Yang pafundinau anch yidiamu

Yang pafundinau anch yidiamu

WENJIL

“Mupim” ni “Spiritu”—Mazu Minam Marumburikin ik Chakin?

“Mupim” ni “Spiritu”—Mazu Minam Marumburikin ik Chakin?

ANCH watesh mazu “mupim” ni “spiritu,” yom ik yezininga mu manangu mey? Antu avud itiyijin anch mazu minam marumburikin chom chimwing chakad kumekan ni chakad kufang chidinga mukach mwetu. Atongining anch ku rufu chikunku chinech chakad kumekan cha muntu chidiokiling mu mujimbu ni kudandamen nich mwom. Mulong chitong chinech chipalangen kwawonsu, antu avud akat kushimok pa kuyilej anch kimwawiyap mufundishinay Bibil. Chad mupim chom ik, ni spiritu chom ik kwambatan nich Dizu dia Nzamb?

“MUPIM” MUTAPU USADIDILAU MU BIBIL

Cha kusambish, tushinshikin bil mupim. Ukutwish kuvurik anch pa kusambish Bibil amufunda bil mu Uhebereu ni Ugrek. Pafundau piur pa mupim, in kufund a Bibil asadila dizu dia Uhebereu neʹphesh ap dia Ugrek psy·kheʹ. Mazu minam maad mameken mu Bibil tupamp 800 ni kusut, ni Traduction du monde nouveau umakarumwin ndond jawonsu mamekena anch “mupim.” Anch washinshikin mutapu usadidilau “mupim” ap “mipim” mu Bibil, chimeken patok anch dizu dined disambidin kamu (1) antu, (2) annam, ap (3) mwom ukwetay muntu ap nnam. El tushinshikin maverse mamwing malejena mitapu yiney yisatu kushalijan ya kurumburik kwa dizu dined.

Antu. “Pa machuku ma Noa . . . wipandishilau antu akemp kusu, mipim chinan, mu mem.” (1 Pita 3:20) Pinap dizu “mipim” disambidin kamu patok antu—Noa, mukajend, anend amakundj asatu, ni akajau. Kubudik 16:16, NW ujimbwil yijil yayinkishau in Isarel piur pa kukungul mana. Ayela anch: “Akungula . . . mudi mudia kuvul kwa mipim yikwetay mu mwinkand.” Komb kuvul kwa mana kwakungulau kwadinga kulondul kuvul kwa antu adinga mu dijuku ni dijuku. Yilikej yikwau ya maverse ma Bibil musadidilau “mupim” ap “mipim” mulong wa muntu ap antu yidi mu Disambishil 46:18, NW; Joshua 11:11, NW; Midimu 27:37; ni Rom 13:1, NW.

Annam. Mu rusangu ra kuumb ra Bibil, tutangin anch: “Nzamb walonda anch: ‘Chifanyidin mem mabudisha mipim yivud yikweta mwom, ni atujil atwikina pa rinzwizu ra mwiur.’ Nzamb walonda anch: ‘Chifanyidin divu dibudisha yitang yikweta mwom ya mitapu ni mitapu, yivam ni yom yikata kwikak pansh, ni annam a mwisuku a mitapu ni mitapu.’ Mwamu muchikala.” (Disambishil 1:20, 24, NW) Mu verse winou, ansh, yivam ni annam a mwisuku awonsu ayijimbwil nich dizu dimwing—“mipim.” Atujil ni annam akwau ayitazukin kand anch mipim mu Disambishil 9:10, NW; In Levi 11:46, NW; ni Kuchind Michid 31:28, NW.

Mwom wa muntu. Yisu yimwing dizu “mupim” dirumburikin mwom wa muntu. Yehova wamwela Moses anch: “Antu awonsu adinga ni kusot mupim wey afil kal.” (Kubudik 4:19, NW) Chom ik chadingau ni kusot akankuny a Moses? Adinga ni kusot mupim wa Moses (kumujip). Pa chisu chinicha, padingay Rashel ni kumuval mwanend ikundj Benjamin, washikena pa “kukatuk mupim wend.” (Disambishil 35:16-19) Pa chisu chinicha, Rashel wafa. Shinshikin kand mazu ma Yesu: “Am nidi kafung muwamp. Kafung muwamp ukat kupan mupim wend mulong wa kuyambat amikoku.” (Yohan 10:11, NW) Yesu wapana mupim wend, ap anch mwom wend, mulong wa kuyambat antu. Mu maverse minam ma Bibil, dizu “mupim” disambidin patok kamu pa mwom wa muntu. Ukez kutan yilikej yivud ya kurumburik kwinoku kwa “mupim” mu 1 Ant 17:17-23, NW; Mateu 10:39, NW; Yohan 15:13, NW; ni Midimu 20:10, NW.

Kwilej mutapu ukurikina Dizu dia Nzamb kukez kukwijikish anch kwikil ndond ap yimwing mu Bibil padia mazu “yakad kufang” ap “chikupu” mambatena nich dizu “mupim.” Pakwez, Bibil ulondil anch mupim ukat kufang. (Ezekiel 18:4, 20) Chawiy lel, Bibil umutazukin muntu ufila anch “chital cha mufu”—In Levi 21:11, NW.

KUJINGUNIN “SPIRITU”

Tushinshikina katat mutapu usadidilay Bibil dizu “spiritu.” Antu amwing atongining anch “spiritu” udi mutapu ukwau wa kutazuk “mupim.” Pakwez, kimwawiyap chidia. Bibil ulondil patok anch “spiritu” ni “mupim” yidi yom yaad yishalijadina. Yishalijadin mutapu ik?

In kufund a Bibil asadila dizu dia Uhebereu ruʹach ni dia Ugrek pneuʹma pafundau piur pa “spiritu.” Bibil ulejen kurumburik kwa mazu minam. Chilikej, Kuseng 104:29, NW ulondil anch: “Anch [Yehova] wajindjik mpal yey inana, anch wapwit spiritu [ruʹach], wau, afa; akachirik ku rufunfut rau.” Ni Jakobu 2:26, NW ulondil anch “mujimbu wakad spiritu [pneuʹma] ufil, chawiy kand ritiy rakad midimu rufil.” Mu maverse minam kand, “spiritu” wisambidin chikata kulet mwom ku mujimbu. Pakad spiritu, mujimbu ufil. Chawiy lel, mu Bibil dizu ruʹach kakatap kudikarumun ching kusu anch “spiritu” pakwez kand anch “usu,” ap anch mwiku wa mwom. Chilikej, piur pa Mabeb mu machuku ma Noa, Nzamb walonda anch: “Yam kamu nikuleta mabeb mavud nakash, mulong wa kushesh yom yawonsu yikweta mom ya mwishin mwa diur. Chad kand yom yawonsu ya pansh yikweta mom yikata kupim yikez kufa.” (Disambishil 6:17; 7:15, 22) Komb “spiritu” wisambidin usu wakad kumekan (karusis ka mwom) kakata kuyisadish yitang yawonsu yikweta mwom.

Mupim ni spiritu yidiap chom chimwing. Mujimbu uswiridin nakash spiritu chilik chimwing kamu mud muswiridiningay radio nzembu—chakwel asala. Chakwel kwovikesh nawamp chom chinech, tongin bil pa radio wa ku makas. Anch watek mayal mu radio wa ku makas ni wamwakish, nzembu yidia mu mayal yikumusadish radio, chad ukusambish kulond. Pakwez, anch mayal mwikil, udi kwend ufila. Komb kudi mulad windjing wa radio pakatau kunung kwi nzembu. Chawiy chimwing, spiritu udi usu ukata kwikadish mijimbu yetu nich mwom. Mud chidia nzembu, spiritu kakwetingap yovil ni kakutwishap kutong. Udi usu wakad kwikal nich mujimbu. Pakwez pakad spiritu winou, ap anch mwiku wa mwom, mijimbu yetu ‘yikufa, ni yikuchirikin ku rufunfut,’ mud mwalonday nfund-a-kuseng.

Pisambidinay pa rufu ra muntu, Mulej 12:7 ulondil anch: “Mijimbu yetu yikez kachirik ku rufunfut, chad mupim wapanay Nzamb ukez kachirik kand kudi ndiy.” Anch spiritu, ap anch mwiku wa mwom, wadiokal mu mujimbu, mujimbu ukufa ni ukuchirik ku wadiokala—ku rufunfut. Chawiy chimwing, mwiku wa mwom niwawiy ukuchirik ku wadiokala—kud Nzamb. (Job 34:14, 15; Kuseng 36:9) Chom chinech chirumburikinap anch mwiku wa mwom winou ukuya chakin kamu mu weny djat mwiur. Pakwez, chirumburikin anch kud muntu wafang kal, ruchingej ra kwikal kand mwom ku machuku ma kurutu ridi kud Yehova Nzamb. Chirumburikin anch, mwom wend udi mu makas ma Nzamb. Ching kusu ku usu wa Nzamb kwawiy kutwishikina anch spiritu, ap anch mwiku wa mwom, uchirika chakwel muntu ikala kand mwom.

Chidi cha kongoj mud ik kwijik anch chawiy chikezay kamu Nzamb kuyisadil antu apimina mwi ‘nzay ya chivurikish’! (Yohan 5:28, 29) Pa chisu cha disanguk, Yehova ukez kumuumbin muntu ulela mu rufu mujimbu usu ni kumulet ku mwom kusutil ku kutekamu spiritu, ap anch mwiku wa mwom. Dikez kwikal dichuku dia musangar mud ik!

Anch usotil kwilej yivud piur pa mazu “mupim” ni “spiritu” mud mumasadidilau mu Bibil, ukez kutan jinsangu ja ukwash mu broshir Yik Yikata Kutushiken Pitukufanga? ni mu buku Comment raisonner à partir des Écritures pa paj wa 27-32, 135-140; yawonsu yaad ayipalangesha kud Atuman a Yehova.