INDU tji wa zuu embo ndi “omuinyo” nembo ndi “ombepo,” u ripura na tjike? Ovandu ovengi ve kambura kutja omambo ngo ye heya otjiṋa moukoto wotutu twetu tji tji ha munika nu tji tji ha koka. Owo ve ripura kutja omundu tja koka otjiṋa hi tji pita morutu natji kahupa komurungu. Mena rokutja omahongero nga ya handjauka tjinene, ovandu ovengi ve himwa tjinene indu tji mave munu kutja Ombeibela kai hongo oviṋa mbi kaparukaze. Nu hapo, otja kEmbo raMukuru, omuinyo otjikeṋa nu ombepo otjikeṋa?

Rutenga ngatu tare kembo ndi “omuinyo.” Ove ngahino mo zemburuka kutja otupa otuingi twOmbeibela rutenga twa tjangerwe  mOtjiheberi nOtjigrike. Indu ovatjange vOmbeibela tji va tjanga ohunga nomuinyo, owo va ungurisa embo rOtjiheberi nefetj poo embo rOtjigrike saiki. Omambo nga ye munika povikando vyokombanda 800 mOmatjangwa omatenga. Okutja tji wa tara komuano omambo nga nefetj poo saiki mbu ya ungurisiwa mOmatjangwa omatenga, pe raisiwa oukahu kutja owo ye heya (1) ovandu, (2) ovinamuinyo, poo (3) omuinyo womundu poo wotjipuka. Ngatu tare komatjangwa ngu maye raisa kutja nefetj na saiki ya torokwa vi momiano vitatu mbi.

Ovandu. ‘Momayuva nga yaNoa ovandu [saiki] ouṱiṱi mba ri motjitendeze, avehe kumwe hambondatu, va yamenwe i omeva.’ (1 Petrus 3:20) Metjangwa ndi embo ndi saiki mari hee ovandu, okutja oNoa nomukazendu we, novazandu ve vetatu novakazendu vawo. Esekiel 18:4 mari tja: “Omundu [nefetj] ngwa tjiti omauvi ongwa sokuṱa.” Ovihorera vyarwe Ombeibela mu ya ungurisa nefetj poo saiki mokuraisa kutja ri heya ovandu, mavi vazewa mOmatjangwa nga: Genesis 14:21; Levitikus 5:2; 1 Ovakorinte 15:45; 2 Petrus 2:14.

Ovipuka. Omahungi wOmbeibela ohunga nombutiro, maye tja nai: “Nu Ndjambi wa tja: ‘Momeva ngamu nyangatare ovinamuinyo ngamwa avihe, nozonḓera ngaze tuke kombanda yehi mevaverwa reyuru!’ Nu Ndjambi wa tja: ‘Ehi ngari ete ovinamuinyo otja komihoko vyavyo: Ozonyanda nozongombe, novipuka mbi honahona, novipuka vyokuti otja komihoko vyavyo.’ Nu pa kara nao.” (Genesis 1:20, 24) Morukondwa ndwi, omahundju, novipuka vyomonganda novipuka vyokuti, avihe mbi vi isanewa “ovinamuinyo.” Ouzera novipuka wina vi isanewa ovinamuinyo mu Genesis 9:10 na Levitikus 11:46.

Omuinyo womundu poo wotjipuka. Otuveze tjiva omambo nga nefetj na saiki ye heya omuinyo womundu poo wotjipuka. Indu Rahel tja panduka omuzandu we Benjamin, ‘omuinyo [nefetj] we wa ri amau piti tjinga a ri pokukoka.’ (Genesis 35:16-19) Poruveze ndwo, Rahel wa ṱa. Wina ripurira komambo waJesus inga. Eye wa tja: “OwAmi ngu mbi ri omurise omuwa. Omurise omuwa u yandjera ozonḓu ze omuinyo [saiki] we.” (Johanes 10:11) Jesus wa yandja omuinyo we mena rovandu. Oukahu kutja momatjangwa wOmbeibela nga embo ndi nefetj ri raisa  komuinyo womundu. Ove mo kamuna ovihorera vyarwe vyokutja omambo nga nefetj na saiki ye heya omuinyo mo-1 Ozombara 17:17-23; Mateus 10:39; Johanes 15:13 na mOviungura 20:10.

Omakonḓononeno wokomurungu wEmbo raMukuru maye raisa kutja Ombeibela kai na pu i tja omuinyo [nefetj poo saiki] kau koka. Poruveze rwanao, Omatjangwa ye raisa kutja omuinyo [nefetj poo saiki] u koka.—Mateus 10:28.

Nambano ngatu tare kutja Ombeibela embo ndi “ombepo” i ri ungurisa vi? Ovandu tjiva ve muna kutja omambo nga “ombepo” na indi “omuinyo” ye heya otjiṋa tjimwe. Nungwari katjiperi. Ombeibela i raisa oukahu kutja omambo nga “ombepo” na wina “omuinyo” ye heya oviṋa vivari pekepeke. Ya panguka vi?

Ovatjange vOmbeibela va ungurisa embo rOtjiheberi ndi ruak poo embo rOtjigrike ndi neuma indu tji va tjanga ohunga ‘nombepo.’ Omatjangwa oyeni maye tu raisire omaheero womambo ngo. Tara komuano Etestamente Epe nOmapsalme mbu ra toroka omambo nga nawa. “MEpsalme 104:29 oro mari tja: “Mo isa ko ombepo [ruak] javio, novio vi koka;: n’avi jaruka koruuma ruavio.” Nu Jakobus 2:26 mari tja, ‘orutu rua ṱa, tji ru hi nombepo [neuma].’ Okutja momazeva nga embo ndi “ombepo” mari hee otjiṋa tji tji tjita kutja orutu ru kare nomuinyo. Nokuhinombepo, orutu ru koka. Okutja “ombepo” i heya omasa omahamunika poo omasuvaneno womuinyo nge tjita kutja oviutwa avihe vi kare nomuinyo.

Omuinyo nombepo kaviṋa vimwe. Orutu ru hepa ombepo poo omasuvaneno tjimuna oradio tji i hepa omawe poo orutjeno kutja i yenene okuungura. Okusasaneka otjiṋa hi komurungu, ripura ohunga noradio ndji ungura nomawe. Indu ove tji wa twa omawe moradio okuzambo o yakisa, okutja orutjeno ndu ri momawe ngo ondu maru tjiti kutja oradio ndjo i ute okuungura. Posi yokutja, nokuhinomawe oradio kamaai ungura. Momuano tjingewo ozoradio zarwe wina kaze ungura indu tji za isakewa korutjeno. Okutja ombepo oyo omasa nge  yandja omuinyo korutu rwetu. Nu otja orutjeno tji ru hi nomeripura poo oumune, ombepo wina kai ripura nu kai noumune. Oyo omasa nge hi novikaṋena vyoundu. Nungwari nokuhinombepo ndjo poo omasuvaneno womuinyo ngo, otutu twetu ‘matu koka’ otja komambo waJakobus.

Embo rOmuzuvarise 12:7 ra hungira omambo nga ohunga nonḓiro yomundu: “Otutu twetu matu yaruka koruuma rwehi, nomasuvaneno womuinyo maye yaruka ku Ndjambi ngwe tu pa wo.” Indu ombepo poo omasuvaneno womuinyo tji ya piti morutu, okutja orutu ru koka naru yaruka ingwi ku rwa za, mehi. Momuano tjingewo ombepo poo omasuvaneno womuinyo wina ye yaruka ku ya za, ku Mukuru. (Job 34:14, 15; Epsalme 36:9) Ihi katji nakuheya kutja ombepo i yenda keyuru, nungwari matji hee kutja omundu ngwa koka, omaundjiro ngamwa aehe wokuhupa rukwao moruyaveze ye rekareka ku Jehova Mukuru. Mape hee kutja omuinyo we u ri momake waMukuru. Nu ombepo poo omasuvaneno womuinyo ngo maye yenene okuyandjwa komundu ngo rukwao okupitira momasa waMukuru porwawo.

Nu ihi tjiri otjiṋa otjihuhumiṋe okutjiwa kutja ihi Mukuru tjiri otji ma katjitira ovaṱi avehe mba suva “momayendo”! (Johanes 5:28, 29) Oruveze rwombendukiro ndwo, Jehova ma kaungurira omundu orutu orupe nerupe omuinyo, mokutwa ombepo poo omasuvaneno womuinyo mu ro. Orwo tjiri maru rire oruveze rwondjoroka!

Tji mo vanga okurihonga ovingi ohunga nomambo nga “omuinyo” na wina “ombepo” otja tji ya ungurisiwa mOmbeibela, tara membo ndi What Happens to Us When We Die? nembo ndi Reasoning From the Scriptures pomikuma 375-84, ayeevari ya yandjwa i Ovahongonone vaJehova.