ALA nyimu la ka mekun laka hetre ewekë hna thaa öhne kö nge ka thaa hane kö mec e kuhu hni së. Angatr a mekun laka, e meci hë së, kola lö pi la ketre götrane së thaa hna öhne kö hnei lue meke i atr, qa hnine la ngönetrei së me mele pe. Pine laka kola haöth enehila la fen hnene la aqane trotrohnine cili, ala nyimu la itre atr ka sesëkötr la angatr a inine laka, thaa celë kö la aqane inine i Tusi Hmitrötr. Haawe, tune la hna qaja hnene la Wesi Ula i Akötresie, nemen la ka traqa koi së e meci hë së?

Wanga atrehmekune hi epuni lo laka hna cinyihane la Tusi Hmitrötr ngöne la qene Heberu me qene Heleni. Ame la qene Heberu  neʹphesh me qene Heleni psy·kheʹ ngöne la Tusi Hmitrötr, tre, hna ujën ngöne la Tusi Hmitrötr qene Drehu, ceitun me atr, öni, mel me u. Kola e la 800 lao hna cinyihane la neʹphesh me psy·kheʹ ngöne la Tusi Hmitrötr, nyimu pengöne aqane qaja; nge kola qaja pala hi la (1) itre atr, (2) itre öni, maine (3) mele ne la ketre atr maine ketre öni. Ce wange ju së la aqane amamane hnei Tusi Hmitrötr la köni pengöne cili.

Itre atr. “Ngöne la ijine i Noa . . . hna amelene la ala xalaith, ene la ala köningemene [ psy·kheʹ ] ngöne la iwë.” (1 Peteru 3:20) Ame la qene Heleni psy·kheʹ, ke, kola qaja la itre atr, ene Noa, föi angeic, köni nekö i angeic trahmany me itre föi angatr. Kolo mina fe a amamane ngöne Esodo 1:5 laka, lapa qaathei Iakobo. Hna cinyihane ka hape: “Ame angat’ asë ite matra i Iakobo, te, ala köniate nge luepi [semitre] angat.” Celë hi matre, ame la etrun la itre nekö i Iakobo, tre, ala 70 angatr. Hetre itre xaa ceitun e hnine la Tusi Hmitrötr, ngöne la aqane ujën la itre hnëewekë neʹphesh me psy·kheʹ; kösë kola xomeceitun me ketre atr maine itre atr, ngöne la Esodo 12:4; Iosua 11:11; Roma 13:1 me 2 Peteru 2:14.

Itre öni. Easë a e hnine la Tusi Hmitrötr la aqane xupe la fen, kola hape: “Ame hnei Akötesieti hna ulatine ka hape, tro la hnagejë a amanane la ite öni [neʹphesh] ka wewë a mano, me ite öni ka sheshë troa sheshë hune la hnadro ngöne la ka ishaisha ne hnengödrai. Ame hnei Akötesieti hna ulatin, ka hape, tro la hnadro a aciane la ite öni [neʹphesh] a mano thenge la ite pengön’ it’ ej, ite öni ka eke ca, me ite öni ka wewë, me ite öni ne hnite thenge la ite pengön’ it’ ej ; nge ejë hë lai.” (Genese 1:​20, 24) Ngöne la xötre celë, ie, me öni ka mem, me öni ka wael, hna hëne asë hi itre ej hnene la qene Heberu hna hape, neʹphesh. Haawe, hna hëne la itre waco me itre xaa öni ka hape neʹphesh ngöne Genese 9:10 me Levitiko 11:​10, 46.

Ka mel tune la atr. Ame itre xaa ijin, ame la lue hnëewekë neʹphesh me psy·kheʹ, tre, kola qaja la ketre ka mel tune la atr. Hnei Iehova hna qaja koi Mose ka hape: “Meci hë la nöjei ate asë itete thele troa humuthi ‘ö (mele i eö) [neʹphesh].” (Esodo 4:19) Nge ngöne mina fe lo Rakela a troa hnaho Beniamina, “nge kolo ha tro la u [neʹphesh] i nyidro (ke meci hë).” (Genese 35:​16-19) Wange ju fe la hna qaja hnei Iesu ka hape: “Ini la ate thupëne aloine la ite mamoe; ame la ate thupëne aloine la ite mamoe, angeic’ a hamëne la mele [ psy·kheʹ] i angeic nyine göline la nöjei mamoe.” (Ioane 10:11) Hnei Iesu hna nue la psy·kheʹ i nyidrë, maine mele i nyidrë thatraqane la itre atr asë. Easë a öhne ngöne la itre xötre celë laka, ame neʹphesh me  psy·kheʹ, ke, nyidroti a qaja hnyawa la ka mel tune la ketre atr. Tro nyipunieti a öhne la itre xaa ceitun ngöne la alien la neʹphesh me psy·kheʹ ngöne Angete Amekötin 5:18; Mataio 10:39; Ioane 15:13; me 1 Ioane 3:16.

E tro sa inine hnyawa la Tusi Hmitrötr, tre, tro ha mama koi së laka, paatre kö e hnine la Tusi Hmitrötr la itre hnëewekë hna hape, “ka thaa meci kö” maine “palua kö” e kola qeje neʹphesh me psy·kheʹ. Ngo Tusi Hmitrötre pe a qaja laka, ka meci la neʹphesh (u); ka meci la u. (Ezekiela 18:​4, 20) Celë hi matre, thenge la Tusi Hmitrötr, e meci hë la atr, tre, neʹphesh (u) la ka mec, nge pë pe kö ketre götrane i angeic ka mele pe.—Ate Cainöj 9:​5,10.

Hna ujëne mina fe hnene la itre xaa Tusi Hmitrötr la hnëewekë qene Heberu ruʹach me qene Heleni pneuʹma ene la mel, hna mano ne mel maine ua. Hnene la qene hlapa ne la Tusi Hmitrötr hna amamane ka hape, ame la ruʹach me pneuʹma, tre, celë hi ecatrene la mel ne la itre hna xupe asë e celë fene hnengödrai. Drei la hna qaja ngöne Salamo 104:​29, kola hape: “Hnei cilieti [Iehova] hna xome hmaca la hna mano [ruʹach], ame hna meci hë nyuden, me hmacahmaca kowe la xaxau.” Nge Luka 8:55 a qaja ka hape, “traqa hmaca pi hi la ua [ pneuʹma] i nyën, nyën’ a canga cilejë.” Haawe, ame ngöne la itre xötre celë, ruʹach me pneuʹma a qaja la ka hamë trenge catr me mel kowe la ngönetrei. E paatre kö ej, meci hë la ngönetrei. Celë hi matre ame ngöne la Traduction du monde nouveau, ke, thaa hna ujëne hmekuje kö la hnëewekë ruʹach troa qaja la ua, ngo kolo mina fe a qaja la hna mano ne mel. Drei la ketre ceitun, ngöne lo Iwë ne la hneijine i Noa, kola qaja ngöne Genese 6:17 ka hape: “Hana wang, tro ni a akaca trane la fene hnengödrai hnei iwë, mate troa humuthe la ite ka mele a mano [ruʹach] asë e celë fen.” (Genese 7:​15, 22) Qa ngöne lai, ame la ruʹach me pneuʹma, tre, kola qaja la ketre trenge catr ka thaa mama kö nge ka enijën la nöjei hna xupe asë ka mel.

Nyipi ewekë kowe la ngönetrei la ecatrene la mel [ruʹach maine pneuʹma], kola ceitune lai memine la ikaho, laka, nyipi ewekë la tirisite, maine easë a ajan troa ho la ikaho. Tro sa xome la ketre ceitun matre troa trotrohnin la mekune celë. Pane mekune ju së la ketre ikaho hna ane hnei pil. E amë hë la itre pil ngöne ikaho, me fe ej, kösë itre pil lo hna alin a hamë mel kowe la ikaho. Ngo e pëkö pil, thaa ho kö, kösë meci hë la ikaho. Ketre tune mina fe la ikaho hna sa filen, laka, e hule hë la fil, thaa ho ju hi. Ketre tun, nyipi ewekë la  ecatrene la mel kowe la ngönetrei së, matre mele ej. Ketre ceitune fe la tirisite memine la ua [ruʹach maine pneuʹma], laka, ka pëkö hni ne atr, nge thatreine kö troa hane mekun. Trenge catr hmekuje hi. Ngo e paatre kö la ua, maine ecatrene la mel, tune la hna qaja hnene la atre cinyihan la salamo, tro hë la itre ngönetrei së a ‘meci me hmacahmaca kowe la xaxau.’

Kola qaja hnene la tusi Ate Cainöj 12:7, ka hape: “Troa hmaca la xaxau [ene la ngönetrei i angeic] hnadro eë mate tune ekö lo ; nge tro hmaca la ua [ruʹach] koi Akötesieti ate hamën’ ej.” Ngöne la ijine kola nue la ngönetrei, hnene la ua maine ecatrene la mel, ene pe meci ju hi la ngönetrei me bëeke hmaca kowe la hna traqa qa ngön, ene la hnadro. Ketre tun, kola bëeke la trenge catr maine ecatrene la mel kowe lo hna xulu qa ngön, ene Akötresie. (Iobu 34:​14, 15; Salamo 36:9) Thaa kolo kö la a hape, tro la ecatrene la mel a elë hnengödrai eë. Kolo pe a qaja ka hape, ame la kola meci la ketre atr, hetre mejiune elanyi laka tro angeic a mel, ngo qanyi Iehova Akötresieti pë hë. Kösë lo kola hape, eje pë hë ngöne la ihnatrapaime i Iehova la mele i angeic. Iehova hmekuje hi la ka ijij troa hamëne hmaca la ua maine ecatrene la mel, matre troa mele hmaca la ketre atr.

Drei la ketre mekune ka akeukawane la itre hni së, ene la troa atre laka, celë hi ewekë lai hnei Akötresie hna troa kuca elany kowe la itre atr asë ka meköl hnine la “ite hua [“nyine amekunën,” MN ]”! (Ioane 5:​28, 29) Ame ngöne la ijine kola troa amelene hmaca la itre atr, tro Iehova a hamën la ketre ngönetrei ka hnyipixe kowe la itre ka mec, me amë la ua maine ecatrene la mel thei angatr, ene pe mele hmaca jë angatr. Drei la ketre drai ne madrin atraqatr elany!

Maine nyipunieti a ajan troa atre hnyawa la aqane xome hnei Tusi Hmitrötr la pengöne la itre hnëewekë hna hape “u” me “ua,” tro epuni a öhne la itre ithuemacanyi ka loi hnine la boroshür Nemene La Pengö Së Ngöne La Easë a Mec? me ngöne la itre götrane 27-​32 me 135-​140 ne la itus Comment raisonner à partir des Écritures, lue itus hna amamane hnene la Itretre Anyipici Iehova.