BEFUNDI ba Bible bāsapwile myaka makumi kumeso amba kukalongeka myanda mikatampe mu mwaka wa 1914. Le yādi myanda’ka ne i myanda’ka ilengeja mwaka wa 1914 wikale mukatampe?

Monka mokisonekelwe mu Luka 21:24, Yesu wānene amba: “Yelusalema ukanyantwanyantwa na mizo enka ne bifikidila bitatyi bitungwe bya mizo [“bitatyi bya Bajentaila,” King James Version].” Yelusalema mwādi mwipata mwa muzo wa Bayuda —kīkalo kya bulopwe bwa ku musuku wa balopwe ba njibo ya Mulopwe Davida. (Ñimbo 48:1, 2) Inoko, bano balopwe bādi beshile kulampe na bendeji ba mizo mikwabo. Bādi bashikata pa “lupona lwa Yehova” bu bantunguluji ba Leza mwine. (1 Bilongwa 29:23) Nanshi Yelusalema kyādi kyelekejo kya bulopwe bwa Yehova.

Penepa i kitatyi’ka ne i muswelo’ka wāshilwile ‘kunyantwanyantwa bulopwe bwa Leza na mizo’? Kino kyālongekele mu 607 Yesu kaile, pātyumwine bene Babiloni Yelusalema. Pa “lupona lwa Yehova” pāshele pululu, ne balopwe ba ku musuku wa Davida bakalakanibwa. (2 Balopwe 25:1-26) Le kuno ‘kunyantwanyantwa’ kwādi kwa lonso? Mhm, mwanda bupolofeto bwa Ezekyele bwānenene padi Zedekia mulopwe wa mfulo wa Yelusalema amba: “Fundula nkaka, uvūle kilongo’kyo; . . . kine kino’ki nakyo keki[ke]kalangapo monka, ehe, poso’nka aye mwine’kyo wafika; ino nkamupa’kyo.” (Ezekyele 21:26, 27) Uno “mwine” wa kilongo kya bulopwe bwa Davida i Kidishitu Yesu.  (Luka 1:32, 33) Nanshi ‘kunyantwanyantwa’ kwādi kwa kufula padi pa kubikikwa Yesu bu Mulopwe.

Le uno mwanda mukatampe wādi wa kulongeka kitatyi’ka? Yesu wālombwele amba Bajentaila badi ba kubikala kufika ne pa kitatyi kitungwe. Nsekununi ya mu Danyele shapita 4 itupa lufungulo lwa kuyuka bula bwa kino kitatyi. Ilombola kilotwa kya bupolofeto kyālotele Nebukaneza Mulopwe wa Babiloni. Wāmwene mutyi mukatakata wāshindilwe panshi. Kitako kyao kekyādipo kya kushipuka mwanda bākutyile’ko lukano lwa kilonda ne mukuba. Mwikeulu wānene amba: “Kabidi bitatyi bisamba-bibidi bipite pādi.”—Danyele 4:10-16.

Mu Bible, kyaba kimo mityi yelekejanga buludiki. (Ezekyele 17:22-24; 31:2-5) O mwanda kushindwa kwa mutyi wa kyelekejo kufunkila pa muswelo wādi wa kukalakanibwa buludiki bwa Leza, bwādi bumwekela ku balopwe bādi babikala mu Yelusalema. Inoko monka mwēkilombwedile kimonwa, ‘kunyantwanyantwa kwa Yelusalema’ kwādi kwa mafuku matyetye—kyaba kya “bitatyi bisamba-bibidi.” Le yādi myaka inga?

Kusokwelwa 12:6, 14 ulombola amba bitatyi bisatu ne kipindi i “mafuku 1 260.” Nanshi “bitatyi bisamba-bibidi” i ano mafuku misunsa ibidi, ke mafuku 2 520 kadi. Ino na bubine mizo ya Bajentaila keyālekelepo ‘kunyantanyanta’ buludiki bwa Leza enka’tu mu mafuku 2 520 kupwa’tu kwa Yelusalema kupona. I kimweke patōka amba buno bupolofeto bwālēle kyaba kilampe. Mungya Umbadilo 14:34 ne Ezekyele 4:6, “difuku dimo i mwaka;” nanshi “bitatyi bisamba-bibidi” byādi bya kwija myaka 2 520.

Ino myaka 2 520 yāshilwile mu Kweji wa Dikumi, 607 Yesu kaile, pāponene Yelusalema mu makasa a bene Babiloni ne balopwe ba musuku wa Davida bātentulwa pa lupona lwandi. Kino kitatyi i kifule mu Kweji wa Dikumi, 1914. Mu mwine mwaka’u, “bitatyi bitungwe bya mizo” byāfudile, ne Yesu Kidishitu wābikikwa na Leza bu Mulopwe wa mūlu. *—Ñimbo 2:1-6; Danyele 7:13, 14.

 Monka mwālaile Yesu, “kwikala’po” kwandi bu Mulopwe momwa mūlu kwāpapamwine binkumbulu bikatampe pa ntanda—mavita, nzala, kutenkana kwa ntanda, ne misongo. (Mateo 24:3-8; Luka 21:11) Ino myanda bo bukamoni bukatampe bubingija amba bine mwaka wa 1914 i mwaka wa kubutulwa kwa Bulopwe bwa Leza momwa mūlu ne ngalwilo ya “mafuku a mfulo” a ino ngikadilo imbi ya bintu.—2 Temote 3:1-5.