Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

IFYEBO NA FIMBI

1914—Umwaka Uucindeme mu Fyakushimika Ifili mu Baibolo

1914—Umwaka Uucindeme mu Fyakushimika Ifili mu Baibolo

ILI 1914 taingafika, abasambile ba Baibolo balitulishe apepi ne myaka 40 ukweba ati kwali ne kucitwa ifintu ificindamishe muli uyu umwaka. Mba fyali nifindwe’fyo, kabili nibwisa bushininkisho ububuulishisha ukweba ati 1914 wali mwaka uucindamishe?

Koti ni fyefyo ifilembelwe pali Luku 21:24, baYesu kabalabila ati: “Jelusalemi nawo ukanyantalwa kubenafyalo, ili tasiŋgakonsiwa impindi syabenafyalo.” Jelusalemi wali e mushi uukulu uwa mushobo wa baJuda—koko itebe lya kwikalika abantu ilya mukoka wa bufumu lyali mu ŋanda ya Mfumu Dafidi. (Amasamo 48:1, 2) Nangabe’fyo, ishi imfumu shalilibelele pakuti shalipuseneko ne mfumu sha mu fyalo fimbi. Shalukwikala “petebe lyabaYawe [baYehova]” ku kwimakaninako baLesa abene. (1 Ifyebo 29:23) Umushi wa Jelusalemi walukwimakaninako ukwikalika kwa baYehova.

Pano cali shani kabili nilwisa, nangabe’fyo, ukwikalika kwa baLesa kwatatikile ‘ukunyantalwa ku bena fyalo’? Kwalibeleko mu 607 B.C.E. ili Jelusalemi baukomekele ku baBabiloni. Tapaalipo uwaikele “petebe lyabaYawe [baYehova]” kukwikalika abantu, kabili imfumu ishaelelwe ukwikalika ishali ni shikamufyalwa ukufumu mu cisoolo cakwe Dafidi shalilekele ukwikalika. (2 Imfumu 25:1-26) Kani uku ‘ukunyantalwa’ kwali ne kutwalilila inshiku shonse lukoso? Koku, pakuti ukushimika kwakwe Esiceli kwalilabile ukulosha ku mfumu ya kupelako iya Jelusalemi, Sedeciya ati: “Fumyeni-po insalu yapamutwi, mufule umuntinya. . . . Ifyo nafyo tafikalukuli fyopele’fyo; ili taaŋgesa uyo uelelwe fyo; eli ŋkamupela fyo.” (Esiceli 21:26, 27) Abo ‘abelelwe’ ukufwala umuntinya wakwe Dafidi ni baKlistu Yesu. (Luku 1:32, 33) Fyopele’fyo ‘ukunyantalwa’ kwali ne kushila ili baYesu babele’Mfumu.

Pano ico icakucitwa icicindeme cali ne kubako lwisa? BaYesu balilangile ukweba ati ukwikalika ukutakwali kwa baJuda kwali ne kubako lukoso pa mpindi iipiminwe. Ifilembelwe muli Danyeli Icapitala 4 filatubuula ifi tungasanka ubutali bwa yeyo impindi. Muli umuloto wa Mfumu Nebukadinesa iya ku Babiloni. Alibwene umuti uukulu ukwakuti uubatemene kabili uwawile panshi. Icishinga cauko tekuti cikulepo pakuti balikakileko ne munkonka wa mfitwe ne lubemba. Inkalamba kailabila ati: “Popele impindi sisanu nasibili ŋgasikapite pali co.”—Danyeli 4:10-16.

Imbi impindi mu Baibolo, ifiti filemakaninako ne kuteka. (Esiceli 17:22-24; 31:2-5) Ukutema umuti ukuuwisha na panshi keshibilo ka fyefyo ukwikalika kwa baLesa ukupyungisha imfumu mu Jelusalemi, kwali ne kuleka. Nangabe’fyo, ici icakubona cilatubuulishisha ukweba ati ‘ukunyantalwapo kwa Jelusalemi’ kwali lukoso kwa kapindi kanini—“impindi sisanu nasibili.” Pano ni mpindi ya kutalimpa shani iyo?

Ukufisulula 12:6, 14 kulabuulishisha ati impindi shitatu na aafu isha myaka shimo shenka na “insiku imyanda ikumi naibili nensiku amakumi asanu nalimo peulu.” “Impindi sisanu nasibili” shali ne kufushiwa imiku yobilo ukutalimpa, neli inshiku 2,520. Pano abatabaalipo baJuda tabalekelepo ‘ukunyantala’ pa kwikalika kwa baLesa muli shesho inshiku 2,520 panuma ili Jelusalemi ya ponene. Mukubwenesha, popele apo, uku ukushimika kulapinta impindi iikulu makosa. Kani twapyungisha Ifyakupenda 14:34 na Esiceli 4:6, ilalabila pa ‘Ubushiku bumo mwaka umo,’ kanshi “impindi sisanu nasibili” myaka 2,520.

Imyaka 2,520 yalitatikile mu October 607 B.C.E., ili Jelusalemi baipamine ku baBabiloni kabili ne mfumu ishali ni shikamufyalwa sha mu cisoolo cakwe Dafidi shalilekele ukwikala pa bufumu. Iyi impindi yalishilile mu October 1914. Pali ilya mpindi, ‘impindi sha babo abatabali baJuda’ shalishilile, kabili baYesu Klistu balikalikilwe pa bufumu bwa baLesa ubwakwiulu. *Amasamo 2:1-6; Danyeli 7:13, 14.

Koti ni fyefyo baYesu bashimikile, “ukubapo” kwabo koti ni Mfumu ya kwiulu kulukwishibikilwa ku fyakucitwa ifili koti ni nkondo, insala sha tuwumbo, ifitulika, imyalo. (Matayo 24:3-8; Luku 21:11) Ifi filabuulishisha bwino bwino ukweba ati mu 1914 eli Ubufumu bwa baLesa ubwa kwiulu bwatatikile ukuteka kabili e kutatika kwa ‘nshiku sha kupelako’ isha bubuno ubwikashi ububipile.—2 Timote 3:1-5.

^ par. 4 Ukufuma mu October 607 B.C.E. ukufika ku October 1 B.C.E. pali imyaka 606. Ukufuma mu October 1 B.C.E. ukufika mu October 1 C.E. pali umwaka umo (takwalipo umwaka wa 0). Koti ni fyopele’fyo, ukufuma mu October 1 C.E ukufika mu October 1914 C.E. pali imyaka 1,913. Pano kani twasansha pamo imyaka 606, umwaka umo ne myaka 1,913, ilukutupeela imyaka 2,520 (606+1+1,913=2,520). Kani mulukufwaya ifyebo na fimbi pa kuwa kwa Jelusalemi mu 607 B.C.E., koti mwabona mwi buuku lya Insight on the Scriptures, pa mutwi ulukulabila ati “Chronology” ne buuku lya Amalembo Yonse Yantu Yaputwamo kuli Lesa Kabili Yakunonsha aamu Cibemba. Yonse yobilo yalitulishiwilwe ne Mboni sha baYehova.