GE O e-kwa mantšu “moya [soul]” le “moya [spirit],” ke’ng seo se tlago monaganong wa gago? Ba bantši ba dumela gore mantšu a a bolela selo se se sa bonagalego le seo se sa hwego seo se lego gona ka gare ga rena. Ba nagana gore lehung karolo ye yeo e sa bonagalego ya motho e tlogela mmele gomme ya tšwela pele e phela. Ka ge tumelo ye e apareditše, ba bantši ba a makala ge ba hwetša gore se ruri ga se seo Beibele e se rutago. Ka gona, go ya ka Lentšu la Modimo, moya (soul) le moya (spirit) ke’ng?

Sa mathomo, ela hloko moya (soul). Mo gongwe o ka ba o gopola gore Beibele mathomong e be e ngwadilwe kudu ka Sehebere le Segerika. Ge ba be ba ngwala ka moya (soul), bangwadi ba Beibele ba ile ba diriša lentšu la Sehebere e lego neʹphesh goba lentšu la Segerika e lego psy·kheʹ. Mantšu a a mabedi a tšwelela ka makga a fetago 800 ka Mangwalong, gomme New World Translation ka mehla e a fetolela ka go se fetoge e le “moya [soul].” Ge o hlahloba  tsela yeo “moya [soul]” goba “meoya [di-soul]” e dirišwago ka Beibeleng, go ba molaleng gore lentšu le ge e le gabotse le šupa go (1) batho, (2) diphoofolo goba (3) bophelo bjoo motho goba phoofolo e bo thabelago. Anke re eleng hloko mangwalo a mangwe ao a tšweletšago dikgopolo tše tše tharo tše di sa swanego.

Batho. ‘Mehleng ya Noa, batho ba sego kae, ke gore, meoya e seswai, e ile ya phološwa meetseng.’ (1 Petro 3:20) Moo lentšu “meoya [di-soul]” le emela batho ka mo go kwagalago—Noa, mosadi wa gagwe, barwa ba gagwe ba bararo le basadi ba bona. Ekisodo 16:16 e bolela ka ditaelo tšeo di filwego ba-Isiraele mabapi le go kgoboketšwa ga manna. Ba ile ba botšwa gore: “Tôpang dilô tšé; . . . di yê ka palô ya batho [meoya, NW] ba xeno; motho a tsebê ba ba lexo mokutwaneng wa xaxwe, xe a di kxobêla.” Ka gona palo ya manna yeo e bego e kgoboketšwa e be e ithekgile ka palo ya batho bao ba lego ka lapeng le lengwe le le lengwe. Mehlala e mengwe ya Beibele yeo e bolelago ka “moya [soul]” goba “meoya [di-soul]” e le motho goba batho e hwetšwa go Genesi 46:18, NW; Jošua 11:11, NW; Ditiro 27:37; le Ba-Roma 13:1.

Diphoofolo. Pegong ya Beibele ya tlholo re bala gore: “Modimo a re: Meetse a a nyeunyê dinyeunya tše di phelaxo [meoya, NW], le ’nonyana di fofê xodimo xa lefase di lebane le lerata la lexodimo. Modimo a re: Lefase a le tšweletšê diphedi [meoya, NW] di e-ya ka mehuta ya tšôna, diruiwa le dixaxabi le diphôôfôlô tša naxa di e-ya ka mehuta ya tšôna. ’Me xwa ba byalo.” (Genesi 1:20, 24) Lengwalong le, dihlapi, diruiwa le diphoofolo tša naga ka moka ga tšona di bitšwa ka leina le le swanago—“meoya [di-soul].” Dinonyana le diphoofolo tše dingwe di bitšwa meoya (di-soul) go Genesi 9:10, NW; Lefitiko 11:46, NW; le Numeri 31:28, NW.

Bophelo bja motho. Ka dinako tše dingwe lentšu “moya [soul]” le bolela bophelo bja motho. Jehofa o boditše Moše a re: ‘Banna bala ba ba bego ba rata go bolaya moya wa gago, ba hwile ka moka.’ (Ekisodo 4:19, bapiša le NW.) Manaba a Moše a be a tsoma eng? A be a tsoma go fediša bophelo bja Moše. Pejana, nakong ya ge Ragele a be a belega ngwana wa mošemane e lego Benjamini, ‘moya wa gagwe o ile wa felela, ya ba gona go hwa.’ (Genesi 35:16-19) Ka yona nako yeo, Ragele o ile a loba bophelo bja gagwe. Ela hloko gape mantšu a Jesu a rego: “Ke nna modiši yo bolo; modiši yo bolo o gafa moya wa gagwe ka baka la dinku.” (Johane 10:11) Jesu o gafile moya wa gagwe, goba bophelo, bakeng sa batho. Ditemaneng  tše tša Beibele, lentšu “moya [soul]” le šupa ka mo go feletšego go bophelo bja motho. O tla hwetša mehlala e oketšegilego yeo e bolelago ka “moya [soul]” go 1 Dikxoši 17:17-23, NW; Mateo 10:39; Johane 15:13; le Ditiro 20:10.

Go ithuta Lentšu la Modimo ka mo go oketšegilego go tla go bontšha gore Beibeleng ka moka ga go na moo dipolelwana “go se hwe” goba “ka mo go sa felego” di kgokaganywago le lentšu “moya [soul].” Go e na le moo, Mangwalo a bolela gore moya o a hwa. (Hesekiele 18:4, 20, PK) Ka gona, Beibele e bitša motho yo a hwilego gore ke feela “moya o hwilego.”—Lefitiko 21:11, NW.

Anke ga bjale re eleng hloko tirišo ya Beibele ya lentšu “moya [spirit].” Batho ba bangwe ba nagana gore “moya [spirit]” ke feela lentšu le lengwe bakeng sa “moya [soul].” Eupša ga go bjalo. Beibele e dira gore go bonagale gabotse gore “moya [spirit]” le “moya [soul]” e šupa go dilo tše pedi tše di fapanego. E fapana bjang?

Bangwadi ba Beibele ba dirišitše lentšu la Sehebere e lego ruʹach goba lentšu la Segerika e lego pneuʹma ge ba ngwala ka “moya [spirit].” Mangwalo ka bowona a bontšha seo se bolelwago ke mantšu ao. Ka mohlala, Psalme 104:29 e re: “Xe O [Jehofa] xomiša môya [ruʹach] wa tšôna, di a hwa tša napa tša boêla leroleng la tšôna.” Le gona Jakobo 2:26 e bontšha gore “mmele ka ntle le moya [pneuʹma] o hwile.” Ka gona, ditemaneng tše, “moya [spirit]” o šupa go moya woo o neago mmele bophelo. Mmele o hwile ge o se na moya (spirit). Ka gona, ka Beibeleng lentšu ruʹach le fetoletšwe e sego feela e le “moya [spirit]” eupša gape e le “matla,” goba matla a bophelo. Ka mohlala, mabapi le Meetse-fula a mehleng ya Noa, Modimo o ile a re: “Ke tlo tliša meetse-fula mo lefaseng, e bê a xo fetša nama ka moka e naxo le môya [ruʹach] wa xo phela, e lexo ka tlase xa lexodimo.” (Genesi 6:17; 7:15, 22) Ka gona “moya [spirit]” o šupa go matla a sa bonagalego (tlhase ya bophelo) ao a phedišago dibopiwa ka moka tše di phelago.

Moya (soul) le moya (spirit) ga e swane. Mmele o nyaka moya (spirit) kudu go swana le ge radio e nyaka matla a mohlagase—e le gore o šome. Go swantšhetša se ka mo go oketšegilego, nagana ka radio ya go šikarwa. Ge o tsenya dipeteri ka radiong ya go šikarwa gomme o e bulela, matla a mohlagase ao a lego ka gare ga dipeteri a dira gore radio e phele, ge re bolela ka tsela ya seswantšhetšo.  Lega go le bjalo, radio e a hwa ge e se na dipeteri. Seo se direga le ka mohuta o mongwe wa radio ge o khwamotšwe polakeng ya mohlagase. Ka mo go swanago, moya (spirit) ke matla ao a phedišago mebele ya rena. Le gona, go swana le mohlagase, moya (spirit) ga o na maikwelo e bile ga o kgone go nagana. Ke matla ao e sego motho. Eupša ka ntle le moya (spirit) woo, goba matla a bophelo, mebele ya rena e ‘a hwa ya napa ya boela leroleng la yona,’ bjalo ka ge mopsalme a boletše.

Ge e bolela ka lehu la motho, Mmoledi 12:7 e re: “Lerole [la mmele wa gagwe] le boêla fase mo le tšwaxo xôna; môya [“spirit,” NW] o boêla xo Modimo E a o neilexo motho.” Ge moya (spirit), goba matla a bophelo, o tloga mmeleng, mmele o a hwa gomme wa boela moo o tšwago gona—fase. Ka mo go swanago, matla a bophelo a boela moo a tšwago gona—go Modimo. (Jobo 34:14, 15; Psalme 36:9) Seo ga se bolele gore matla a bophelo ge e le gabotse a ya legodimong. Go e na le moo, se bolela gore go motho yo a hwago, kholofelo le ge e le efe ya bophelo bja nakong e tlago e ithekgile ka Jehofa Modimo. Ge re bolela ka tsela ya seswantšhetšo, bophelo bja gagwe bo diatleng tša Modimo. Ke feela ka matla a Modimo moo moya (spirit), goba matla a bophelo, a ka newago gape e le gore motho a ka phela gape.

Go homotša gakaakang go tseba gore se ke sona seo ka kgonthe Modimo a tlago go se direla bohle bao ba robetšego “mabitleng a kgopotšo”! (Johane 5:28, 29) Ka nako ya tsogo, Jehofa o tla bopa mmele o mofsa bakeng sa motho yo a robetšego lehung gomme a o phediša ka go tsenya moya (spirit), goba matla a bophelo go wona. E tla ba nako e thabišago gakaakang!

Ge e ba o rata go ithuta mo go oketšegilego ka mantšu “moya [soul]” le “moya [spirit]” ka ge a dirišitšwe ka Beibeleng, o tla hwetša tsebišo e holago ka poroutšheng ya Go Direga’ng go Rena ge re E-hwa? le ka pukung ya Go Boledišana ka Mangwalo matlakala 340-49, tšeo bobedi bja tšona di gatišitšwego ke Dihlatse tša Jehofa.