တၢ်ပိာ်ထွဲ
ပှၤကညီအိၣ်ဒီး နီၢ်သးလၢအသံတသ့ လၢပထံၣ်လၢပမဲာ်တသ့ဧါ
ဖဲနနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ကတိၤတဘီလၢအမ့ၢ် သးန့ၣ် တၢ်မနုၤဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢ နသးပူၤလဲၣ်. ပှၤအါဂၤနာ်ဝဲလၢ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်တမံၤလၢ အသံတသ့ဒီး ပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်တသ့ လၢအိၣ်လၢပပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤသံအခါ တၢ်လၢပထံၣ်လၢ ပမဲာ်တသ့အံၤန့ၣ် ဟးထီၣ်လၢပနီၢ်ခိအပူၤဒီး အိၣ်မူဒံးဆူညါန့ၣ်လီၤ. တၢ်နာ်အံၤ ရၤလီၤအသး သကုၤအဃိ ဖဲပှၤအါဂၤ သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ လံာ်စီဆှံတသိၣ်လိဝဲ ဒ်န့ၣ်အခါ ကမၢကမၣ်ဝဲလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး ဒ်ယွၤအကလုၢ်ကထါအသိး သးစိလ် ဒီးသး စပံရံးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
လံာ်စီဆှံသူဝဲ “စိလ်” အဂ့ၢ်
အဆိကတၢၢ်, ဆိကမိၣ်ကွၢ် သးစိလ်တက့ၢ်. နကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအံၤ လၢညါန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ အါတက့ၢ်လၢ ဧ့ၤဘြံၤ ဒီးကရံးစ် ကျိာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံတဖၣ် ကွဲးဝဲဘၣ်ဃးဒီး စိလ်အခါ သူဝဲဧ့ၤဘြံၤတၢ်ကတိၤ နံဖဲးၡ် မ့တမ့ၢ် ကရံးစ် တၢ်ကတိၤ ဆးကံလီၤ. လၢလံာ်စီဆှံပူၤ တၢ်ကတိၤခံမံၤလၢာ်အံၤ ပာ်အဘျီ ၈၀၀ ဘျဲၣ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်သီလံာ်စီဆှံကွဲးကျိးအပူၤ ကွဲးကျိးဝဲ တၢ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်လၢ “စိလ်” န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်သမံသမိးကွၢ် လံာ်စီဆှံပူၤသူဝဲ “စိလ်” မ့တမ့ၢ် “စိလ်တဖၣ်” ဒီးပကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ကတိၤအံၤအခီပညီ အခီၣ်ထံးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးယၢၤဖျါဝဲ (၁) ပှၤကညီတဖၣ်, (၂)ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်, (၃) ပှၤကညီ မ့တမ့ၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အသးသမူလၢမုာ်လၤဝဲလီၤ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ်သကိး လံာ်စီဆှံအဆၢတနီၤလၢ အတၢ်ပာ်ဖျါ အခီပညီ လီၤဆီလိာ်သး သၢမံၤတက့ၢ်.
ပှၤကညီတဖၣ်. ‘နိအၤအစိၤ . . . ပှၤစှၤဂၤ, ဒ်ပစံးတၢ်အသိး, ပှၤအသးဃိးဂၤ [“စိလ်,” ဟသ], တုၤလၢ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အီၤလၢထံလီၤ.’ (၁ ပ့းတရူး ၃:၂၀) ဖဲအံၤတၢ်ကတိၤ “စိလ်”န့ၣ် ဖျါတြၢၤကလာ်လၢ သူဝဲလၢပှၤကညီ—နိအၤ, အမါ, အဖိခွါသၢဂၤ, ဒီးအဝဲသ့ၣ်အမါ န့ၣ်လီၤ. ၂ မိၤၡ့ ၁၆:၁၆ န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ယွၤဟ့ၣ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တၢ်နဲၣ်လိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ထၢဖှိၣ်ကိၣ်မၤနၤန့ၣ်လီၤ. ပာ်ဖျါဝဲဒ်အံၤလီၤ– “ထၢထီၣ်န့ၢ်ကိးဂၤဒဲး . . . ဟံးန့ၢ်တၢ်ဒ် တၢ်ဂံၢ်ပှၤ [“စိလ်တဖၣ်,” ဟသ] အိၣ်လၢအဒဲပူၤ အသိးစုာ်စုာ်တက့ၢ်.” လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ထၢဖှိၣ်မၤနၤ ဆံးအါဆံးအါန့ၣ် သန့ၤထီၣ်အသးလၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိအနီၢ်ဂံၢ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအဒိ အဂၤတဖၣ်လၢ ယၢၤထီၣ်ပာ်ဖျါဝဲ “စိလ်” မ့တမ့ၢ် “စိလ်တဖၣ်” န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤတဂၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတဖၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်ဖဲ ၁ မိၤၡ့ ၄၆:၁၈; ယိၤၡူ ၁၁:၁၁; မၤတၢ် ၂၇:၃၇; ရိမ့ၤ ၁၃:၁, [ဟသ] လီၤ.
ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်. တၢ်ဘၣ်တ့ အတၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ် ပဖးဘၣ်ဒ်အံၤလီၤ– “ဒီးယွၤစံးဝဲဒၣ် ‘မ်ထံဖှံထီၣ်န့ၢ် အါအါကလဲာ် တၢ်အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်မူတၢ်ဂဲၤ [“စိလ်,” ဟသ], ဒီးထိၣ်ဧိၤလံၣ်ဧိၤလၢ အကယူၤထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဖီခိၣ်, လၢမူကပိာ်လိၤအပူၤတက့ၢ်.’ ဒီးယွၤစံးဝဲဒၣ် ‘မ်ဟီၣ်ခိၣ်ဖှံထီၣ်န့ၢ် တၢ်အသး [စိလ်, ဟသ] ဒ်အကလုာ်အသိး, ဆၣ်ဧိၤကီၢ်ဧိၤအဒၢ, ဒီးတၢ်အစွါအစွဲ, ဒီးဆၣ်ဧိၤကီၢ်ဧိၤအမံၤ ဒ်အကလုာ်အသိးန့ၣ်တက့ၢ်.” (၁ မိၤၡ့ ၁:၂၀, ၂၄) လံာ်စီဆှံအဆၢအံၤန့ၣ်, ညၣ်, ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဒၢ, ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအမံၤ ခဲလၢာ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ယၢၤဖျါထီၣ်လၢ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်ဃီ လၢအမ့ၢ် “စိလ်” လီၤ. ၁ မိၤၡ့ ၉:၁၀; ၃ မိၤၡ့ ၁၁:၄၆; ဒီး ၄ မိၤၡ့ ၃၁:၂၈ န့ၣ်ထိၣ်ဖိလံၣ်ဖိ, ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ကိးဝဲလၢ စိလ်လီၤ.
ပှၤကညီတဂၤအသးသမူ. ဘၣ်တဘျီဘျီ, “စိလ်” န့ၣ်စံးစ့ၢ်ကီးဝဲ ပှၤကညီတဂၤအသးသမူလီၤ. ယဟိဝၤ စံးဘၣ်မိၤၡ့ ဒ်အံၤလီၤ– “ပှၤလၢအဃုနသးသမူ [“စိလ်,” ဟသ] န့ၣ်သံခဲလၢာ်လံ.” (၂ မိၤၡ့ ၄:၁၉) မိၤၡ့အဒုၣ်အဒါတဖၣ် ကဃုဝဲ တၢ်မနုၤလၢအအိၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်ဃုဝဲ အဝဲအသးသမူလီၤ. လၢအဆိန့ၣ်, ဖဲရၤဃ့လး အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဘံၣ်ယၤမံၣ်ဝံၤ, “အသး [“စိလ်,” ဟသ] ဟးထီၣ် အဖၢမုၢ်န့ၣ် (အဂ့ၢ်ဒ်အံၤသံဝဲ)လီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၃၅:၁၆-၁၉) မ့ၢ်ဒၣ်ရၤဃ့လး အသးသမူ လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤ တဖၣ်အံၤတက့ၢ်– “ယဲဒၣ်အံၤ, ယမ့ၢ်ပှၤကွၢ်သိ, လၢအဂ့ၤတဂၤလီၤ. ပှၤကွၢ်သိလၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်, ပာ်လီၤကွံာ်အသးသမူ [“စိလ်,” ဟသ]လၢ သိအဂီၢ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၀:၁၁) ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်လီၤ အစိလ်, မ့တမ့ၢ် အသးသမူ, လၢပှၤကညီအဂီၢ်လီၤ. ဒ်လံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ်အံၤအသိး ဖျါတြၢၤကလာ်လၢ တၢ်ကတိၤ “စိလ်” န့ၣ်ယၢၤထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤတဂၤအသးသမူလီၤ. တၢ်ယၢၤဖျါထီၣ် စိလ် ဒ်သိးန့ၢ်န့ၣ် နဃုထံၣ်သ့လၢ တၢ်အဒိအါမးဖဲ ၁ စီၤပၤ ၁၇:၁၇-၂၃; မးသဲ ၁၀:၃၉; ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၃; မၤတၢ် ၂၀:၁၀ [ဟသ] န့ၣ်လီၤ.
နမ့ၢ်မၤလိအါထီၣ်ကဒီး ယွၤအကလုၢ်ကထါန့ၣ် တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “သးစိလ်” န့ၣ်ဒုးဘးဃးဝဲဒီး တၢ်ကတိၤတဖၣ် လၢအမ့ၢ် “သံတသ့” မ့တမ့ၢ် “အိၣ်လီၤထူလီၤယိာ်” န့ၣ်နကထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံဒီဘ့ၣ် တအိၣ်နီတပူၤဘၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်, လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲလၢ သးစိလ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အသံသ့န့ၣ်လီၤ.—ယဃ့းစက့လး ၁၈:၄.
တၢ်သ့ၣ်ညါနီၤဖး “စပံးရံး” အဂ့ၢ်
ခဲအံၤ ပကဆိကမိၣ်သကိး လံာ်စီဆှံသူဝဲ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “စပံရံး” န့ၣ်တက့ၢ်. ပှၤတနီၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ “စပံးရံး” န့ၣ်မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်ကတိၤအဂၤတဖျၢၣ်လၢ “စိလ်” အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲ တြၢၤကလာ်လၢ “စပံးရံး” ဒီး “စိလ်” န့ၣ်ယၢၤဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢတလီၤဂာ်လိာ်သးခံမံၤန့ၣ်လီၤ. လီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်.
ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံတဖၣ် ကွဲးဝဲတၢ်ကတိၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး စပံးရံးအခါသူဝဲ ဧ့ၤဘြံၤတၢ်ကတိၤ ရူအၣ်ခ် မ့တမ့ၢ် ကရံးစ်တၢ်ကတိၤ နယူၢ်မၢ် လီၤ. လံာ်စီဆှံအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ အခီပညီလီၤ. အဒိ, စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၄:၂၉န့ၣ် စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ– “[ယဟိဝၤ] ထုးကွံာ်အသါ, [“စပံးရံး,” ဟသ] အဝဲသ့ၣ်သံဝဲ, ဒီးက့ၤက့ၤဆူ ဟီၣ်ခိၣ်အကမူၣ်လီၤ.” ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ယၤကိာ် ၂:၂၆ စ့ၢ်ကီးစံးဝဲလၢ “ဒ်နီၢ်ခိတအိၣ်ဘၣ်ဒီးသး [“စပံးရံးစ်,” ဟသ] န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်သံ”န့ၣ်တက့ၢ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်အဆၢဖိတဖၣ်အံၤအသိး ယၢၤဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “စပံးရံး” န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အဒုးမူ နီၢ်ခိတခါန့ၣ်လီၤ. စပံးရံးမ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး နီၢ်ခိန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်သံလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လံာ်စီဆှံ ကွဲးကျိးဝဲ တၢ်ကတိၤ ရူအၣ်ခ်လၢ “စပံးရံး” တကးဘၣ် ကွဲးကျိးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “တၢ်အသဟီၣ်”, မ့တမ့ၢ် သးသမူအသဟီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ, ဘၣ်ဃးဒီး နိအၤအစိၤ ထံလုၢ်ဘၢတၢ်န့ၣ် ၁ မိၤၡ့ ၆:၁၇ စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ– “ယဲဒၣ်အံၤ ယဒုးဟဲထီၣ်ယဲ ထံလုၣ်ဘၢတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, လၢအကမၤဟးဂီၤကွံာ် ကယဲၢ်တၢ်ညၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်မူအသါ [“ရူအၣ်ခ်,” ဟသ] လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ကသံကွံာ်ကိးမံၤဒဲးလီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၇:၁၅, ၂၂) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ “စပံးရံး” န့ၣ်ယၢၤဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အတဟီၣ် (တၢ်ဂံၢ်သဟီၣ် လၢအဒုးမူတၢ်) လၢပထံၣ်လၢပမဲာ်တသ့ လၢအဒုးမူ တၢ်ဘၣ်တ့လၢ အမူခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.
စိလ်ဒီး စပံးရံးန့ၣ် တလီၤဂာ်လိာ်သးဘၣ်. တၢ်မနုၤလီၤဆီလဲၣ်. မ့ၢ်တဲနၢ်ပၢၢ် ယိယိဖိန့ၣ်, ပကအိးထီၣ် ဒိကနၣ် ကွဲၤလ့လိၤအဂီၢ် လီသဟီၣ် လိၣ်ဝဲအသိး နီၢ်ခိလိၣ်ဘၣ် စပံးရံး ဒ်သိးကဟူးဂဲၤအဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်တဲနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်န့ၣ်, ဆိကမိၣ်ကွၢ် ကွဲၤလ့လိၤလၢ ပစိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤအီၤညီ တဖျၢၣ်တက့ၢ်. ပမ့ၢ်ထၢနုာ် လီၤချံလၢ ကွဲၤလ့လိၤအပူၤဒီး ပမ့ၢ်အိးထီၣ်အီၤန့ၣ် လီသဟီၣ်လၢ အိၣ်ဖှိၣ်ပာ်လၢလီချံပူၤအဃိ ကွဲၤလ့လိၤ အကလုၢ် ကသီၣ်ထီၣ်လီၤ (အသးကဝာ်နုာ်လီၤ). ဘၣ်ဆၣ် လီချံမ့ၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဒီး ကွဲၤလ့လိၤ အကလုၢ်တသီၣ်လၢၤဘၣ် (သံကွံာ်ဝဲလီၤ). ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ, စပံးရံးမ့ၢ် တၢ်အသဟီၣ်လၢ ဒုးမူပနီၣ်ခိန့ၣ်လီၤ. ဒ်လီသဟီၣ်အသိး စပံးရံးန့ၣ် တၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ဆိကမိၣ်တအိၣ်ဘၣ်. တၢ်အံၤတမ့ၢ် ပှၤတဂၤဘၣ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်အသဟီၣ်တမံၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် စပံးရံး မ့တမ့ၢ် သးအသဟီၣ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး ဒ်ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ စံးဝဲအသိး ပနီၣ်ခိန့ၣ် “သံဝဲဒီး, က့ၤက့ၤဆူ ဟီၣ်ခိၣ်အကမူၣ်လီၤ.”
ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤကညီအတၢ်သံန့ၣ် စံၣ်တဲၤ. ၁၂:၇ [ခစ], စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ– “ပနီၢ်ခိတဖၣ် ကက့ၤဆူဟီၣ်ခိၣ်အကမူၣ်, ဒီးပတၢ်မူအသါ [“စပံးရံး”, ဟခ] က့ၤကဒါက့ၤဆူ ကစၢ်ယွၤလၢအဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်ပှၤ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.” ဖဲစပံးရံး, မ့တမ့ၢ် သးအသဟီၣ် ဟးထီၣ်လၢ နီၢ်ခိအခါ နီၢ်ခိသံကွံာ်ဝဲဒီး က့ၤဝဲဆူဟီၣ်ခိၣ်လၢ နီၢ်ခိအိၣ်ထီၣ်အခီၣ်ထံး န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ သးအသဟီၣ်န့ၣ် က့ၤက့ၤဆူယွၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဘး ၃၄:၁၄, ၁၅; စံးထီၣ် ၃၆:၉) တမ့ၢ်စံးဝဲလၢ သးအသဟီၣ်န့ၣ် က့ၤနီၢ်ကီၢ်ဆူမူခိၣ်ဘၣ်. အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ဖဲပှၤတဂၤဂၤသံအခါ ကယဲၢ်ခါဆူညါ သးသမူအတၢ်မုၢ်လၢ် န့ၣ်သန့ၤထီၣ်အသးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲအသးသမူအိၣ်လၢ ယွၤအစုပူၤလီၤ. ပှၤတဂၤ ကမူထီၣ်က့ၤအဂီၢ် ထဲဒၣ်ယွၤအစိကမီၤန့ၣ် ဟ့ၣ်က့ၤဝဲ စပံးရံး, မ့တမ့ၢ် သးအသဟီၣ်သ့န့ၣ်လီၤ.
ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ကယဲၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဘှံးလၢ “တၢ်သွၣ်ခိၣ်အပူၤ” န့ၣ်ကစၢ်ယွၤ ကမၤမူထီၣ်က့ၤဒံးအဃိ ပသးမုာ်ဒိၣ်မးလီၤ! (ယိၤဟၣ် ၅:၂၈, ၂၉) တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ် သမူထီၣ်က့ၤ အကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤကမၤက့ၤ ပှၤလၢအမံလၢတၢ်သံတဖၣ် အက့ၢ်အဂီၢ်လၢအသီဒီး ကဒုးမူထီၣ်ဝဲ ခီဖျိထၢနုာ်ဝဲ စပံးရံး မ့တမ့ၢ် သးအသဟီၣ်လၢ နီၢ်ခိအံၤအပူၤလီၤ. ကမ့ၢ်မုၢ်နံၤလၢ ပှဲၤဒီးတၢ်သးခုဒိၣ်မးလီၤ.
နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် လံာ်စီဆှံသူဝဲ တၢ်ကတိၤလၢဘၣ်ဃးဒီး “စိလ်” ဒီး “စပံးရံး” န့ၣ်နဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် တဖၣ်သ့ဖဲ ယဟိဝၤအပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် ထုးထီၣ်ဝဲ ဘရိၣ်ခၠၣ်လၢအမ့ၢ် ဖဲပသံအခါ ပကဲထီၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ် [အဲကလံး] ဒီး ဆိကမိၣ်နီၤဖးတၢ်လၢ လံာ်စီဆှံ [ပယီၤကျိာ်], လံာ်ကဘျံးပၤ ၈၇-၉၁, ၃၁၂-၃၁၆.
