Skip to content

Skip to table of contents

APENETIKI

Ha Ha Kia i Loto ha Tautolu e Agaaga ne Nakai Mate?

Ha Ha Kia i Loto ha Tautolu e Agaaga ne Nakai Mate?

TOKOLOGA e tagata ne talitonu kua ha ha i loto ha tautolu e agaaga ne nakai mate ka e moui he mole e mate. Ha kua tupu holofa e taofiaga nei, tokologa ne ofo ke iloa kua nakai fakaako he Tohi Tapu e mena ia. Ti ko e heigoa mogoia e agaaga ne hagaao e Kupu he Atua ki ai?

KO E KUPU NEʹPHESH PO KE PSY·KHEʹ NE FAKAAOGA HE TOHI TAPU

Liga manatu a koe na tohia fakamua e Tohi Tapu matapatu ke he vagahau Heperu mo e Heleni. Ko e kupu Heperu neʹphesh po ke kupu Heleni psy·kheʹ, ne molea e laga 800 he fakaaoga he tau Tohiaga Tapu, ti hagaao ai ke he (1) tau tagata, (2) tau manu, po ke (3) moui ne moua he tagata po ke manu. He Tohi Tapu Niue ko e tau kupu ua nei ne fakaliliu ko e tau tagata, tau manu, moui, mo e agaaga. Kia fakatutala la tautolu ke he falu kupu tohi ne fakakite tolu e kakano kehekehe nei.

Tau Tagata. “Ke he vaha kia Noa . . . ne hao ai ke he vai e tau tagata [psy·kheʹ] tokogaogao, ko e tokovalu ni.” (1 Peteru 3:20) Ko e kupu Heleni psy·kheʹ ne fakaliliu ai ko e tau tagata—ko Noa, haana hoana, haana tau tama taane tokotolu, mo e ha lautolu a tau hoana. Ia Esoto 16:16 ne talahau e tau hatakiaga ne age ke he tau Isaraela hagaao ke he okoaga he tau manai. Ne tala age ki a lautolu ke “okooko ai . . . kia takitaha e tagata [neʹphesh] mo e uta fakalata kia lautolu ha he fale ie” ha lautolu. Ti ko e lahi he manai ne oko ne fakavē ke he numera he tau tagata he tau magafaoa takitaha. Falu fakataiaga he Tohi Tapu ne fakaliliu e tau kupu neʹphesh po ke psy·kheʹ ke he tagata po ke tau tagata kua moua he Kenese 46:18; Iosua 11:11; Gahua 27:37; mo e Roma 13:1.

Tau manu. He tala he Tohi Tapu hagaao ke he tufugatiaaga, totou e tautolu: “Ne pehe mai e Atua, Kia pa loga mai he vai e tau mena momoui [neʹphesh] ke totolo; kia lele foki e tau manu lele ki luga he kelekele, ke he vaha likoliko he lagi. Ne pehe mai e Atua, Kia tutupu mai e tau mena momoui [neʹphesh] mai he kelekele, takitaha mo e hana kakano, ko e tau manu huifa he kaina mo e tau mena totolo, mo e tau manu huifa he vao, takitaha mo e hana kakano; ti pihia ni.” (Kenese 1:20, 24) He vala nei, ko e tau ika, tau manu fao, mo e tau manu vao kua hagaao oti ke he kupu neʹphesh. Kua fakahigoa e tau manu mo e falu manu totolo ko e neʹphesh ia Kenese 9:10 mo e Levitika 11:46.

Moui he tagata. He falu magaaho ko e kupu neʹphesh po ke psy·kheʹ kua kakano ko e moui he tagata. Ma e fakatai, he Tau Fakafili 5:18 ne pehē: “Ko Sepulona ko e motu haia ne tuku lele atu hana moui [neʹphesh] ke he mate.” Manamanatu foki ke he tau kupu ha Iesu: “Ko au ko e leveki mamoe mitaki; kua tuku atu he leveki mamoe mitaki hana moui [psy·khe] ke hukui aki e tau mamoe.” (Ioane 10:11) Ne foaki e Iesu haana psy·kheʹ po ke moui ma e tau tagata. He tau vala nei he Tohi Tapu, ko e kupu neʹphesh po ke psy·kheʹ kua hagaao tonu ke he moui ko e tagata. To moua foki e koe falu fakataiaga ke he kakano he neʹphesh po ke psy·kheʹ ia Mataio 10:39; Ioane 15:13; mo e 1 Ioane 3:16.

He kumikumi atu foki ke he Kupu he Atua to fakakite ki a koe kua nakai ha ha i loto he Tohi Tapu katoa e tau kupu neʹphesh po ke psy·kheʹ ne fakamatutaki mo e “nakai maeke ke mate” po ke “tukulagi.” Ka kua talahau he tau Tohiaga Tapu ko e neʹphesh po ke psy·kheʹ kua mate ai. (Esekielu 18:4, 20) Ko e mena ia, ne talahau he Tohi Tapu ka mate e tagata “to nakai iloa [e ia] ha mena.”Fakamatalaaga 9:5, 10.

KAKANO HE “AGAAGA”

Ne fakaaoga he tau tagata tohia Tohi Tapu e kupu Heperu ruʹach po ke kupu Heleni pneuʹma he magaaho ne tohi hagaao ke he “agaaga.” Ne fakakite he tau Tohiaga Tapu e kakano he tau kupu ia. Ke tuga anei, ne tohia he Salamo 146:3, 4: “Aua neke tua a mutolu ke he tau iki, po ke fanau he tau tagata, nakai ha i ai ha fakamouiaga. Kua fina atu hana agaga [ruʹach], kua liu a ia ke he kelekele ne eke aki a ia, ko e aho ia ni kua mate ai hana tau manatu.” Mo e tohi ia Iakopo 2:26 ko e “tino kua mate ia ka noa mo e agaga [pneuʹma].” I loto he tau kupu nei mogoia, kua hagaao e “agaaga” ke he mena ia ne foaki e moui ke he tino. Ka noa mo e agaaga, kua mate e tino. Ko e mena ia, i loto he Tohi Tapu ko e kupu ruʹach kua nakai ni fakaliliu ko e “agaaga” ka e fakaliliu foki ko e “malolō,” po ke malolō he moui. Ti hagaao e “agaaga” ke he “malolō,” po ke malolō he moui (ko e kamataaga he moui) ne fakamoui aki e tau mena momoui oti kana.

Ko e tau tagata ni kia ne fai agaaga? Ne tali he Tohi Tapu e hūhū nei. Ko e tagata pulotu ko Solomona ne tohi: “Ko hai kia kua iloa e agaga he tagata po ke hake nakai a ia ki luga? ko e agaga foki he manu po ke hifo nakai a ia ki lalo ke he kelekele?” (Fakamatalaaga 3:21) Ti tuga he fakakite he kupu nei, na fai agaaga foki e tau manu.

Kua lata e tino ke ha i ai e agaaga ke tuga e letiō ne lata ke tuku aki e hila—ke moui ai. Ke fakalaulahi atu e fakataiaga nei, manamanatu ke he letiō utafano. Ka tuku e koe e tau maka letiō i loto mo e fakamoui ai, ko e hila i loto he tau maka ka fakamoui aki e letiō. Ka ai fai maka, to nakai moui e letiō. Ti pihia foki e taha vahega letiō ne nakai palaki ke he hila. Pihia foki, ko e agaaga ko e malolō ne fakamoui aki e tau tino ha tautolu. Ti tuga foki e hila, kua nakai fai logonaaga mo e nakai maeke e agaaga ke manamanatu. Ha ko e malolō nakai ko e tagata. Ka nakai fai hila, po ke malolō he moui, ko e tau tino ha tautolu kua ‘mamate ai mo e liu ke he kelekele,’ tuga he talahau he salamo.

He tutala hagaao ke he mate he tagata, ne pehē e Fakamatalaaga 12:7: “Mo e nakaila liu atu foki e efuefu [ko e tino hana] ke he kelekele tuga he ha i ai a ia, mo e liu atu foki e agaga ke he Atua ko ia ne foaki mai ai.” He magaaho ka fano kehe e agaaga, po ke malolō he moui mai he tino, kua mate e tino mo e liu atu ke he mena ne hau ai—ko e kelekele. Pihia foki, kua liu atu e malolō he moui ke he mena ne hau ai—ke he Atua. (Iopu 34:14, 15; Salamo 36:9) Kua nakai pehē e mena nei kua hake mooli e malolō he moui ki luga he lagi. Ka e kakano, ka mate taha tagata, ko e ha amaamanakiaga ke moui anoiha kua fakavē ni ki a Iehova ko e Atua. Ti tuga ko e moui haana he tau lima he Atua. Ko e malolō hokoia ni he Atua kua maeke ke liuaki mai e agaaga, po ke malolō he moui ke liu e tagata ke moui.

Kua mafanatia mooli ke iloa ko e mena tonu nei ka taute he Atua ma lautolu oti ne okioki i loto he “tau tuagamau fakamanatu”! (Ioane 5:28, 29, NW) He magahala he liu tu mai, to taute e Iehova e tino foou ma e tagata ne mate ti fakamoui ai he tuku ki ai e agaaga, po ke malolō he moui. Ko e magaaho fiafia mooli!

Ka manako a koe ke iloa atu foki e kupu “agaga” tuga ne fakaaoga he Tohi Tapu, to moua e koe e tau vala tala aoga lahi he tuleke Fai Agaga Nakai Mate Kia a Koe?, ne taute fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.