigiliki camu [Cizuminano Cipya] icitondezya naaceya kuti kwaambwa zisamu zyobile.”

Mumagwalo manji, basikulemba Bbaibbele babelesya bbala limbi kujatikizya cakabelesyegwa naakafwa Jesu. Ndibbala lya Cigiliki lyakuti xyʹlon. (Incito 5:30; 10:39; 13:29; Ba-Galatiya 3:13; 1 Petro 2:24) Ibbala eeli lyaamba buyo “cisamu” naa “ikasamu, kasako naa musamu.”

Kalipandulula ncokwakali kubelesyegwa cisamu buyo bunji bwaziindi nokwakali kujaigwa bantu, ibbuku litegwa Das Kreuz und die Kreuzigung (Iciingano Akukankaminwa Aciingano) ilyakalembwa a Hermann Fulda lyaamba kuti: “Imasamu tanaakali kujanika lyoonse kumasena akali kusalwa kujailwa muntu abuleya. Aboobo icisamu buyo cakali kusimpwa mucilindi. Acisamu eeci, ibantu bakali kusinganizyigwa bakali kwaangwa naa kukankaminwa maanza mujulu alimwi azyalo zituta zyakali kwaangwa naa kukankaminwa ansi.”

Pele ibumboni buzula kwiinda boonse bujanwa mu Bbaibbele. Imwaapostolo Paulo waamba kuti: “Lino Kristo wakatunununa kuzwa kulutuko lwa-Mulao, ikuti walo mwini wakaba lutuko nkaambo kesu, nkaambo kulilembedwe kuti, Uli alutuko umwi aumwi uuangilidwe kumusamu.” (Ba-Galatiya 3:13) Aawa Paulo uzubulula Deuteronomo 21:22, 23, kwalo cakusalazya ikwaambwa cisamu kutali ciingano. Mbwaanga inzila yakujaya muntu eeyo yakapa kuti muntu abe “lutuko,” inga tiiceelela pe ku Banakristo ikubotezya maanda aabo azikozyanyo zya Kristo uukankamidwe.

Mumyaka yakusaanguna iili 300 kuzwa ciindi naakafwa Kristo, kunyina bumboni butondezya kuti aabo bakali kulyaamba kuti bakali Banakristo bakacibelesya ciingano mubukombi. Pele mumwaanda wamyaka wane, Mwami Constantine watakamuzyi Leza wakasanduka kuba umwi wa Bunakristo bwakazangide akupa muzeezo wakuti ciingano kacibelesyegwa kacili citondezyo cambubo. Kufwumbwa naa Constantine wakajisi makanze nzi, iciingano kunyina mbocakaswaangene a Jesu Kristo. Mubwini, iciingano cakatalisyigwa abantu batamuzyi naaceya Leza. Ibbuku litegwa New Catholic Encyclopedia lilazuminizya kuti: “Ikubelesyegwa kwaciingano kulajanwa muzilengwa zyabantu Bunakristo kabutanatalika alimwi kabuliko kale.” Imabbuku aambi manji aswaanganya kubelesyegwa kwaciingano kukukomba zilengwaleza alimwi akuzilengwa zyakoonana zyabantu batamuzyi Leza.

Aboobo ino nkaambo nzi citondezyo eeci cabantu batamuzyi Leza ncocakali kubelesyegwa? Kulangilwa kuti nkutegwa cuube-ube kubantu batamuzyi Leza kuzumina ceeco cakali kutegwa Mbunakristo. Pele kulemeka citondezyo cili coonse cabantu batamuzyi Leza kulakasyigwa cakutainda mumbali mu Bbaibbele. (2 Ba-Korinto 6:14-18) Alimwi Magwalo alakasya kukomba mituni kuli koonse. (Kulonga 20:4, 5; 1 Ba-Korinto 10:14) Aboobo Banakristo bakasimpe bajisi twaambo tubotu ncobatabelesyi ciingano mubukombi. *

^ munc. 5 Ikutegwa mujane bupanduluzi bunji kujatikizya ciingano, amubone bbuku lyakuti Kukambitsirana za m’Malemba apeeji 302-6, ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.