«ՀՈԳԻ» եւ «ոգի» բառերը քեզի համար ի՞նչ կը նշանակեն։ Շատեր կը հաւատան, թէ այս բառերը կ’ակնարկեն մեր մէջ գոյութիւն ունեցող անտեսանելի եւ անմահ բանի մը։ Անոնք կը խորհին, թէ մահուան ժամանակ մարդկային արարածի մը այս անտեսանելի մասը մարմինէն դուրս կ’ելլէ եւ կը շարունակէ ապրիլ։ Եւ քանի որ այս հաւատալիքը այսքան լայնատարած է, շատեր անակնկալի կու գան, երբ կ’իմանան թէ Աստուածաշունչը այսպիսի բան բնա՛ւ չի սորվեցներ։ Ուստի Աստուծոյ Խօսքին համաձայն, ի՞նչ է հոգին եւ ի՞նչ է ոգին։

Նախ, նկատի առ հոգին։ Թերեւս մտաբերես թէ սկիզբը Աստուածաշունչը գլխաւորաբար գրուեցաւ եբրայերէն ու յունարէն լեզուներով։ Երբ Աստուածաշունչը գրողները հոգիին մասին կը գրէին, անոնք գործածեցին եբրայերէն նէֆէշ կամ յունարէն փսիխէ բառը։ Այս երկու բառերը Սուրբ Գրութիւններուն մէջ աւելի քան 800 անգամ կը գտնուին, եւ Նոր աշխարհի թարգմանութիւն–ը զանոնք կը թարգմանէ «հոգի», կա՛մ համարին մէջ եւ կամ ստորանիշին մէջ։ Երբ Աստուածաշունչին մէջ «հոգի» կամ «հոգիներ» բառերուն գործածութիւնը կը քննես, բացայայտ կը  դառնայ թէ այս բառը հիմնականօրէն կ’ակնարկէ՝ 1) մարդոց, 2) անասուններու, կամ 3) մարդու կամ անասունի մը ունեցած կեանքին։ Նկատի առնենք կարգ մը համարներ, որոնց մէջ «հոգի» բառը կը գործածուի այս երեք տարբեր իմաստներով։

Մարդիկ։ «Նոյին օրերը. . . քիչ անձեր, այսինքն ութ հոգի, ջուրէն ազատեցան» (Ա. Պետրոս 3։20)։ Հոս «հոգի» բառը յստակօրէն կ’ակնարկէ մարդոց,– Նոյ, իր կինը, իր երեք որդիները եւ անոնց կիները։ Եւ Ելից 16։16–ը կը նշէ մանանան հաւաքելու նկատմամբ իսրայէլացիներուն տրուած ցուցմունքներ։ Անոնց ըսուեցաւ. «Հաւաքեցէ՛ք անկէ. . . ամէն մէկդ իր վրանին մէջ եղողներուն համար ձեր հոգիներուն համրանքին նայելով»։ Ուստի հաւաքուած մանանային քանակը կախեալ էր իւրաքանչիւր ընտանիքի անդամներուն համրանքէն։ Աստուածաշնչական կարգ մը ուրիշ օրինակներ, ուր «հոգի» կամ «հոգիներ» բառը՝ մարդու կամ մարդոց կը կիրարկուի, կը գտնուին՝ Ծննդոց 46։18. Յեսու 11։11, Արեւմտահայերէն. Գործք 27։37 եւ Եսայի 53։10–ի մէջ (Արարատ)։

Անասուններ։ Աստուածաշունչի ստեղծագործութեան արձանագրութեան մէջ, կը կարդանք. «Աստուած ըսաւ. ‘Ջուրերը կենդանութեան շունչ [«հոգիներ», ՆԱ, ստորանիշ] ունեցող շատ սողուններ թող հանեն եւ թռչունները երկրի վրայ, երկնքի հաստատութեանը երեսը թող թռչին’։ Աստուած ըսաւ. ‘Երկիրը թող հանէ շնչաւոր կենդանի [«հոգիներ», ՆԱ, ստորանիշ]՝ իր տեսակին պէս՝ անասուններ, սողուններ ու երկրի գազաններ՝ իրենց տեսակին պէս’. եւ այնպէս եղաւ» (Ծննդոց 1։20, 24)։ Այս հատուածին մէջ, ձուկերուն, ընտանի անասուններուն եւ գազաններուն, բոլորին ակնարկութիւն կ’ըլլայ «հոգիներ» բառով։ Թռչուններ եւ այլ անասուններ հոգիներ կոչուած են նաեւ՝ Ծննդոց 9։10. Ղեւտացւոց 11։46 եւ Թուոց 31։28–ի մէջ (ՆԱ, ստորանիշներ)։

Մարդու մը ունեցած կեանքը։ Երբեմն «հոգի» բառը կը նշանակէ՝ անհատի մը ունեցած կեանքը։ Եհովա Մովսէսի ըսաւ. «Քու կեանքդ [նէֆէշ] փնտռող բոլոր մարդիկը մեռան» (Ելից 4։19)։ Իսկ, երբ Ռաքէլ ծնունդ կու տար իր որդւոյն՝ Բենիամինի, «անոր հոգին կ’ելլէր, քանզի մեռաւ» (Ծննդոց 35։16-19)։ Այդ ժամանակ, Ռաքէլ իր կեանքը կորսնցուց։ Նկատի առ նաեւ Յիսուսի խօսքերը. «‘Ես եմ բարի հովիւը’. բարի հովիւը իր կեանքը [փսիխէ] ոչխարներուն համար կը դնէ» (Յովհաննէս 10։11)։ Յիսուս իր հոգին կամ կեանքը տուաւ մարդկութեան համար։  Աստուածաշունչի այս հատուածներուն մէջ, «հոգի» բառը յստակօրէն կ’ակնարկէ մարդու մը ունեցած կեանքին։ Այս իմաստով «հոգի» բառին յաւելեալ օրինակները պիտի գտնես՝ Գ. Թագաւորաց 17։17-23. Մատթէոս 10։39, Երուսաղէմ. Յովհաննէս 15։13 եւ Գործք 20։10–ի մէջ։

Երբ Աստուծոյ Խօսքին ուսումնասիրութեան մէջ խորանաս, պիտի նկատես թէ ամբողջ Աստուածաշունչին մէջ, ո՛չ մէկ տեղ «հոգի» բառին հետ կը գործածուի «անմահ» կամ «յաւիտենական» բառը։ Ընդհակառակը, Սուրբ Գրութիւնները կը նշեն թէ անիկա մահկանացու է, այսինքն՝ հոգին կը մեռնի (Յակոբոս 5։20)։

Այժմ նկատի առնենք թէ Աստուածաշունչը «ոգի» բառը ինչպէ՛ս կը գործածէ։ Ոմանք կը խորհին թէ «ոգի» եւ «հոգի» բառերը նոյն իմաստը ունին։ Սակայն ասիկա ճիշդ չէ։ Աստուածաշունչը կը բացայայտէ թէ «ոգին» եւ «հոգին» երկու տարբեր բաներու կ’ակնարկեն։ Անոնք ի՞նչ կերպով իրարմէ տարբեր են։

Աստուածաշունչը գրողները «ոգի» բառին մասին գրելու ատեն գործածեցին եբրայերէն ռուախ կամ յունարէն փնէօմա բառը։ Սուրբ Գրութիւնները ինքնին կը նշեն այս բառերուն իմաստը։ Օրինակ՝ Սաղմոս 104։29–ն Եհովայի ակնարկելով կ’ըսէ. «Երբ անոնց հոգին [ոգի, ռուախ] առնես՝ կը մեռնին եւ իրենց հողը կը դառնան»։ Իսկ Յակոբոս 2։26–ը կը նշէ թէ «մարմինը առանց հոգիի [ոգի, փնէօմա] մեռած է»։ Ուստի այս համարներուն մէջ, «ոգին» կ’ակնարկէ այն բանին որ մարմնին կեանք կու տայ։ Առանց ոգիի, մարմինը մեռած է։ Հետեւաբար, Աստուածաշունչին մէջ ռուախ բառը թարգմանուած է ոչ միայն «ոգի», այլեւ՝ «ոյժ» կամ կեանքի ոյժ։ Օրինակ՝ Նոյի օրուան Ջրհեղեղին նկատմամբ, Աստուած ըսաւ. «Երկրի վրայ ջրհեղեղ պիտի բերեմ, երկնքի տակ կենդանութեան շունչ [կեանքի ոյժ, ռուախ] ունեցող բոլոր մարմինները կորսնցնելու համար» (Ծննդոց 6։17. 7։15, 22)։ Ուստի «ոգին» կ’ակնարկէ անտեսանելի ուժի մը (կեանքի կայծին), որ կեանք կու տայ բոլոր արարածներուն։

Հոգին ու ոգին նոյնը չեն։ Ինչպէս որ ձայնասփիւռ մը պէտք ունի ելեկտրականութեան որպէսզի աշխատի, նոյնպէս ալ մարմին մը պէտք ունի ոգիի որպէսզի գործէ։ Պարզաբանենք. երբ ձայնասփիւռը ելեկտրական հոսանքին միացնենք, ելեկտրականութիւնը  այլաբանօրէն անոր կեանք կու տայ։ Սակայն ձայնասփիւռը առանց ելեկտրականութեան մեռած է։ Նոյնպէս, ոգին այն ուժն է որ մեր մարմնին կեանք կու տայ։ Ինչպէս ելեկտրականութիւնը, նոյնպէս ոգին զգացումէ զուրկ է եւ չի կրնար մտածել։ Անիկա անձ չէ, այլ ոյժ է։ Բայց առանց այդ ոգիին կամ կեանքի ուժին, մեր մարմինները «կը մեռնին, եւ իրենց հողը կը դառնան», ինչպէս սաղմոսերգուն նշեց։

Մարդուն մահուան մասին խօսելով, Ժողովող 12։7–ն կ’ըսէ. «Հողը [որմէ մարմինը կազմուած է] երկիր պիտի դառնայ՝ առաջուան եղածին պէս ու հոգին [ոգի, ռուախ] Աստուծոյ պիտի դառնայ, որ զանիկա տուաւ»։ Երբ ոգին կամ կեանքի ուժը մարմինը կը ձգէ, մարմինը կը մեռնի եւ կը վերադառնայ հո՛ն ուրկէ եկաւ,– հողին։ Նոյն կերպով, կեանքի ուժը կը վերադառնայ հո՛ն ուրկէ եկաւ,– Աստուծոյ (Յոբ 34։14, 15. Սաղմոս 36։9)։ Ասիկա չի նշանակեր թէ կեանքի ուժը բառացիօրէն երկինք կը ճամբորդէ, այլ՝ թէ մեռած անհատին ապագայ կեանքի յոյսը կախեալ է Եհովա Աստուծմէ։ Այլաբանօրէն խօսելով, անոր կեանքը Աստուծոյ ձեռքերուն մէջն է։ Միմիայն Աստուծոյ զօրութեամբ է որ ոգին կամ կեանքի ուժը կրնայ անհատին վերադարձուիլ, որպէսզի վերստին ապրի։

Որքա՜ն մխիթարական է գիտնալ, թէ Աստուած ճիշդ ա՛յս է որ պիտի ընէ բոլոր «գերեզմաններուն» մէջ ննջողներուն (Յովհաննէս 5։28, 29)։ Յարութեան ժամանակ, Եհովա մահուան քունի մէջ եղողին՝ նոր մարմին մը պիտի շինէ եւ անոր մէջ ոգի կամ կեանքի ոյժ դնելով զայն պիտի կենդանացնէ։ Ատիկա ի՜նչ ուրախալի օր մը պիտի ըլլայ։

Եթէ Աստուածաշունչին մէջ «հոգի» եւ «ոգի» բառերուն գործածութեան մասին աւելին կ’ուզես սորվիլ, կրնաս թանկարժէք տեղեկութիւններ գտնել հետեւեալ աղբիւրներուն մէջ՝ Ի՞նչ կը պատահի մեզի երբ կը մեռնինք գրքոյկը եւ Սուրբ Գրութիւններով պատճառաբանել գիրքը, էջ 375-384 (անգլերէն), երկուքն ալ հրատարակուած՝ Եհովայի վկաներուն կողմէ։