Ir al contenido

Ir al índice

NIKʼAJ CHIK ETAʼMANIK

1914: junabʼ nim ubʼantajik chrij ri bʼim kan pa ri Biblia

1914: junabʼ nim ubʼantajik chrij ri bʼim kan pa ri Biblia

NABʼE che ri junabʼ 1914, jun jupuq winaq tajin kketaʼmaj chrij ri Biblia, xa jubʼiqʼ xraj che 40 junabʼ xkiya ubʼixik che pa ri 1914 kiltaj e jastaq nim ubʼanik. ¿Jas jastaq xbʼan na? ¿Jas jun kʼutbʼal re che ri 1914 are jun junabʼ nim ubʼantajik?

Pa Lucas 21:24 kqariq ri e utzij ri Jesús: «Jerusalén katakʼaleʼx na kumal ri man aj judayibʼ taj, kʼa ketzʼaqtisax na ri kiqʼij ri man aj judayibʼ taj», Jerusalén ojer are ri unimal ri tinamit judía. Chilaʼ tajin keʼajawin wi konojel ri e petinaq che ri David (Salmo 48:1, 2). Ri e ajawinelabʼ e junam ta kukʼ ri nikʼaj chik ajawinelabʼ rech nikʼaj chik tinamit rumal che xetʼuyiʼ pa ri «utem» ri Jehová, wariʼ kraj kubʼij che e areʼ xeʼajawin pa ukʼexwach ri Dios (1 Crónicas 29:23). Rumal laʼ, Jerusalén are xraj xubʼij ri uqʼatbʼal tzij ri Jehová.

Tekʼuriʼ, ¿jas ubʼanik xuqujeʼ jampaʼ xkimajij ri e tinamit utakʼalexik ri uqʼatbʼal tzij ri Dios? Wariʼ xbʼantaj pa ri junabʼ 607 nabʼe chuwach taq uqʼij ri Jesús, chiʼ ri e babilonios xkichʼak ri Jerusalén. Kʼot nijun xkanaj pa ri «utem» ri Jehová, xuqujeʼ xkitaqej ta chi ajawinik ri e ajawinelabʼ ri e petinaq che ri David (2 Reyes 25:1-26). ¿La kkʼis na ri «katakʼaleʼx» ri Jerusalén? Kkʼis na, rumal che pa ri wuj rech Ezequiel xyaʼ wajun taqonik che ri Sedequías, ri kʼisbʼal ajawinel che wajun tinamit: «Kesax na ri pisbʼal jolomaj chawe, katoqix na ri akorona chawe [...] kʼa chiʼ kʼut kakʼulmataj waʼ are taq kpe riʼ, ri kojom wumal, ri pa uqʼabʼ kʼo wi ri ubʼanik sukʼilal» (Ezequiel 21:26, 27). Ri winaq che «kojom» rumal ri Dios ri kyaʼ ri korona rech ri David che, are ri Jesucristo (Lucas 1:32, 33). Rumal laʼ, ri Jerusalén xyaʼ kan ‹utakʼaleʼxik› chiʼ ri Jesús xubʼan Ajawinel.

¿Jampaʼ xbʼantaj wariʼ? Jesús xubʼij che ri e judíos taj keʼajawin pa kebʼ oxibʼ junabʼ. Pa ri capítulo 4 rech Daniel kuya retaʼmaxik jampaʼ junabʼ kubʼan wariʼ. Chupam wariʼ kyaʼ ubʼixik jun achikʼ chrij ri jastaq che xbʼan na, jun ajawinel rech Babilonia ubʼiʼ Nabucodonosor xrachikʼaj wariʼ. Pa ri achikʼ xrilo ri xbʼan che uketik jun cheʼ nimalaj raqan. Xaq xiw xyaʼ kan uxeʼ raʼ, tekʼuriʼ xim rukʼ jun chʼichʼ xuqujeʼ cobre rech kkʼiy taj. Tekʼuriʼ, jun ángel xuya ubʼixik wariʼ: «Chbʼeytaj kʼu wuqubʼ junabʼ we itzelal riʼ che» (Daniel 4:10-16).

Pa ri Biblia, kʼo jujun mul che ri e cheʼ kraj kubʼij ri e qʼatbʼal tzij (Ezequiel 17:22-24; 31:2-5). Rumal laʼ, chiʼ xket ri cheʼ che qastzij taj, are kraj kubʼij che xajawin ta chi ri uqʼatbʼal tzij ri Dios ri e kʼo pa ukʼaxel, are ri e ajawinelabʼ rech Jerusalén. Tekʼuriʼ, ri kʼulwachik xuqujeʼ xuya ubʼixik che «Jerusalén» «katakʼleʼx na» chupam kebʼ oxibʼ junabʼ: chupam «wuqubʼ junabʼ». Wariʼ e qastzij taj junabʼ. ¿Jampaʼ kʼu qʼij kuchʼij wariʼ?

Apocalipsis 12:6, 14 kubʼij che oxibʼ junabʼ rukʼ nikʼaj e «jun mil kebʼ sient oxkʼal (1260) qʼij». Rumal laʼ, kebʼ mul che wariʼ, «wuqubʼ junabʼ» kubʼanaʼ: 2.520 qʼij. Tekʼuriʼ ri e tinamit che e judías taj xkiya ta kan utakʼalexik ri uqʼatbʼal tzij ri Dios xaq xiw pa 2.520 qʼij chiʼ tzaqanaq chi ri Jerusalén. Wariʼ kukʼutu che ri xbʼix kanoq kubʼanaʼ e sibʼalaj kʼi junabʼ. We kqatzukuj Números 14:34 xuqujeʼ Ezequiel 4:6, che kechʼaw chrij «jun junabʼ che jun qʼij», Rumal laʼ kqilo che ri «wuqubʼ junabʼ» che qastzij taj, kubʼanaʼ 2.520 junabʼ.

Ri 2.520 junabʼ xmajtaj pa octubre rech 607 nabʼe chuwach taq uqʼij ri Jesús, chiʼ ri babilonios xkichʼak Jerusalén xuqujeʼ xkesaj ri utem ri ajawinel che petinaq che David, xkʼis pa octubre rech ri junabʼ 1914. Chilaʼ xtzʼaqat «ri kiqʼij ri man aj judayibʼ taj» xuqujeʼ chiʼ ri Dios xuya ri Jesucristo pa ri utem ri Ajawinel pa kaj (Salmo 2:1-6; Daniel 7:13, 14). *

Jesús xuya kan ubʼixik che chiʼ kopan che ubʼanik Ajawinel pa ri kaj kilitaj kʼi taq jastaq che ilom ta ojer, junam rukʼ ri chʼoj, wiʼjal, kabʼraqan xuqujeʼ yabʼil (Mateo 24:3-8; Lucas 21:11). Jelaʼ ubʼanom. Ri e jastaq riʼ kukʼutu che pa ri junabʼ 1914 xumaj uchak ri Ajawbʼal rech ri Dios xuqujeʼ xmajtaj ri «kʼisbʼal taq qʼijol» che wajun itzel uwach Ulew (2 Timoteo 3:1-5).

^ párr. 4 Kmajtaj bʼi octubre pa junabʼ 607 nabʼe che taq uqʼij ri Jesús kopan pa octubre rech ri junabʼ 1 ktzʼaqat 606 junabʼ. Rumal che kʼot junabʼ cero, kmajtaj bʼi octubre rech ri junabʼ 1 kopan octubre rech 1914 ktzʼaqat 1.914 junabʼ. We kqajilaj 606 rukʼ 1.914, ktzʼaqat 2.520 junabʼ. We kawaj kawetaʼmaj chi nikʼaj chrij ri kʼax xuriq Jerusalén pa ri junabʼ 607 nabʼe che taq uqʼij ri Jesús, chawilaʼ ri tzij «Cronología» rech ri wuj Perspicacia para comprender las Escrituras, bʼanom kumal ri testigos rech Jehová.