УЛУСТУҢ хөй кезии кижиде көзүлбес, өлүм чок сүнезин бар деп бүзүреп турар. Кижи өлген соонда, сүнезин мага-боттан үнгеш, улаштыр чурттаар деп, олар санап турар. Бөгүн ындыг бодалдар нептерээн, ынчалза-даа ындыг көрүштер Библияга үндезилеттинмээн деп билип алгаш, хөй улус кайгап турар. А Бурганның Сөзү-биле алырга, кижи өлүрге, ооң-биле чүү болур чүвел?

Библияны колдуунда бурунгу еврей база бурунгу грек дылдарда бижээн деп, сактыр боор сен. Библияда ажыглап  турар еврей не́феш база грек психи́ деп сөстерни, чамдык кижилер «сүнезин» деп бодап турар. Ынчалзажок олар херек кырында 1) кижилерни 2) дириг амытаннарны база 3) кижилер биле дириг амытаннарның амы-тынын илередип турар. Ол сөстерниң үш утказын библейжи шүлүктерде канчаар ажыглаанын сайгарып көрээлем.

Кижилер. «Нойнуң үезинде... бажың-хемеже каш борбак, чүгле сес санныг кижи [психи́] кирген, олар суг-биле камгалал алган» (1 Пётрнуң 3:20). Бо шүлүкте Нойну, ооң кадайын, үш оглун база үш кенээтерин, психи́ деп грек сөстү ажыглааш, кижилер кылдыр очулдурган. Хосталыышкын 16:16-да Бурганның израильчилерге берген далган-тараазының дугайында дужаал бижээн: «Ол силерге бо далган-тарааны кижи-бүрүзү хереглээн аайы-биле, бир кижиге-ле бир гомор иштин, өг-бүлезинде чеже кижи [не́феш] барын барымдаалап, чыып алырын дужааган-дыр». Ол дужаалдан далган-тарааны өг-бүле бүрүзүнде кижи санын барымдаалап, чыыр ужурлуг турган. Не́феш биле психи́ деп сөстер Библияда кижини азы бөлүк кижилерни илередип турар деп бо шүлүктерден база тып ап болур: Эге дөс 46:18 («он алды кижи»); Ажыл-чорудулга 27:37 («ийи чүс чеден алды кижи») биле Римчилерге 13:1 («кижи»).

Дириг амытаннар. Библияда дириг амытаннарны канчаар чаяаганының дугайында мынчаар бижээн: «Оон Бурган мынча дээн: «Сугга эңмежок дириг амытаннар [не́феш] тывылзын, черниң кырында бопурук дээрге куштар ушсун». Оон Бурган мынча дээн: «Янзы-бүрү дириг амытаннар [не́феш]: мал-маганның, аң-меңниң, соястаарларның аңгы-аңгы уксаалары чер кырынга тывылзын» (Эге дөс 1:20, 24). Ол шүлүктерден алырга, сугга чоруур, азырал болгаш черлик дириг амытаннарны тодарадыр дээш, ол-ла не́феш деп еврей сөстү ажыглаан. Ол ышкаш Эге дөс 9:9, 10 («амылыг амытаннары-биле») биле Левит 11:46-да («дириг амытаннар») куштарга болгаш дириг амытаннарга хамаарыштыр не́феш деп сөстү ажыглаан.

Кижиниң амы-тыны. Чамдыкта не́феш биле психи́ деп сөстер кижиниң амы-тынын илередип турар. Чижээ, Бурганның берген айтыышкынында: «Бир эвес аңаа хора чедирген  болза: амы-тын [не́феш] дээш — амы-тын [не́феш] алыр» — деп чугаалаан (Хосталыышкын 21:23). Кажан Рахиль оглун Вениаминни хилинчектенип божуп турда, «сөөлгү күжү [не́феш] төнүп, өлүп» чыткан деп бижээн (Эге дөс 35:16—19). Оон аңгыда, Иисус бир-ле катап: «Мен — ачылыг кадарчы-дыр мен: ачылыг кадарчы бодунуң хойлары дээш, амы-тынын [психи́] бээр болгай» — деп чугаалаан (Иоанның 10:11). Бо библейжи шүлүктерде не́феш биле психи́ деп сөстер кижиниң амы-тынын тодаргайы-биле илередип турар. Оон ыңай не́феш биле психи́ деп сөстерни ол-ла утказы-биле Матфейниң 10:39 («амы-тынын») болгаш Иоанның 15:13 («амы-тынын») база ажыглаан.

Бурганның Сөзүн улаштыр өөренир болзуңза, Библияда не́феш биле психи́ деп сөстерни өлүм чок «сүнезинге» хамаарыштыр кажан-даа ажыглаваан деп, шынзыгар сен. Харын-даа Ыдыктыг Бижилге-биле алырга, не́феш өлүп каап болур (Иезекииль 18:4, 20). Ынчангаш Библияда өлүп калган кижини өлүг не́феш азы өлүг кижи деп адаан (Левит 21:11).

Ам болза, сүлде дугайында Библия чүнү өөредип турар эвес, көрээлем. Чамдык кижилер сүлде биле сүнезин — чаңгыс уткалыг сөстер деп бодап турар. Ынчалза-даа ол шын эвес. Библиядан көөрге, ол көңгүс ийи аңгы уткалыг сөстер-дир. Ынчаарга сүлде деп чүл?

Библияның эрте-бурунгу бижиктеринде «сүлде» деп сөстү еврей ру́ах база грек пне́вма деп сөстер-биле дамчыткан. Ол сөстерниң утказы Ыдыктыг Бижилгениң бодунда ажыттынып турар. Иаковтуң 2:26-да: «Мага-боттуң сүлде [пне́вма] чокта өлүү дег, бүзүрел база ажыл-херектер чокта өлүг» — деп чугаалаан. Ынчап кээрге, сүлде — мага-ботту диргизип турар күш-түр. Сүлде чокта мага-бот өлүг. Ынчангаш Библияда еврей ру́ах деп сөстү чүгле «сүлде» кылдыр эвес, а «амы-тын» кылдыр база очулдурган. Чижээ, Бурган Нойга чугаалаан: «А мен черже суг халавын чорудупкаш, дээр адаанда бүгү-ле тынныг [ру́ах] чүвени узуткап каар мен» (Эге дөс 6:17; 7:15, 22). Ынчаарга сүлде — бүгү амылыг чаяалгаларның амы-тынын деткип турар көзүлбес күш-түр.

 Ток-биле ажылдаар херексел дег, сүлде [ру́ах азы пне́вма] мага-ботка чугула херек. Бо чурукта радиоприемниктиң дугайында боданып көрем. Ону ажылдадыр деп бодаар болзуңза, ооң шнурун токче кожар апаар сен, чүге дээрге радиоприемник ток чокта ажылдавас. Шак-ла ынчаар, бистиң мага-бодувус сүлде чокта чурттап шыдавас, чүге дээрге сүлде [ру́ах азы пне́вма] — бистиң амы-тынывысты деткип турар көзүлбес күш-түр. Токта дег, сүлдеде [ру́ах азы пне́вма] минниишкиннер болгаш угаан-сарыыл чок. Ол анаа-ла күш-түр. Ынчалзажок Иаковтуң сөстеринден алырга, сүлде, азы амы-тын, чокта кижилер «өлүг».

Кажан кижи өлүп каарга, ооң-биле чүү болурун Екклесиаст 12:7-де чугаалап турар: «Ол ышкаш ол чүүден келген турганыл, ол-ла боду доозун бооп, черже катап шилчий бээр; а сүлде [ру́ах] демги ону берген Бурганче катап дедир ээп чана бээр». Кажан сүлде, азы амы-тын, мага-боттан үнерге, мага-бот өлүп каар, ынчангаш доозун бооп, черже катап шилчий бээр. А сүлдези, азы амы-тыны, катап ону берген Бурганче дедир ээп чана бээр (Иов 34:14, 15; Ырлар 35:10). Ол сүлде, азы амы-тын, дорт уткалыг дээрже чана бербээн. Бурганче ол катап дедир ээп чана бергени, — өлген кижини чүгле Иегова катап амыдыралче эгилдирип шыдаар дээн уткалыг. Өскээр чугаалаарга, ооң амы-тыны Бурганның холунда. Чүгле Бурган бодунуң күжүнүң дузазы-биле сүлдени эгилдирип, азы кижини диргизип, шыдаар болгай.

«Чевеглерде чыдар бүгү улусту» Бурган катап диргизер деп билип алырга, кандыг кончуг оожургалдыг чоор! (Иоанның 5:28, 29). Оларны диргизип тургаш, Иегова оларга чаа мага-ботту бергеш, сүлдени, азы амы-тынны, киир тындырыпкаш, оларны катап диргизиптер. Ол үе кайы-хире кайгамчыктыг болур-дур!