ME RONGO koe i te nga tuatua “meta” e te “vaerua,” eaa taau e akamanako ana? E manganui te irinaki ra i te aiteanga o teia au tuatua ei mea kitea koreia e te mate kore te ora ra i roto ia tatou. Te manako ra ratou e i te mate anga teia tuanga kitea koreia o tetai tangata ka akaruke i te kopapa e ka ora ua atu. Mei te mea kua totoa maata teia irinaki anga, e manganui tei poitirere i te kite e kare tikai ko te reira ta te Pipiria e apii maira. Eaa, i reira, te meta, e eaa te vaerua, kia tau ki te Tuatua a te Atua?

Te mea mua, ka akamanako ana i te meta. Penei ka maara ia koe e kua tata muaia te Pipiria i te maata anga o te taime i roto i te reo Epera e te Ereni. I te tataanga no runga i te meta, kua taangaanga te aronga tata Pipiria i te tuatua Epera neʹphesh me kore te tuatua Ereni psy·kheʹ. Tei roto teia nga tuatua e rua e tere roa atu i te 800 taime i roto i te au Tuatua Tapu, e te tuatua putuputu ra te New World Translation ia raua e ko te “meta.” Me akara matatio koe i te tu o te “meta” me kore “te au meta” tei taangaangaia i roto i te Pipiria, te kitea uaia ra e te tuatua ra teia tuatua no (1) te au tangata, (2) te au manu, me kore (3) te ora o tetai tangata me kore tetai manu. Ka akara ana tatou i etai au irava te akaari maira i teia au tu tukeke e toru.

 Te au tangata. “I te tuatau ia Noa ra . . . i oraʼi e tokotai puke tangata i te vai, koia oki [“te au meta,” NW] toko varu ra.” (1 Petero 3:20) I konei te tuatua “te au meta” te taka meitaki ra e au tangata ia​—ko Noa, ko tana vaine, e tana au tamaroa e toru, e ta ratou au vaine. Te taiku ra a Exodo 16:16 i te au ikuikuanga tei orongaia ki te ngati Iseraela no runga i te akaputuanga mai i te mana. Kua akakiteia kia ratou e: “E koi . . . kia tau tikai ki te [“au meta,” NW] i roto i tona puakapa.” No reira te maata o te mana tei akaputuia mai kua raveia na runga i te numero o te tangata i roto i te pamiri taki tai. Etai atu au akaraanga Pipiria te taangaanga anga i te “meta” e te “au meta” no tetai tangata me kore te au tangata tei roto ia Genese 46:18; Iosua 11:11; Angaanga 27:37; e Roma 13:1; NW.

Te au manu. I roto i ta te Pipiria papaanga no runga i te au mea angaia, ka tatau tatou e: “Kua tuatua iora te Atua, Kia maata te au [meta] ora totoro aere ua ki raro i te moana, e te au manu kia rere ki runga ake i te enua, ki roto i te reva i te rangi nei. Kua tuatua iora te Atua, Kia akatupu mai te enua i te au [meta] ora i to ratou tu, te au puaka, e te au mea totoro, e te au manu vaevae ā o to te enua i to ratou tu; e koia tika atura.” (Genese 1:​20, 24, akaaite ia NW.) I roto i teia irava, te ika, te au manu puaka, e te au manu vaevae a te tuatua katoatoaia ra e taua tuatua Epera ra​—“te au meta.” Te kapiki katoaia ra te au manu e e tetai atu au animara e au meta i roto ia Genese 9:10; Levitiku 11:46; e Numero 31:28; NW.

Te ora ei tangata. I etai taime te tuatua “meta” te aiteanga ko te ora o tetai tangata ra. Kua akakite a Iehova kia Mose e: “Kua ope oki te au tangata i kimi mai [“i toou meta,” NW] kia mate.” (Exodo 4:19) Eaa ta te au enemi o Mose e kimi ra? Te kimi ra ratou i te tamate i te oraanga o Mose. I mua atu ana, ia Rahela e anau ra i tana tama ko Beniamina, “e vaitata akera [“tona meta,” NW] i te rere, mate roa akera oki aia.” (Genese 35:​16-19) I te reira taime, kua mate aia. Ka akara katoa ana i ta Iesu au tuatua: “Ko au te tiaki mamoe meitaki ra: ka oronga te tiaki mamoe meitaki i tona uaorai [“meta,” NW] no te mamoe.” (Ioane 10:11) Kua oronga a Iesu i tona meta, me kore te ora, no te tangata nei. I roto i teia au irava Pipiria, te tuatua “meta” te tuatua taka meitaki ra i te ora o tetai tangata. Ka kitea e koe te au akaraanga maata atu i teia akataka anga o te “meta” i  roto ia 1 Ariki 17:​17-23; Mataio 10:39; Ioane 15:13; e Angaanga 20:10; NW.

Na tetai apii anga maata atu o te Tuatua a te Atua e akaari kia koe e kare e ngai i roto i te katoa anga o te Pipiria te au tuatua “mate kore” me kore “mutu kore” tei akapiriia ki te tuatua “meta.” Mari ra, te akakite ra te au Tuatua Tapu e e mate ua te meta, tera te aiteanga ka mate ia. (Ezekiela 18:​4, 20) No reira, te kapiki ra te Pipiria i tetai tangata tei mate ra e ko tetai “meta mate.”​—Levitiku 21:11, NW.

Ka uriuri ana tatou i teianei ta te Pipiria taangaanga anga i te tuatua “vaerua.” Te manako ra etai au tangata i te “vaerua” e tuatua akaou rai no te “meta.” Inara, kare ko te reira te marama anga. Te akataka meitaki ra te Pipiria i te “vaerua” e te “meta” te tuatua ra e rua nga mea tuke. Akapeea raua te tuke anga?

Te taangaanga ra te aronga tata Pipiria i te tuatua Epera ruʹach me kore te tuatua Ereni pneuʹma me tata ratou no runga i te “vaerua.” Te akakite ra te au Tuatua Tapu uaorai i te aiteanga o taua au tuatua. Ei akaraanga, te akakite ra a Salamo 104:29 e: “Kua rave mai koe [e Iehova] i to ratou aʼo [ruʹach], kua mate ratou, e kua oki akaou ki to ratou ra one.” E te akakite ra a Iakobo 2:26 e “mei te kopapa oki kia kore te vaerua [pneuʹma], e mea mate ïa.” I roto i teia au irava, i reira, te “vaerua” te tuatua ra no runga i te oronga anga i te ora ki tetai kopapa. Me kare te vaerua, kua mate te kopapa. No reira, i roto i te Pipiria, te tuatua ruʹach kua uriia kare anake e ko te “vaerua” mari katoa ra ko te “ririnui,” me kore te ao ora. Ei akaraanga, no runga i te Vaipuke i to Noa tuatau, kua karanga te Atua e: “Teia au ka apai mai i te vai diluvi ki runga i te enua nei, kia mate takiri roa te au mea ora e uti i te aʼo [ruʹach] i raro ake i te rangi nei.” (Genese 6:17; 7:​15, 22) Te “vaerua” i reira te tuatua ra no runga i tetai ririnui kitea koreia (te mana ora) te akaora ra i te au mea ora katoatoa.

Kare te meta e te vaerua e aiteite ana. Te anoano ra te kopapa i te vaerua mei te ratio i anoano ra i te uira​—e angaanga ai. Ei akatutu maata atu i teia, ka akamanako ana i tetai ratio meangiti. Me tuku koe i te patiri ki roto i tetai ratio meangiti e oti ka pata atu i te reira kia angaanga, na te uira i roto i te patiri e akaora mai i te ratio. Inara, me kare te au patiri, kua mate te ratio. Mei  tera katoa tetai atu tu ratio me kiritiia mei tetai ngai pata anga uira. Ma te aiteite, ko te vaerua te ririnui te akaora ra i to tatou kopapa. Pera katoa, mei te uira ra, kare o te vaerua manako anga ngakau e kare katoa e manako. E ririnui ia kare i te apinga peretana. Inara me kare te reira vaerua, me kore te ao ora, ka “mate ratou, e kua oki akaou ki to ratou ra one,” mei ta te tata taramo e akakite ra.

Te tuatuaanga no runga i te mate anga o te tangata, te akakite ra a Koheleta 12:7 e: “Ei reira te one-pueu [o tona kopapa] e oki ei ki raro i te enua no reira aia ra, e oki ra te vaerua ki te Atua i oronga maira.” Me akaruke te vaerua, me kore te ao ora i te kopapa, ka mate te kopapa e ka oki ki te ngai no reira mai​—te enua. Ma te aiteite, ka oki te ao ora ki te ngai no reira mai​—no ko mai i te Atua. (Iobu 34:​14, 15; Salamo 36:9) Kare te aiteanga o teia e te tere aere tikai ra te ao ora ki te rangi. Mari ra, te aiteanga me mate tetai tangata, tetai ua atu manakonakoanga no te ora i te tuatau ki mua te vai ra i te Atua ko Iehova. Mei tera te tu, tei roto tona oraanga i te rima o te Atua. Na roto anake ua i te mana o te Atua e rauka ai i te vaerua, me kore te ao ora, i te akaokiia ki te reira tangata e ora akaou mai ei.

Mei teaa atura te pumaana i te kite e ko teia tikai ta te Atua ka rave no te katoatoa e akaangaroi ra i roto i “te au menema akamaara anga”! (Ioane 5:​28, 29, NW) I te taime o te tuakaouanga, ka maani a Iehova i tetai kopapa ou no tetai tangata e moe ra i te mate e te akaora i te reira na te tukuanga i te vaerua, me kore te ao ora, ki roto i te reira. Mei teaa atura i te rekareka i te reira ra!

Me ka inangaro koe i te apii maata atu no runga i te au tuatua “meta” e te “vaerua” tei taangaangaia i roto i te Pipiria, ka kite koe i te akakiteanga puapinga tikai i roto i te poroutia What Happens to Us When We Die? e i te kapi 375-84 o te puka Reasoning From the Scriptures, nga mea roa ai kua neneiia e te Au Kite o Iehova.