ΟΤΑΝ ακούτε τους όρους «ψυχή» και «πνεύμα», τι έρχεται στο νου σας; Πολλοί πιστεύουν ότι αυτές οι λέξεις σημαίνουν κάτι αόρατο και αθάνατο που υπάρχει μέσα μας. Νομίζουν ότι μετά το θάνατο αυτό το αόρατο μέρος του ανθρώπου φεύγει από το σώμα και εξακολουθεί να ζει. Εφόσον αυτή η πεποίθηση είναι τόσο διαδεδομένη, πολλοί εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι κάθε άλλο παρά διδάσκεται στην Αγία Γραφή. Τι είναι, λοιπόν, η ψυχή και τι είναι το πνεύμα, σύμφωνα με το Λόγο του Θεού;

Πρώτα, εξετάστε τη λέξη «ψυχή». Ίσως θυμάστε ότι η Γραφή αρχικά γράφτηκε κυρίως στην εβραϊκή και στην ελληνική. Οι Βιβλικοί συγγραφείς χρησιμοποίησαν την εβραϊκή λέξη νέφες καθώς και την ελληνική λέξη ψυχή. Αυτές οι δύο λέξεις εμφανίζονται 800 και πλέον φορές στις Γραφές, και η Μετάφραση Νέου Κόσμου τις αποδίδει με συνέπεια ως «ψυχή». Όταν εξετάζετε τον τρόπο με τον οποίο η λέξη «ψυχή» ή «ψυχές» χρησιμοποιείται στην Αγία Γραφή, αντιλαμβάνεστε ότι αυτή η λέξη αναφέρεται βασικά (1) σε ανθρώπους, (2) σε ζώα ή (3) στη ζωή ενός ατόμου ή ζώου. Ας λάβουμε υπόψη μας μερικά εδάφια τα οποία παρουσιάζουν αυτές τις τρεις διαφορετικές έννοιες.

 Άνθρωποι. «Στις ημέρες του Νώε . . . λίγοι άνθρωποι, συγκεκριμένα, οχτώ ψυχές, πέρασαν με ασφάλεια μέσα από το νερό». (1 Πέτρου 3:20) Εδώ η λέξη «ψυχές» αναφέρεται σαφώς σε ανθρώπους—τον Νώε, τη σύζυγό του, τους τρεις γιους του και τις συζύγους τους. Το εδάφιο Έξοδος 16:16 αναφέρει τις οδηγίες που δόθηκαν στους Ισραηλίτες αναφορικά με τη συλλογή του μάννα: «Μαζέψτε λίγο . . . σύμφωνα με τον αριθμό των ψυχών που έχει ο καθένας σας στη σκηνή του». Άρα λοιπόν, η ποσότητα του μάννα την οποία μάζευαν βασιζόταν στον αριθμό των ατόμων που υπήρχαν σε κάθε οικογένεια. Ορισμένα άλλα Βιβλικά παραδείγματα εφαρμογής της λέξης «ψυχή» ή «ψυχές» σε έναν ή περισσότερους ανθρώπους βρίσκονται στα εδάφια Γένεση 46:18· Ιησούς του Ναυή 11:11· Πράξεις 27:37 και Ρωμαίους 13:1.

Ζώα. Στην αφήγηση της Αγίας Γραφής περί δημιουργίας, διαβάζουμε: «Είπε ο Θεός: “Ας βγάλουν τα νερά πλήθος ζωντανών ψυχών και ας πετούν πετούμενα πλάσματα πάνω από τη γη κατά πρόσωπο του εκπετάσματος των ουρανών”. Και είπε ο Θεός: “Ας βγάλει η γη ζωντανές ψυχές κατά τα είδη τους, κατοικίδια ζώα και κινούμενα ζώα και θηρία της γης κατά το είδος τους”. Και έγινε έτσι». (Γένεση 1:20, 24) Σε αυτή την περικοπή τα ψάρια, τα κατοικίδια ζώα και τα θηρία χαρακτηρίζονται με την ίδια λέξη—«ψυχές». Πουλιά και άλλα ζώα αποκαλούνται ψυχές στα εδάφια Γένεση 9:10· Λευιτικό 11:46 και Αριθμοί 31:28.

Η ζωή ενός ατόμου. Μερικές φορές η λέξη «ψυχή» σημαίνει τη ζωή ενός ατόμου. Ο Ιεχωβά είπε στον Μωυσή: «Όλοι οι άνθρωποι που κυνηγούσαν την ψυχή σου έχουν πεθάνει». (Έξοδος 4:19) Τι κυνηγούσαν οι εχθροί του Μωυσή; Προσπαθούσαν να του αφαιρέσουν τη ζωή. Νωρίτερα, όταν η Ραχήλ γεννούσε το γιο της, τον Βενιαμίν, «έβγαινε η ψυχή της (επειδή πέθανε)». (Γένεση 35:16-19) Αυτό που συνέβη τότε ήταν ότι η Ραχήλ έχασε τη ζωή της. Σκεφτείτε επίσης τα λόγια του Ιησού: «Εγώ είμαι ο καλός ποιμένας· ο καλός ποιμένας παραδίδει την ψυχή του για χάρη των προβάτων». (Ιωάννης 10:11) Ο Ιησούς έδωσε την ψυχή του, δηλαδή τη ζωή του, υπέρ της ανθρωπότητας. Σε αυτές τις Γραφικές περικοπές, η λέξη «ψυχή» αναφέρεται σαφώς στη ζωή ενός ατόμου. Θα βρείτε περισσότερα παραδείγματα αυτής της έννοιας της λέξης «ψυχή» στα εδάφια 1 Βασιλέων 17:17-23· Ματθαίος 10:39· Ιωάννης 15:13 και Πράξεις 20:10.

 Η περαιτέρω μελέτη του Λόγου του Θεού θα σας δείξει ότι πουθενά σε ολόκληρη τη Γραφή δεν συνδέονται οι όροι «αθάνατη» ή «αιώνια» με τη λέξη «ψυχή». Αντίθετα, οι Γραφές δηλώνουν ότι η ψυχή είναι θνητή, πεθαίνει. (Ιεζεκιήλ 18:4, 20) Συνεπώς, η Γραφή αποκαλεί κάποιον που έχει πεθάνει απλώς «νεκρή ψυχή».—Λευιτικό 21:11.

Ας εξετάσουμε τώρα πώς χρησιμοποιεί η Γραφή τον όρο «πνεύμα». Ορισμένοι άνθρωποι νομίζουν ότι η λέξη «πνεύμα» είναι συνώνυμη της λέξης «ψυχή». Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει. Η Γραφή διευκρινίζει ότι οι λέξεις «πνεύμα» και «ψυχή» αναφέρονται σε δύο διαφορετικά πράγματα. Ποια είναι η διαφορά τους;

Όσον αφορά το πνεύμα, οι Βιβλικοί συγγραφείς χρησιμοποίησαν δύο συναφείς λέξεις: την εβραϊκή ρούαχ και την ελληνική πνεῦμα. Οι ίδιες οι Γραφές υποδεικνύουν τη σημασία αυτών των λέξεων. Για παράδειγμα, το εδάφιο Ψαλμός 104:29 δηλώνει: «Αν αφαιρέσεις [Ιεχωβά] το πνεύμα [ρούαχ] τους, εκπνέουν, και στο χώμα τους επιστρέφουν». Και το εδάφιο Ιακώβου 2:26 σχολιάζει ότι «το σώμα χωρίς πνεύμα είναι νεκρό». Έτσι λοιπόν, σε αυτά τα εδάφια η λέξη «πνεύμα» αναφέρεται σε αυτό που δίνει ζωή στο σώμα. Χωρίς πνεύμα, το σώμα είναι νεκρό. Συνεπώς, στη Γραφή η λέξη ρούαχ μεταφράζεται όχι μόνο ως «πνεύμα» αλλά επίσης ως «δύναμη», ή αλλιώς δύναμη της ζωής. Παραδείγματος χάρη, αναφορικά με τον Κατακλυσμό των ημερών του Νώε, ο Θεός είπε: «Φέρνω τον κατακλυσμό των νερών πάνω στη γη για να καταστρέψω κάτω από τους ουρανούς κάθε σάρκα στην οποία είναι ενεργός η δύναμη [ρούαχ] της ζωής». (Γένεση 6:17· 7:15, 22) Η λέξη «πνεύμα», λοιπόν, αναφέρεται σε μια αόρατη δύναμη (τη σπίθα της ζωής) που δίνει ζωή σε όλα τα πλάσματα.

Η ψυχή και το πνεύμα δεν είναι το ίδιο πράγμα. Το σώμα χρειάζεται το πνεύμα όπως ένα ραδιόφωνο χρειάζεται τον ηλεκτρισμό—για να λειτουργήσει. Για να επεκτείνουμε αυτό το παράδειγμα, σκεφτείτε ένα φορητό ραδιόφωνο. Όταν βάζετε μπαταρίες στο φορητό ραδιόφωνο και το ανοίγετε, ο ηλεκτρισμός που είναι αποθηκευμένος στις μπαταρίες δίνει ζωή στο ραδιόφωνο, σαν να λέγαμε. Χωρίς μπαταρίες, όμως, το ραδιόφωνο είναι νεκρό. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλου τύπου ραδιόφωνα  όταν βγουν από την πρίζα. Παρόμοια, το πνεύμα είναι η δύναμη που δίνει ζωή στο σώμα μας. Επίσης, σαν τον ηλεκτρισμό, το πνεύμα δεν έχει αισθήματα και δεν μπορεί να σκεφτεί. Είναι απρόσωπη δύναμη. Αλλά χωρίς αυτό το πνεύμα, δηλαδή τη δύναμη της ζωής, τα σώματά μας «εκπνέουν, και στο χώμα τους επιστρέφουν», όπως δήλωσε ο ψαλμωδός.

Αναφορικά με το θάνατο του ανθρώπου, το εδάφιο Εκκλησιαστής 12:7 λέει: «Το χώμα [του σώματός του] επιστρέφει στη γη, όπως ήταν, και το πνεύμα επιστρέφει στον αληθινό Θεό ο οποίος το έδωσε». Όταν το πνεύμα, δηλαδή η δύναμη της ζωής, φεύγει από το σώμα, το σώμα πεθαίνει και επιστρέφει εκεί από όπου προήλθε—στη γη. Παρόμοια, η δύναμη της ζωής επιστρέφει εκεί από όπου προήλθε—στον Θεό. (Ιώβ 34:14, 15· Ψαλμός 36:9) Αυτό δεν σημαίνει ότι η δύναμη της ζωής ανεβαίνει στον ουρανό κυριολεκτικά. Απεναντίας, σημαίνει ότι, για κάποιο άτομο που πεθαίνει, οποιαδήποτε ελπίδα μελλοντικής ζωής εναπόκειται στον Ιεχωβά Θεό. Η ζωή του ατόμου είναι στα χέρια του Θεού, σαν να λέγαμε. Μόνο με τη δύναμη του Θεού μπορεί το πνεύμα, δηλαδή η δύναμη της ζωής, να δοθεί ξανά ώστε το άτομο να μπορέσει να ζήσει και πάλι.

Πόσο παρηγορητικό είναι να γνωρίζουμε ότι αυτό ακριβώς θα κάνει ο Θεός για όλους όσους βρίσκονται «στα μνημεία»! (Ιωάννης 5:28, 29) Τον καιρό της ανάστασης, ο Ιεχωβά θα διαμορφώσει νέο σώμα για ένα άτομο που κοιμάται τον ύπνο του θανάτου και θα του δώσει ζωή βάζοντας μέσα του πνεύμα, δηλαδή τη δύναμη της ζωής. Τι χαρωπή ημέρα θα είναι αυτή!

Αν θα θέλατε να μάθετε περισσότερα σχετικά με τους όρους «ψυχή» και «πνεύμα» όπως χρησιμοποιούνται στη Γραφή, θα βρείτε πολύτιμες πληροφορίες στο ειδικό βιβλιάριο Τι μας Συμβαίνει Όταν Πεθαίνουμε; και στις σελίδες 378-382 και 496-502 του βιβλίου Πώς να Συζητάτε Λογικά από τις Γραφές, που είναι εκδόσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά.