Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

CHʼINTL XNAQʼTZBʼIL

¿Atpetzele jun piẍ tokx toj qxmilal aju mitiʼ in kyim?

¿Atpetzele jun piẍ tokx toj qxmilal aju mitiʼ in kyim?

AT NIM xjal in kubʼ kyximen qa mitiʼ (tiloʼ) in kyim qanmi. In kubʼ kyximen qa aj qkyim, a jlu in netz toj qximlal (qchibʼjil) ex in xiʼ anqʼil toj juntl plaj. Quʼn nim xjal in kubʼ kyximen qa ik tten jlu, kwest in nela toj kywitz aj kyxnaqʼtzan qa nya ik in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios.

¿IN KYAJ ANQʼIN QANMI AJ QKYIM?

Il tiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn qa chʼixme tkyaqil Tyol Dios kubʼ tzʼibʼen tnejelku toj yol hebreo ex griego. Aju yol hebreo néfeẍ ex aju yol griego psiké aʼyeju in che ajbʼen toj Tyol Dios, o che kubʼ qʼoʼn toj kastiy te «alma» atzun toj qyol o kubʼ te «wanmiye», moqa «qanmi». Jun techel tiʼj jlu, aju in tzaj tqʼamaʼn Hechos 2:27: «Mlay kyaj tqʼoʼna wanmiye tuj kynajbʼil kyimni». Pero aju yol wanmiye nya aju tuʼn tajbʼen toj texto lu, quʼn aju yol ajbʼen tzalu toj hebreo aju psiké. ¿Tiʼ t-xilen néfeẍ toj yol hebreo ex psiké toj yol griego? Aʼyeju yol néfeẍ ex psiké tkuʼx mas twitz 800 maj toj Tyol Dios, naqtzen tuʼnj, aʼye qeju yol lu in che yolen 1) kyiʼj qe xjal, 2) kyiʼj qe txkup ex 3) tiʼj kychwinqlal (kyanqʼibʼil) xjal ex txkup. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun texto aʼyeju in che yolin kyiʼj qeju oxe kyxilen yol lu.

Aʼyeqe xjal. «Tuj tqʼijlalil Noé [...] mya nim xjal [psiké] e klet tuj bark, noq wajxaq e klet tuj aʼ.» (1 Pedro 3:20.) Aju yol psiké in yolen tiʼj Noé tukʼe t-xuʼjil, ex kyiʼj qeju oxe tkyʼajal kyukʼex kyxuʼjil. Ax ikx toj Éxodo 16:16 tzaj qʼoʼn kawbʼil lu kye aj Israel: «Kjawil kychmoʼne oʼkx aju in bʼaj kyuʼne tuj jun qʼij, jun kʼoẍ te teyle junjun xjal [néfeẍ] tuj tja». Toj juntl yol, naq jteʼtaq kybʼaj aj Israel toj kyja, ataqtzen maná jlu kjawil kychmoʼn. ¿Naʼnx Hechos 2:27 tuʼna? ¿Alqiʼjtaq in yolen texto lu? In yolintaq tiʼj Jesús. ¿Tiquʼn in tzaj tqʼamaʼn texto lu qa melaytaq kyaj qʼoʼn tanmi toj kynajbʼil kyimni? Aju yol griego ajbʼen toj texto lu aju psiké, a jlu in yolintaq tiʼj Jesús nya tiʼj tanmi. Tuʼntzen jlu, in tzaj tqʼamaʼn Akʼaj Tuʼjil Tyol qMan tojx Hechos 2:27 kyjalu: «Quʼn nlay chin kyij tqʼon te jun majx toj tjulil kyimnin». At txqantl techel tkuʼx toj Tyol Dios atz jatumel in tzaj kyyekʼun qa aju yol néfeẍ ex psiké in yolin kyiʼj xjal ik tzeʼnj tkuʼx toj Génesis 46:18; Josué 11:11; Proverbios 11:25 ex Hechos 27:37.

Aʼyeqe txkup. Tej tkubʼ bʼinchaʼn tkyaqil, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kyjalu: «Tmatl Dios: E kypoqʼl nim kyajlal txkup [néfeẍ] tuʼn kyyukch tuj aʼ ex e kypoqʼl chyuʼj ex txqantl jil tuʼn kylipan twitz kyaʼj. Tmatl Dios: e kypoqʼl alumaj [néfeẍ] twitz txʼotxʼ, teyle te junjun tiyjil, ex txkup in xi kyjaquʼn kykʼuʼj twitz txʼotxʼ, ex txqantl txkup ateʼ twitz txʼotxʼ, teyle te junjun tiyjil. Iktzun tten o bʼant» (Génesis 1:20, 24). Aju texto lu in yolin kyiʼj kyiẍ, kyiʼj txkup in che likʼikʼin twitz kyaʼj, kyiʼj aluʼmj ex kyiʼj txkup te toj kʼul; axju yol hebreo néfeẍ in najbʼen kyiʼj kykyaqil qe jlu. Ax ikx ajbʼen néfeẍ tuʼn tyolin kyiʼj txkup toj Génesis 9:10, 15 ex Levítico 11:46.

Aju kychwinqlal xjal. At maj aju yol néfeẍ ex psiké in yolin tiʼj tchwinqlal jun xjal. Jun techel tiʼj jlu, aju xi tqʼamaʼn Jesús kye qeju lepcheqeʼktaq tiʼj: «Alkye jun xjal oʼkx tok tkʼuʼj tiʼj tuʼn tten tchwinqlal [psiké toj yol griego] twitz txʼotxʼ, mlay tkambʼaʼ aju tchwinqlal [psiké] in tzaj tqʼoʼn Dios; ex alkye jun xjal tqʼon tibʼ tuʼn tnaj tchwinqlal [psiké] twitz txʼotxʼ noq tuʼn nlaje, ok tkambʼaʼ aju chwinqlal [psiké] in tzaj tqʼoʼn Dios» (Mateo 10:39). Ax ikx ximana tiʼjju tqʼama Jesús: «Aqine bʼaʼn pastor; ate bʼaʼn pastor in xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼn kyklet qe ẍneʼl» (Juan 10:11). Xi tqʼoʼn Jesús tchwinqlal (psiké) kyiʼj xjal. In tzaj kyyekʼun qeju texto lu qa aju yol néfeẍ ex psiké in yolin tiʼj tchwinqlal jun xjal. Ok kkanetel mas techel tuʼna tiʼj t-xilen yol néfeẍ ex psiké atz toj Job 2:4; Mateo 6:25 ex Hechos 20:10.

Qa kukx xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios ok kʼelel tnikʼa qa mitiʼx toklen yol néfeẍ ex psiké tukʼe jun tiʼ mitiʼ in kyim ex moqa tukʼeju mitiʼ bʼajsbʼil te. Atzunte Tyol Dios in tzaj tqʼamaʼn qa aju néfeẍ at bʼajsbʼil te moqa in kyim (Ezequiel 18:4, 20).

¿TIʼ IN TZAJ T-XNAQʼTZAʼN TYOL DIOS TIʼJ QXEW?

At junjun Tuʼjil Tyol Dios toj qyol in kubʼ kyqʼoʼn aju yol hebreo rúaj ex aju yol griego pnéuma te qanmi. Ik tzeʼnj tkuʼx toj Santiago 2:26 aju in tqʼamaʼn kyjalu: «Ik tzaʼn tten qximlal, qa mintiʼ qanmi [pnéuma], kyimni ju qximlal». Pero nya ik ttenju, quʼn aju yol ajbʼen tiʼj qanmi toj texto lu, aju yol griego pnéuma. ¿Tiʼ t-xilen aju pnéuma toj yol griego ex rúaj toj yol hebreo?

Aju yol griego pnéuma ex aju yol hebreo rúaj in yolin tiʼj ipumalj (bʼalor) in xi tqʼoʼn kychwinqlal kykyaqil qeju in che anqʼin twitz txʼotxʼ. Ik tzeʼnj in tzaj tyekʼun Salmo 104:29: «Ok nneʼl tiʼna kyxew [rúaj], bʼiʼx in che kyim ex in che ok juntl maj te tquqil txʼotxʼ». Ax ikx toj Lucas 8:55 in tzaj tqʼamaʼn jlu tej tjaw anqʼin jun txin tuʼn Jesús: «Aju t-xew [pnéuma] txin jurat ul meltzʼaj tuj, ex jurat jaw weʼ». Aʼyeju versículo lu in tzaj kyyekʼun qa aju rúaj ex pnéuma in yolin tiʼj ipumalj in xi tqʼoʼn tchwinqlal jun xmilalj. Quʼn qa mitiʼ jlu kyimni taʼ jun xmilalj. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu tej ttzaj nimxix jbʼal toj tqʼijlal Noé: «Ktzajel nqʼoʼne qʼeqabʼ twitz txʼotxʼ, tuʼntzun kynaj kykyaqil qeju itzʼ ex at xewbʼaj [rúaj] kyuj. Tkyaqilju at twitz txʼotxʼ kymel» (Génesis 6:17; 7:22). Tuʼntzen jlu, aju yol rúaj ex pnéuma, aju in kubʼ toj qyol xewbʼaj ex toj kastiy espíritu, in yolen tiʼj ipumalj in xi tqʼoʼn kychwinqlal kykyaqil qeju ateʼ twitz txʼotxʼ. Tuʼntzun jlu, mitiʼ ajbʼen aju yol «qanmi» tuʼn Akʼaj Tuʼjil Tyol qMan toj Santiago 2:26, quʼn aju yol ajbʼen tuʼn aju ‹xewbʼaj›.

Il tiʼj qxew tuʼn tyukchi qximlal, ik tzeʼn jun radio il tiʼj tuʼn tok qʼet tiʼj luz tuʼn taqʼanan. Qo ximen tiʼj jun radio aju jaku txi qiʼn jaxku tumel. Qa ma kux qqʼoʼn tbateriyel, ok kaqʼanal. Qatzun mitiʼ xkux qqʼoʼn tbateriyel melay tzʼaqʼanan. Axju in bʼaj kyukʼe qeju radio in che ok qʼet tiʼj luz. Chʼixme ik tten qxew: aju in tzaj tqʼoʼn tanqʼibʼil qximlal. Ik qxew ik tzeʼn luz mitiʼ t-xim, mitiʼ jun tiʼ in tnaʼn, naq jun ipumalj jlu. Qa mitiʼtl qxew toj qximlal, moqa aju ipumalj qʼol qchwinqlal, in bʼaj ik tzeʼn tqʼama salmista: «Bʼiʼx in che kyim ex in che ok juntl maj te tquqil txʼotxʼ».

In tzaj tqʼamaʼn Eclesiastés 12:7 qa aj qkyim «aju qximlal kʼokel juntl maj te txʼotxʼ ik tzaʼn tten nej, ex aju qxew kʼajel juntl maj tukʼil Dios porque tukʼil Dios tzaj». Qa mitiʼtl qxew, moqa aju ipumalj qʼol qanqʼibʼil, in qo kyim ex in qo meltzʼaj juntl maj te quq. Ax ikx in meltzʼaj juntl maj qxew tukʼe Dios quʼn a saj qʼonte (Job 34:14, 15; Salmo 36:9). A jlu mitiʼ in tzaj tyekʼun qa in bʼet qxew tuʼn tpon tukʼe Dios toj kyaʼj. Quʼn a jlu in tzaj tyekʼun qa aj tkyim jun xjal a Jehová kbʼel ximente qa kjawil anqʼin juntl maj toj ambʼil tzul moqa melay. Toj juntl yol, toj tqʼabʼ Dios kjel tchwinqlal xjal. Oʼkxku Dios jaku tzaj qʼonte juntl maj qxew tuʼntzen qjaw anqʼin juntl maj.

¡Nim in tzaj tqʼuqbʼaʼn jlu qkʼuʼj qa ik kbʼantelju tuʼn Dios kyukʼe qeju xjal in che ojlan «toj txʼotxʼ»! (Juan 5:28, 29, ATM.) Aj tpon ambʼil tuʼn kyjatz anqʼin juntl maj kyimni, ok kbʼel tbʼinche Jehová akʼaj kyxmilal ex kxel tqʼoʼn kyxew tuʼntzun kyjaw anqʼin juntl maj. ¡Ok qo tzalajelxix wen!

Qa tajbʼila (tgana) tuʼn tel mastl tnikʼa tzeʼn in che ajbʼen qe yol «alma» ex «espíritu» toj Tyol Dios, bʼaʼn tuʼn tkux tjyoʼna mas xnaqʼtzbʼil tiʼj jlu toj uʼj ¿Qué nos sucede cuando morimos? ex toj uʼj Razonamiento a partir de las Escrituras kyoj t-xaq 32 a 36 ex 136 a 140. Aʼye uʼj lu bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.