KWECHE vyaka vakujumpha 40, akusambira Bayibolo angukamba kuti mu chaka cha 1914, kwazamukuŵa vakuchitika vapade vakupambanapambana. Kumbi vakuchitika ivi ndi vinthu wuli, nanga pe ukaboni wuli wo ulongo kuti 1914 ndi chaka chapade?

Pa Luka 21:24, Yesu wangukamba kuti: “Ndipu Yerusalemu waŵengi wakuphwatika ndi Mitundu, mpaka zifiskikengi nyengu za Mitundu.”  Yerusalemu wenga msumba ukuru wa mtundu wa Ayuda, kwenuku ndiku so kwenga mpandu wachifumu wa nyumba ya Karonga Davidi. (Sumu 48:1, 2) Kweni mafumu yanga, ngenga ngapade pa mafumu ngosi nga mitundu yinyaki. Yiwu ajanga pa ‘mpandu wachifumu waku Yehova’ nge akumiya Chiuta. (1 Mikoka 29:23) Mwaviyo, Yerusalemu wamiyanga muwusu waku Yehova.

Kumbi muwusu waku Chiuta ungwamba zukwanji “kuphwatika ndi mitundu” ndipuso unguphwatika wuli? Ivi vinguchitika mu chaka cha 607 B.C.E., pa nyengu yo Yerusalemu wanguthereskeka ndi Ababiloni. ‘Mpandu wachifumu waku Yehova’ unguja wambula munthu, ndipu mzeri wa mafumu nga mphapu yaku Davidi ungutimbanyizika. (2 Ŵakaronga 25:1-26) Kumbi kuphwatika kwa muwusu waku Chiuta kwatingi kulutiriyengi mpaka muyaya? Awa, chifukwa chakuti uchimi waku Ezekiele wakukwaskana ndi karonga wakumaliya wa Yerusalemu, Zedekiya, ungukamba kuti: “Zuwa chilemba, tuzgaku chifuku [pamwenga kuti chisoti chachifumu]. . . . Kuti mukaŵanga kanthu kakuwonekamu so cha mpaka po waza, yo iyu ndiyu mweneku; kwaku iyu ndikachiperekanga.” (Ezekiele 21:26, 27) Munthu yo wakambika  kuti “ndiyu mweneku” wa ufumu waku Davidi ndi Yesu Khristu. (Luka 1:32, 33) Mwaviyo ‘kuphwatika’ uku kwazimalanga asani Yesu waja Fumu.

Kumbi chakuchitika chikulu ichi chatingi chizichitikengi zukwanji? Yesu wangulongo kuti ŵanthu amitundu aziwusanga kwa kanyengu kamanavi kakuyikika. Nkhani yo ye pa Danyele chaputala 4, yititovya kuziŵa utali wa nyengu iyi. Yikonkhoska vo Karonga Nebukadanezara wa ku Babiloni wangulota. Iyu wanguwona chimiti chikulu ukongwa cho chingulikhika. Chisina chaki chamenga so cha chifukwa chakuti chingumangika mkomberu wachisulu ndi mkuŵa. Mungelu wangukamba kuti: “Nyengu zinkhondi ndi ziŵi zimujumphi.”—Danyele 4:10-16.

Nyengu zinyaki m’Bayibolo agwiriskiya nchitu vimiti pakukamba va muwusu. (Ezekiele 17:22-24; 31:2-5) Mwaviyo kulikhika kwa chimiti ichi kwamiyanga mo muwusu waku Chiuta, wo awumiyanga akaronga a ku Yerusalemu wazamutimbanyizgikiya. Chiwona ichi chingulongo so kuti ‘kuphwatika kwa Yerusalemu’ kwatingi kulutiriyengi cha, kweni kwenga kwa “Nyengu zinkhondi ndi ziŵi.” Kumbi nyengu iyi njitali wuli?

Lemba la Chivumbuzi 12:6, 14 lilongo kuti nyengu zitatu ndi hafu zikwana “mazuŵa chikwi ndi machumi pe chumi ngaŵi ndi machumi ngankhondi ndi limoza (1,260).” Mwaviyo, “nyengu zinkhondi ndi ziŵi” zitenere kuja mazuŵa 1,260+1,260, pamwenga kuti mazuŵa 2,520. Kweni ŵanthu amitundu anguleka cha ‘kuphwata’ muwusu waku Chiuta pati papita mazuŵa 2,520 chayingu, pavuli pa kubwangandulika kwa Yerusalemu. Ivi viwoneke limu kuti uchimi uwu ngwanyengu yitali. Malinga ndi malemba nga Maŵerengedu 14:34 ndi Ezekiele 4:6, ngo ngakamba kuti “zuŵa limoza nchirimika chimoza,” “nyengu zinkhondi ndi ziŵi” zitenere kukwana vyaka 2,520.

Vyaka 2,520 ivi vingwamba mu October 607 B.C.E., pa nyengu yo Yerusalemu wanguthereskeka ndi Ababiloni ndipu ufumu wa nyumba yaku Davidi ungulondeka. Nyengu iyi yingumala mu October 1914. Yapa ndipu zingumaliya “nyengu za Mitundu” ndipu Yesu Khristu wanguŵikika kuja Fumu yaku Chiuta yakuchanya. *—Sumu 2:1-6; Danyele 7:13, 14.

 Nge mo Yesu wangukambiya, “uzi” waki nge Fumu yakuchanya uziŵika ndi vakuchitika vikuluvikulu vapacharu chosi nge nkhondu, nja, vidilirisi ndi miliri. (Mateyu 24:3-8; Luka 21:11) Vakuchitika ivi mbukaboni ukuru wakuti 1914 ndichu chaka cho Ufumu waku Chiuta wakuchanya ungujalikiskikiya ndipuso chenga chiyambi cha“mazuŵa ngakumaliya” nga mgonezu uheni uwu wa vinthu.—2 Timote 3:1-5.