HA NUꞌU̱ yä idioma bi tꞌofo rä Mäkä Tꞌofo dende ri mu̱di, bi usa rä noya scheꞌóhl de rä idioma ebreo ꞌne háides de rä idioma griego nuꞌmu̱ ñä de rä du. Nuya yoho yä noya hutsꞌi thogi 70 yä mꞌiki ha rä Noya Äjuä. Rꞌa yä Mäkä Tꞌofo di tradusi rä noya scheꞌóhl ꞌne háides ngu «ntꞌagi», «nidu», ꞌne «oꞌtsi». Pe kasi gatꞌho yä idioma hingi pe̱ꞌtsi nꞌa rä noya näꞌä udi xä ñho te di signifika rä noya scheꞌóhl ꞌne háides. Po geꞌä, rä Mäkä Tꞌofo rä Traducción del Nuevo Mundo di usa nuꞌu̱ yä  noya «Seol» ꞌne «Hades» ha rꞌa yä nota. Pe, ¿te di signifika nuya yä noya? Ma gä handihu̱ hanja di usa ha rꞌa yä testo de rä Mäkä Tꞌofo.

Eclesiastés 9:10 enä: «Hinte mä ꞌme̱fi, hinte mä mfeni, hinte mä mfädi, nixi hinte mä bämhñä bi ja ha rä ntꞌagi [o «Seol», nota] näꞌä rä luga habu̱ gri ma». ¿Udi nunä testo ge rä Seol geꞌä kada nꞌa de nuꞌu̱ yä oꞌtsi habu̱ di agihu̱ nuꞌu̱ mä jäꞌihu̱ tu? Hinä, hingi njabu̱. Nuꞌmu̱ rä Mäkä Tꞌofo no̱ni nꞌa rä oꞌtsi habu̱ bi tꞌagi nꞌa rä jäꞌi, di usa märꞌa yä noya de rä ebreo ꞌne rä griego, pe hindi usa rä noya scheꞌóhl nixi háides (Génesis 23:7-9; Mateo 28:1). Nixi hingi embi «Seol» nꞌa rä oꞌtsi o nꞌa rä pantio habu̱ xä tꞌagi yä jäꞌi (Génesis 49:30, 31).

Nuꞌmu̱, ¿te ne dä mää rä Noya Äjuä nuꞌmu̱ no̱ni rä «Seol» o «Hades»? Nuya yä noya hindi signifika ho̱nse̱ nꞌa rä oꞌtsi o ntꞌagi. Ha Isaías 5:14 enä ge rä Seol xa rä däta o «xa xä maxti, hiñhabu̱ huadi ꞌne xa xä xoki rä ne». Kongehnä dä za gä eñhu̱ ge rä Seol xä dutꞌi xa ndunthi yä jäꞌi ꞌne nzäntho ne märꞌaa (Proverbios 30:15, 16). Yä pantio hää di ñudi, pe näꞌä rä Seol no̱ni rä Mäkä Tꞌofo hingi niñä (Proverbios 27:20). Rä Seol o Hades nunka di ñudi ꞌne hiñhabu̱ huadi. Ja ngu di handihu̱, rä Mäkä Tꞌofo udi ge rä Seol o Hades ho̱nse̱ nꞌa rä simbolo pa dä ꞌñudi habu̱ bi ähä kasi gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du.

Nuꞌmu̱ di pädihu̱ ge rä Mäkä Tꞌofo udi ge nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du ma dä za dä nangi mänꞌaki, faxkägihu̱ pa gä ntiendehu̱ mänꞌa xä ñho te me̱ꞌä rä «Seol» o «Hades». Rä Noya Äjuä udi ge toꞌo xä ma ha rä Seol o Hades ma dä nangi de rä du (Job 14:13; Hechos 2:31, TNM; Apocalipsis [Revelación] 20:13). * Rä Mäkä Tꞌofo ꞌnehe udi ge ha rä Seol o Hades ja xä mani tanto nuꞌu̱ yä jäꞌi xä me̱päbi Jeoba ngu ndunthi de nuꞌu̱ himbi me̱päbi (Génesis 37:35; Salmo 55:15). Hänge po rängeꞌä,  rä Noya Äjuä xikägihu̱ ge ma dä nangi de rä du, tanto «yä hojäꞌi ngu yä tsꞌomꞌu̱i» jäꞌi (Hechos 24:15).