EKULUSU li soliwe kuenda lia sumbiwa lomanu valua. Elivulu limue li popia hati, “ekulusu olio ondimbukiso ya velapo yatavo Akristão.” Pole lopo, Akristão vocili ka va siatele oku kongela ekulusu vefendelo liavo. Momo lie?

Esunga lia velapo lieli okuti Yesu Kristu ka filile kekulusu. Ondaka yo Helasi ya siata oku pongoluiwa hati “ekulusu” yina yi tukuiwa hati, stau·rós. Ondaka yaco yi lomboloka “uti umue wa miuha.” Embimbiliya limue li popia hati: ‘[Stau·rós] lalimue eteke ya lombolokele oviti vivali via pindikisiwa . . . Kuenda vovisonehua vio Helasi [Otestamentu Yokaliye] ka mu sangiwa olondaka lavimue vieca ocisimĩlo coviti vivali via pindikisiwa.’  Vembimbiliya tu sangamo ovisonehua vialua okuti poku tukula oku Yesu a valeliwile eci a pondiwa, ovio vi tukula ondaka yikuavo yo Helasi yi tukuiwa hati, xyʹlon. (Ovilinga 5:30; 10:39; 13:29; Va Galatia 3:13) Ondaka yaco yi lomboloka ‘uti wa miuha.’

Poku lombolola esunga lieci kotembo yaco va enda oku valelela ño omanu kuti umosi wa miuha, elivulu limue lia Hermann Fulda, li popia hati: “Kotembo yaco oviti ka via luile pocitumãlo va enda oku pondela omanu. Omo liaco, va enda oku tomeha ño uti umosi wa miuha posi. Kuenje olondingaĩvi viosi oko via enda oku kutiwila, ale oku valeliwa, lovoko a nyanyumuiwila kilu.”

Pole, uvangi wa velapo tu u sanga Vondaka ya Suku. Upostolo Paulu wa popia hati: “Kristu wa tu yovola kesiñalo liovihandeleko. Wa tu siñaliwila, momo ca sonehiwa okuti, u wa nyoñamisua kuti wa siñaliwa.” (Va Galatia 3:13) Vocisonehua eci, upostolo Paulu wa tukula olondaka via sonehiwa kelivulu Liesinumuĩlo 21:22, 23, okuti vi tukula uti, ka vi tukula ekulusu. Omo okuti omunu wosi wa valeliwa kuti o tendiwa okuti wa “siñalĩwa,” ka ca sungulukile Akristão oku posuisa olonjo viavo locindekaise cokuti Kristu a fila.

Ka kuli uvangi umue u lekisa okuti eci pa pita 300 kanyamo noke yoku fa kua Kristu, vana va litukowaile hati Akristão va kongalaile ekulusu vefendelo liavo. Pole, kunyamo 300, mbiali umue wa tukuiwile hati Constantino wa pongoloka Ukristão, kuenje wa fetika oku vetiya oku kongela ekulusu vefendelo. Ka tua kũlĩhĩle eci ca vetiya Constantino oku ci linga. Pole, ocili ceci okuti Yesu Kristu ka va leliwile kekulusu. Ekulusu lia kala ondimbukiso ya vakuakufendela olosuku viesanda. Elivulu limue li popia hati: “Ekulusu lia enda oku sangiwa pokati komanu va enda oku litukula hati Akristão kuenda pokati ka vana ka va litukowaile hati Akristão.” Vamue vakuakukonomuisa va tiamisila ekulusu koku fendela ovina via lulikiwa kuenda kefendelo mua kongeliwile ukahonga.

Oco hẽ momo lie ondimbukiso yaco va yi kongelela vefendelo? Cimõleha okuti ca lingiwila oku vetiya vakualofeka oco va tave ‘ketavo va tukowaile hati Liakristão.’ Pole, Embimbiliya  li pisa oku kongela vefendelo ocina cosi catiamẽla kolosuku viesanda. (2 Va  Korindo 6:14-18) Embimbiliya li pisavo efendelo liosi liatiamẽla koku fendela oviteka. (Etundilo 20:4, 5; 1 Va  Korindo 10:14) Eli olio esunga lieci Akristão vocili ka va kongelela ekulusu vefendelo liavo. a