ANO ang ginahunahuna mo kon makabati ka sang tinaga nga “kalag” kag “espiritu”? Madamo ang nagapati nga ini nga mga tinaga nagakahulugan sing indi makita kag imortal nga bahin nga ara sa sulod naton. Nagapati sila nga kon mapatay ang isa ka tawo, ining indi makita nga bahin nagagua sa lawas kag padayon nga nagakabuhi. Lapnag gid ini nga pagpati, gani madamo ang nakibot sang nabal-an nila nga wala gid ini ginatudlo sang Biblia. Gani, suno sa Pulong sang Dios, ano ang kalag, kag ano ang espiritu?

Una, hunahunaa ang parte sa kalag. Dumduma nga ang Biblia una nga ginsulat sa halos Hebreo kag Griego. Sang ginsulat sang mga manunulat sang Biblia ang parte sa kalag, gingamit nila ang Hebreo nga tinaga nga neʹphesh ukon ang Griego nga tinaga nga psy·kheʹ. Ining duha ka tinaga makita sing sobra 800 ka beses sa Kasulatan, kag ginbadbad ini sa Bag-ong Kalibutan nga Badbad nga “kalag,” sa teksto mismo ukon sa mga footnote. Kon tun-an mo kon paano gingamit sa Biblia ang “kalag” ukon “mga kalag,” maathag gid nga nagakahulugan ini sing (1) mga tawo, (2) mga sapat, ukon (3) kabuhi sang tawo ukon sapat. Tun-an naton ang pila ka bersikulo diin mabasa ang tatlo ka kahulugan sini nga tinaga.

Mga tawo. “Sang mga adlaw ni Noe, . . . pila lamang ka tawo ang naluwas sa tubig, walo lamang ka kalag.” (1 Pedro 3:20) Ang tinaga diri nga “kalag” maathag nga nagakahulugan sing mga tawo—si Noe, ang iya asawa, ang iya tatlo ka anak, kag ang ila asawa. Sa Exodo 16:16, mabasa ang instruksion sa mga Israelinhon parte sa pagpamulot sing manna. Ginsugo sila nga magpamulot sini “suno sa kadamuon sang mga tawo [“kalag,” footnote]” nga ara sa ila tolda. Gani ang kadamuon sang manna nga ginpamulot ginbase sa kadamuon sang mga tawo sa kada pamilya. Ang iban pa nga halimbawa nga ang “kalag” nagakahulugan sing tawo ukon mga tawo makita sa mga footnote  sang Genesis 46:18; Josue 11:11; Binuhatan 27:37; kag Roma 13:1.

Mga sapat. Sa kasaysayan sang Biblia parte sa pagpanuga, aton mabasa: “Dayon nagsiling ang Dios: ‘Magdamo sa katubigan ang madamo nga buhi nga mga tinuga [“kalag,” footnote], kag maglupad sa kahawaan ang mga pispis.’ Dayon nagsiling ang Dios: ‘Magluntad sa duta ang lainlain nga sahi sang buhi nga mga tinuga [“kalag,” footnote], ang mahagop nga mga sapat, kag nagakamang nga mga sapat, kag ang lainlain nga sahi sang ilahas nga mga sapat sa duta.’ Amo sini ang natabo.” (Genesis 1:20, 24) Sa sini nga mga bersikulo, ang isda, mga sapat sa duta, mahagop nga mga sapat, kag ilahas nga mga sapat ginpatuhuyan sa amo man nga tinaga—“kalag.” Ang mga pispis kag iban pa nga sapat gintawag nga mga kalag sa teksto mismo ukon sa mga footnote sang Genesis 9:10; Levitico 11:46; kag Numeros 31:28.

Kabuhi sang tawo. Kon kaisa, ang tinaga nga “kalag” nagakahulugan sing kabuhi sang tawo. Ginsilingan ni Jehova si Moises: “Patay na ang tanan nga tawo nga nagatinguha sa pagpatay sa imo [“nagatinguha sa imo kalag,” footnote].” (Exodo 4:19) Ano ang ginatinguhaan sadto sang mga kaaway ni Moises? Gintinguhaan nila nga utdon ang kabuhi ni Moises. Antes sini, sang ginabun-ag ni Raquel ang iya anak nga si Benjamin, “nagahimumugto ang iya kabuhi [“kalag,” footnote].” (Genesis 35:16-19) Sina gid nga oras, nadula ni Raquel ang iya kabuhi. Hunahunaa man ang ginsiling ni Jesus: “Ako ang maayo nga manugbantay; ang maayo nga manugbantay nagahatag sang iya kabuhi [“kalag,” footnote] para sa mga karnero.” (Juan 10:11) Ginhatag ni Jesus ang iya kalag, ukon kabuhi, para sa mga tawo. Sa sini nga mga bersikulo sang Biblia, ukon sa mga footnote, ang tinaga nga “kalag” maathag nga nagakahulugan sing kabuhi sang tawo. Ang dugang pa nga halimbawa parte sini nga kahulugan sang “kalag” makita sa teksto mismo ukon sa mga footnote sang 1 Hari 17:17-23; Mateo 10:39; Juan 15:13; kag Binuhatan 20:10.

Sa imo dugang nga pagtuon sa Pulong sang Dios, makita mo nga sa bilog nga Biblia wala gid ginaangot ang tinaga nga “imortal” ukon “wala sing katapusan” sa tinaga nga “kalag.” Kundi,  ang Kasulatan nagsiling nga ang kalag mortal ukon nagakapatay. (Ezequiel 18:4, 20) Gani, ang isa nga napatay gintawag sang Biblia nga “patay nga kalag.”—Levitico 21:11, footnote.

Tun-an naman naton kon paano ginagamit sang Biblia ang tinaga nga “espiritu.” Nagapati ang iban nga ang “espiritu” isa pa ka tinaga para sa “kalag.” Pero indi amo sini. Maathag nga ginatudlo sang Biblia nga lain ang “espiritu” kag lain man ang “kalag.” Paano?

Ang mga manunulat sang Biblia naggamit sing Hebreo nga tinaga nga ruʹach ukon Griego nga tinaga nga pneuʹma sang nagsulat sila parte sa “espiritu.” Ginapakita mismo sang Kasulatan ang kahulugan sini nga mga tinaga. Halimbawa, ang Salmo 104:29 (footnote) nagasiling: “Kon hunuson mo [Jehova] ang ila espiritu [ruʹach], nagakapatay sila kag nagabalik sa yab-ok.” Kag ang Santiago 2:26 nagasiling nga “ang lawas nga wala sing espiritu [pneuʹma] patay.” Gani, sa sini nga mga bersikulo, ang “espiritu” amo ang nagahatag sing kabuhi sa lawas. Kon wala sing espiritu, ang lawas patay. Gani sa Biblia, ang tinaga nga ruʹach wala lamang ginbadbad nga “espiritu” kundi ginbadbad man nga “puersa,” ukon puersa sang kabuhi. Halimbawa, parte sa Baha sang panahon ni Noe, ang Dios nagsiling: “Magapadala ako sing baha sa duta agod laglagon ang tanan nga buhi nga tinuga nga may ginhawa [ruʹach] sang kabuhi sa idalom sang langit.” (Genesis 6:17; 7:15, 22) Gani, ang “espiritu” amo ang indi makita nga puersa (pitik sang kabuhi) nga nagapahulag sa tanan nga buhi nga mga tinuga.

Ang kalag kag espiritu indi pareho. Ang lawas nagakinahanglan sing espiritu, pareho sang radyo nga maandar lang kon may kuryente. Para maintiendihan pa gid ini,  hunahunaa ang isa ka portable nga radyo. Kon butangan mo sing baterya ang radyo kag paandaron ini, ang kuryente nga ara sa baterya magapaandar sa radyo. Pero kon wala sing baterya, indi mag-andar ang radyo. Ang ginasaksak nga radyo mapatay man kon hukson sa saksakan sang kuryente. Pareho sini, ang espiritu amo ang puersa nga nagahatag sing kabuhi sa aton lawas. Isa pa, pareho sa kuryente, ang espiritu wala sing balatyagon kag indi makapamensar. Puersa ini, indi persona. Pero kon wala ina nga espiritu, ukon puersa sang kabuhi, ang aton lawas ‘mapatay kag magabalik sa yab-ok’ pareho sang ginsiling sang manunulat sang salmo.

Parte sa kamatayon sang tawo, ang Manugwali 12:7 nagasiling: “Ang yab-ok [sang iya lawas] nagabalik sa duta nga ginhalinan sini, kag ang espiritu nagabalik sa matuod nga Dios nga naghatag sini.” Kon ang espiritu ukon puersa sang kabuhi maggua sa lawas, ang lawas mapatay kag magabalik sa ginhalinan sini—ang duta. Pareho sini, ang puersa sang kabuhi magabalik man sa ginhalinan sini—ang Dios. (Job 34:14, 15; Salmo 36:9) Indi buot silingon nga ang puersa sang kabuhi nagalakbay pakadto sa langit. Kundi, kon mapatay ang isa ka tawo, ang iya paglaum nga mabuhi liwat sa palaabuton nagadepende kay Jehova nga Dios. Kon sa aton pa, ang iya kabuhi ara sa kamot sang Dios. Paagi lamang sa gahom sang Dios nga mabalik sa isa ka tawo ang espiritu, ukon puersa sang kabuhi, para mabuhi sia liwat.

Makapaumpaw gid mabal-an nga amo sini ang himuon sang Dios sa tanan nga nagapahuway sa “handumanan nga mga lulubngan”! (Juan 5:28, 29) Sa tion sang pagkabanhaw, magahimo si Jehova sing bag-o nga lawas para sa isa ka tawo nga nagakatulog sa kamatayon kag buhion ini liwat paagi sa pagbutang sa sini sing espiritu, ukon puersa sang kabuhi. Mangin makalilipay gid ini nga tion!

Para matun-an mo pa gid kon paano gingamit sang Biblia ang mga tinaga nga “kalag” kag “espiritu,” tan-awa ang brosyur nga Ano ang Nagakatabo sa Aton Kon Mapatay Kita? kag ang libro nga Reasoning From the Scriptures, pahina 375-384, nga ginbalhag sang mga Saksi ni Jehova.