Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

BYA KULUMBULULA

1914—Mwaka Wanema Bingi mu Bungauzhi bwa mu Baibolo

1914—Mwaka Wanema Bingi mu Bungauzhi bwa mu Baibolo

SAKA kukiji myaka nobe 40 kulutwe, bafunda Baibolo baambijile jimo amba kukekala binkunka bikatampe bikamweka mu 1914. Nga bino binkunka byajinga bi ka, kabiji kiyukilo ka kimwesha’mba 1914 ye mwaka wanema bingi?

Byonka byo kyanembwa mu Luka 21:24, Yesu waambile’mba: “Yelusalema bakamunyanta ku Bagentila, poso myaka ya Bagentila ikapwe.” Yelusalema ye wajinga muzhi mukatampe wa mukoka wa Bayudea—mwajinga bukalama bwa ndonda ya bamfumu kufuma mu bufumu bwa Mfumu Davida. (Masalamo 48:1, 2) Pano bino, bano bamfumu bapuseneko na bantangi ba mu mikoka ikwabo, mambo baikalanga pa “jitanda ja Yehoba” mu kumwimenako Aye. (1 Byambo bya Moba 29:23) Mu jino jishinda, Yelusalema waimenangako bukalama bwa Yehoba.

Pano nga bukalama bwa Lesa bwatendekele byepi ‘kunyantaulwa ku Bagentila’ kabiji kyajinga kimye ka? Kino kyajinga mu 607 B.C.E. kimye Yelusalema kyo ashinjilwe ku bena Babilona. Kafwako waikelepo pa “jitanda ja Yehoba” ne, kabiji ne ndonda ya bamfumu kufuma mu kisemi kya kwa Davida yachibikizhiwe. (2 Bamfumu 25:1-26) Nanchi kuno ‘kunyantaulwa’ kwatwajijiletu kikupu nyi? Ine, mambo bungauzhi bwa kwa Ezikyo bwaambile pa mambo a mfumu wapeleleko mu Yelusalema aye Zedekiya amba: “Fumyako kitebo ne kabondo. . . . Kechi bukekalapo jibiji ne, kana mwine mwinabo waiya, ne amiwa nkamupabo.” (Ezikyo 21:26, 27) Mwine “mwinabo” wafwainwa kuvwala kabondo ka kwa Davida ke Kilishitu Yesu. (Luka 1:32, 33) Onkao mambo ‘kunyantaulwa’ kwapwile kimye Yesu kyo aikele ke Mfumu.

Pano nga kya kintu kyanema kyaubiwe kimye ka? Yesu waambile’mba Bagentila bakalama pa kimye kyatongolwa. Jishimikila ja mu Danyela kyapitala 4 jiji na mabulañano akwasha kubala bula bwa kyokya kimye kyapichilepo. Jashimikizha kimwesho kya bungauzhi kyo alotele Mfumu Nebukaneza wa Babilona. Wamwene kichi kyalepa kyo batemene. Kishiki kechi kyasapukile ne, mambo kyapombelwe na kipapi kya kyela kya kapotwe ne kya lubemba. Malaika wabijikile’mba: ‘papite bimye bitanu na bibiji.’Danyela 4:10-16.

Mu Baibolo, kimye kimo bichi bingijishiwa kwimenako bukalama. (Ezikyo 17:22-24; 31:2-5) Onkao mambo, kutemwa kwa kichi kya kifwanyikizho kwimenako bukalama bwa Lesa bwaimenwangako na bamfumu ba mu Yelusalema byo bwachibikizhiwe. Nangwa byonkabyo, akya kimwesho kyamwesheshe’mba kuno ‘kunyantaulwa kwa Yelusalema’ kukekalatu kwa kakimye kacheche—“bimye bitanu na bibiji.” Kino kimye kyalepa byepi?

Lumwekesho 12:6, 14 waamba’mba bimye bisatu ne kichika ke “moba kiumbi kimo ne bitota bibiji ne moba makumi atanu na jimo.” Onkao mambo, “bimye bitanu na bibiji” bitwelamo jibiji, ko kuba’mba moba 2,520. Pano bino mikoka ya Bagentila kechi yalekele ‘kunyantaula’ bukalama bwa Lesa pa moba 2,520 panyuma ya konaunwa kwa Yelusalema ne. Kyamwekanatu patoka kuba’mba, buno bungauzhi bwajinga bwa kimye kikatampe. Kwesakana na Kubala 14:34 ne Ezikyo 4:6, waamba’mba “juba jimo ke mwaka umo,” “bimye bitanu na bibiji” bikala ke myaka 2,520.

Myaka 2,520 yatatwile mu October 607 B.C.E., kimye Yelusalema kyo aonawinwe ku bena Babilona kabiji ne mfumu wa mu ndonda ya kisemi kya kwa Davida kyo afumishiwepo pa jitanda janji ja bufumu. Kino kimye kyapwile mu October 1914. Pa kyokya kimye, “myaka ya Bagentila” yapwile, kabiji Yesu Kilishitu waikajikilwe ke Mfumu wa Lesa mwiulu. *Masalamo 2:1-6; Danyela 7:13, 14.

Byonka byaambijile jimo Yesu, ‘kwikalapo’ kwanji kwa kwikala Mfumu wa mwiulu kwayukanyikilwa ku binkunka bibena kubiwa panopantanda—nkondo, bipowe bya nzala, bitentanshi, ne myalo. (Mateo 24:3-8; Luka 21:11) Bino binkunka kyo kiyukilo kimwesha’mba 1914 kyo kimye kyatendekele Bufumu bwa Lesa bwa mwiulu kabiji kyo kimye kyatendekele ‘moba apelako’ a buno bwikalo bubi.—2 Timoti 3:1-5.

^ jifu. 4 Kufuma mu October 607 B.C.E. kufika mu October 1 B.C.E. ke myaka 606. Na mambo a kuba kafwako mwaka wa zilo ne, ko kuba’mba, kufuma mu October 1 B.C.E. kufika mu October 1914 C.E. ke myaka 1,914. Umvwe twavwanga pamo myaka 606 ne myaka 1,914, tutana myaka 2,520. Umvwe mukeba byambo bikwabo byaamba pa konaunwa kwa Yelusalema mu 607 B.C.E., monai mutwe waamba’mba “Chronology” (Ndonda ya Bintu) mu buku wa Insight on the Scriptures, wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.