Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

“Mwono” “[na]Shipilitu” —Mazu Kana Alumbununa Ika?

“Mwono” “[na]Shipilitu” —Mazu Kana Alumbununa Ika?

“Mwono” “[na]Shipilitu” —Mazu Kana Alumbununa Ika?

UNO weji kushinganyekanga ika hakwivwa mazu akwamba ngwavo “mwono” “[na]shipilitu”? Vatu vavavulu veji kushinganyekanga ngwavo mazu kana alumbununa vyuma vyakuhona kumona vyatwama muli etu, vize kavyeshi kufwako. Veji kushinganyekanga ngwavo nge mutu nafu, kaha vyuma kanevi vyakuhona kumona vyeji kuseza mujimbu nakutwalaho lika kuyoya. Hakuwana nge kunangula kana chatanda mukaye kosena, vatu vavavulu veji kulikomokelanga hakulinangula ngwavo Mbimbiliya kayanangula ngochoko. Uno kweseka naMazu aKalunga, mwono wapwa chuma muka, kaha shipilitu nawa yikiko ika?

MUVAZACHISA LIZU “MWONO” MUMBIMBILIYA

Chatete, achitale hamwono. Muhasa kwanuka ngwove Mbimbiliya vayisonekele chatete mulilimi lyachiHepeleu nachiHelase. Vaka-kusoneka Mbimbiliya hakusoneka lizu mwono, vazachishile lizu lyachiHepeleu lyakuvuluka ngwavo neʹphesh chipwe lizu lyachiHelase lyakwamba ngwavo psy·kheʹ. Mazu awa avali vawasoneka mapapa akuhambakana 800 muVisoneka, kaha Mbimbiliya yaNew World Translation yalumuna mazu kana awa achiHepeleu nachiHelase ngwayo “mwono.” Kachi nge naukekesa omu lizu “mwono” chipwe “myono” valizachisa muMbimbiliya, nauwana nge lizu kana lyatalisa (1) kuvatu, (2) kutunyama, chipwe (3) kukuyoya chize atwama nacho mutu chipwe kanyama. Tuchikekese visoneka vimwe vize vyalumbununa vyuma kanevi vitatu.

Vatu. “Namunyengesanga mwono wami palanga nakumwaka uka? Nakunguchikachika namazu?” (Yopa 19:2) Lizu “myono” vazachisa hano lyemanyinako mutu—Yopa. Hali Mako 3:4 hatwama mazu ahanjikile Yesu akwamba ngwenyi tunahase kuyovola mwono chipwe kuujiha. Ambile ngwenyi: “Choloka kulinga mwamwaza hasambata tahi? nyi kulinga mwamupi? Choloka kulwila mwono tahi? nyi kuujiha?” Ngocho Yesu azachishile lizu “mwono” kulumbununa mutu. Chakutalilaho chikwavo chamuMbimbiliya vazachisa lizu “mwono” kutalisa kumutu chatwama hali Samu 119:28.

Tunyama. Tweji kutanganga mumujimbu wamuMbimbiliya wakutenga vyuma ngwavo: “Kalunga ambile ngwenyi, Mumeya muyonge mayongomena avakwechi myono yakuyoya, kaha tujila vatukenga helu lyamavu hautangatanga walilu. Kalunga ambile ngwenyi, Hamavu halovoke vakwechi myono yakuyoya mwaya miyachi yavo, navimuna, navaka-kuhalala hamavu, natunyama vahamavu mwaya miyachi yavo. Kaha chapwile ngocho.” (Kuputuka 1:20, 24) Mumujimbu kanou, vayishi, tujila, vimuna, natunyama, vosena vavavuluka nalizu lyolimwe ngwavo, “myono.” Tunyama vavavuluka nawa ngwavo myono hali VyavaLevi 11:46.

Kuyoya chamutu. Lizu “mwono” lwola lumwe lyemanyinako kuyoya chamutu. Jishimbi jaYehova ngwajo: “Kachi nge nakusoloka lupi lweka, kaha vakahane mwono namwono ndwa.” (Kulovoka 21:23) Vyuma muka vatelele kuhana kachi nge kunasoloka lupi? Mutu anehele lupi kana atelele kuhana kuyoya chenyi hakuyoya chauze nafu. Hakavanga, omu Lakele akwachile mwanenyi walunga Mbenjamine, ‘mwono wenyi wapwile nakumufuma (mwomwo afwile).’ (Kuputuka 35:16-19) Lakele ajimbalishile kuyoya chenyi. Achitale nawa hamazu aYesu akwamba ngwenyi: “Ami yami kafunga wamwenemwene. Kafunga wamwenemwene mwavechela mikoko jenyi mwono wenyi.” (Yowano 10:11) Yesu echele mwono wenyi, chipwe ngwetu kuyoya chenyi, hali vatu. Mumijimbu kaneyi yamuMbimbiliya, lizu “mwono” lyemanyinako kuyoya chamutu. Nauwana vyakutalilaho vikwavo vyalumbununa lizu “mwono” mujila kaneyi hali Vamyangana 1, 17:17-23; Mateu 10:39; Yowano 15:13; naVilinga 20:10.

Omu nautwalaho lika kulinangula Mazu aKalunga, nauwana nge kakweshi hamwe muMbimbiliya vazachisa mazu akwamba ngwavo “kuhona kufwa” chipwe “kuyoya haya myaka yosena” kutalisa kulizu ‘mwonoko.’ Oloze Visoneka vyamba ngwavyo mwono weji kufwanga. (Ezekele 18:4, 20) Ngocho, Mbimbiliya yavuluka mutu uze nafu kupwa “mwono wakufwa.”—VyavaLevi 21:11, NW.

KWIJIVA “SHIPILITU”

Tukekese jino omu Mbimbiliya yazachisa lizu “shipilitu.” Vatu vamwe vashinganyeka ngwavo “shipilitu” yikiko vene “mwono.” Oloze omu keshi mukikoko. Mbimbiliya yalumbununa hatoma ngwayo “shipilitu” “[na]mwono” vyapwa hivyuma vivali vyakulihandununa. Uno vyalihandununa ngachilihi?

Vaka-kusoneka Mbimbiliya hakusoneka lizu “shipilitu,” vazachishile lizu lyachiHepeleu ruʹach chipwe lizu lyachiHelase pneuʹma. Visoneka vivene vyasolola mwalumbunukila mazu awa. Chakutalilaho, Samu 104:29 ngwayo: “[Yehova] nauvatambula kuhwima chavo [ruʹach], myono yavo hinayivafuma, kaha hinavalumuka cheka kupwa lukungu.” Kaha mukanda WaYakova 2:26 wasolola ngwawo ‘mujimba wakuzeneka shipilitu [pneuʹma] wapwa wakufwa.’ Mujivesi kaneji, shipilitu, yize vanalumuna ngwavo “kuhwima” yemanyinako chuma chize cheji kulingisanga mujimba uyoye. Nge mujimba kaweshi nashipilituko, kaha wakufwa. Shikaho, muMbimbiliya lizu ruʹach kavalyalumuna kaha ngwavo “shipilitu[ko],” oloze valyalumuna nawa ngwavo “kuhwima,” chipwe ngwetu ngolo jakuyoya. Chakutalilaho, Kalunga ambile kutalisa kuLivaji lyamumakumbi aNowa ngwenyi: “Ami nangukatuma livaji lyameya hamavu nakunongesa vakwechi mijimba vosena muli kuhwima [ruʹach] chakuyoya mushi yalilu.” (Kuputuka 6:17; 7:15, 22) Shikaho, “shipilitu” yapwa ngolo (kuyoya) kajasolokako jize jeji kuyoyesanga vyuma vyakuyoya vyosena.

Mwono nashipilitu kavyapwa vyuma vyovimweko. Mujimba wasaka shipilitu nganomu chisaji chasaka malolwa chipwe kakahya kakezi numba chizate. Hakulumbununa kanawa chuma kanechi, achishinganyeke hachisaji. Nge nauhakamo malolwa nakuchisokolola, malolwa akiko nawalingisa chisaji chiputuke kuzata. Oloze nge chisaji kacheshi namalolwako, kaha kacheshi kuhasa kuzatako. Nachisaji chakuzachisa kakahya kakezi nawa mucheji kulinganga nge vanachitomona kukakahya kakezi. Chochimwe nashipilitu nawa. Yapwa hingolo jize jeji kulingisanga mijimba yetu kuyoya chipwe kuzata. Kaha nawa ngana mwamalolwa, shipilitu kayeshi kwivwa nakushinganyekako. Yapwa ngolo kaha. Oloze nge katweshi nashipilituko, chipwe ngwetu ngolo jakuyoya, kaha nge muze ahanjikile muka-kwimba jisamu, mijimba yetu ‘nayifwa, nakwalumuka cheka kupwa lukungu.’

Muka-kwambulula 12:7 ahanjika kutalisa kukufwa chamutu ngwenyi: ‘Lukungu [lwamujimba wenyi] nalukinduluka kumavu nganomu lwapwilenga, shipilitu nayikinduluka kuli Kalunga Uze ayihanyine.’ Omu shipilitu yeji kusezanga mujimba, kaha mujimba weji kufwanga nakukinduluka kumavu kuze wafumine. Kaha ngolo jakuyoya nawa vanajambe ngwavo jeji kukindulukanga kuli Kalunga kuze jafumine. (Yopa 34:14, 15; Samu 36:9) Echi kachalumbununa nge ngolo jakuyoya jeji kuyanga mwiluko, nduma. Oloze chalumbununa nge lutalililo lwamutu uze nafu lwakukayoya cheka lwapendamina kaha hali Yehova Kalunga. Kulumbununa nge kuyoya chenyi chili mumavoko aKalunga. Kuvanga kaha mungolo jaKalunga numba shipilitu, chipwe ngwetu ngolo jakuyoya, vajikindulwise muli mutu numba ayoye cheka.

Cheji kutuvendejekanga chikupu hakwijiva ngwetu chuma kanechi chikiko Kalunga mwakalinga kuli vosena vaze vali “muvimbumbe”! (Yowano 5:28, 29) Halwola lwakusanguka, Yehova mwakatenga mijimba yayihya yavatu vaze vafwa nakuyikindulwisa kukuyoya hakuhwiminamo shipilitu, chipwe ngwetu kuhwima chakuyoya. Lwola lwakusanguka nalukapwa hilwola lwakuwahilila chiyovo!

Kachi nge uli nakusaka kulinangula omwo Mbimbiliya yazachisa mazu “mwono” “[na]shipilitu”, kaha tala mbuloshuwa yaVyuma Muka Vyeji Kusolokanga Kuli Etu Nge Tunafu? namukanda waUkupelulula Ukufuma Mu Malembo hamafwo 400-04 nahamafwo 415-19, vasoneka kuli Vinjiho jaYehova.