Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAYUNGIZYIDWE

1914—Imwaka Uuyandika Kapati Mubusinsimi bwa Bbaibbele

1914—Imwaka Uuyandika Kapati Mubusinsimi bwa Bbaibbele

KAKUCILI makumi aamyaka kumbele, basikwiiya Bbaibbele bakaambilizya kuti kwakali kuyoocitika zintu zipati mumwaka wa 1914. Ino eezyo zyakali zintu nzi, alimwi ino mbumboni nzi butondezya kuti mwaka wa 1914 wakali mwaka uuyandika?

Ikweelana azilembedwe kuli Luka 21:24, Jesu wakati: “Jerusalemu uyoolyataulwa bamasi mane cikazyulile ciindi cabamasi.” Jerusalemu wakali munzi mupati wacisi caba Juda—imunzi mwakali kucitwa bweendelezi buzwa muzyalani lyabami lyamuŋanda ya Mwami Davida. (Intembauzyo 48:1, 2) Pele bami aaba bakaliindene abami bamunyika. Bakali “kukala acuuno cabwami bwa-Jehova” kabali basikwiiminina Leza lwakwe. (1 Makani 29:23) Aboobo Jerusalemu cakali citondezyo cabweendelezi bwa Jehova.

Pele ino ndiilili alimwi mbuti bweendelezi bwa Leza mbobwakatalika ‘kulyataulwa abamasi’? Cakacitika eeci mumwaka wa 607 B.C.E. eelyo munzi wa Jerusalemu nowakazundwa abana Babuloni. “Cuuno cabwami bwa-Jehova” cakanyina muntu alimwi mulongo wabami bakazwa muzyalani lya Davida wakanyonganizyigwa. (2 Bami 25:1-26) Sena ‘kulyataulwa’ ooku kwakali kuyoozumanana kukabe kutamani? Peepe, nkaambo ikujatikizya mwami wa Jerusalemu wamamanino Zedekiya, ibusinsimi bwa Ezekieli bwakaamba kuti: “Samununa citambala, gwisya musini. . . . Tuukooyooba [waumbi] limbi mane akasike oyo uuelede, lino njooupa nguwe.” (Ezekieli 21:26, 27) Ooyo “uuelede” musini wamuzyalani lya Davida ngu Kristo Jesu. (Luka 1:32, 33) Aboobo ‘kulyataulwa’ kwakali kuyoomana ciindi Jesu naakali kuyooba Mwami.

Ino cintu eeco ciyandika cakali kuyoocitika lili? Jesu wakatondezya kuti Bamasi bakali kuyooyendelezya kwaciindi cigaminide. Icibalo cili mubbuku lya Daniele caandaano 4 cijisi kaambo kayandika kapati kukuzyiba bulamfwu bwaciindi eeco. Caamba ciloto cabusinsimi ncaakalota Mwami Nebukadinezara waku Babuloni. Wakabona cisamu cipati cakagonkedwe. Cisiko cancico kunyina nocakali kunga casyuuka akaambo kakuti cakaangilidwe lubulo lwabutale alimwi alwamukuba. Imungelo wakati: “Akwiinde ziindi zili ciloba alinguwo.”—Daniele 4:10-16, NW.

Mu Bbaibbele, imasamu zimwi ziindi alabelesyegwa kwiiminina bweendelezi. (Ezekieli 17:22-24; 31:2-5) Aboobo ikugonkwa kwamusamu wacikozyanyo kwaamba mbuli bweendelezi bwa Leza kwiinda mubami bakali ku Jerusalemu mbobwakali kuyoonyonganizyigwa. Nokuba boobo, icilengaano cakaambilizya kuti ‘kulyataulwa kwa Jerusalemu’ ooku kwakali kwaaciindi buyo—iciindi cilampa “ziindi zili ciloba.” Ino ciindi eeco ncilamfwu buti?

Ibbuku lya Ciyubunuzyo 12:6, 14 litondezya kuti ciindi comwe aziindi zyobile acisela, nkokuti ziindi zyotatwe acisela cilampa “mazuba aali cuulu amyaanda yobile amakumi aali musanu alimwi.” Aboobo “ziindi zili ciloba” mmazuba aali 2,520. Pele zisi zya Bamasi kunyina nozyakaleka ‘kulyataula’ bweendelezi bwa Leza nokwakainda mazuba aali buyo 2,520 kuzwa ciindi nowakazundwa munzi wa Jerusalemu. Aboobo cilisalede kuti businsimi oobu butola ciindi cilamfwu kwiinda waawo. Ikweelana azyaambwa kubbuku lya Myeelwe 14:34 alimwi a Ezekieli 4:6 kuti “buzuba nkokuti mwaka omwe” akuti “buzuba bumwi abumwi ngumwaka,” “ziindi zili ciloba” zyakali kuyootola myaka iili 2,520.

Imyaka iili 2,520 yakatalika mu October 607 B.C.E. eelyo munzi wa Jerusalemu nowakazundwa abana Babuloni alimwi mwami wamuzyalani lya Davida naakaatulwa acuuno cabwami. Iciindi eeco cakagola mu October 1914. Aciindi eeco, “ciindi cabamasi” cakagola, alimwi Jesu Kristo wakabikkwa a Leza kali Mwami kujulu. *Intembauzyo 2:1-6; Daniele 7:13, 14.

Mbubwenya mbwaakasinsima Jesu, ‘ikubako’ kwakwe kali Mwami kujulu kwatondezyegwa azintu zigambya munyika—izintu mbuli nkondo, inzala, mizuzumo yanyika alimwi azilwazi. (Matayo 24:3-8; Luka 21:11) Izintu zili boobo zipa bumboni businizyide bwakuti mwaka wa 1914 ncobeni ngaakali matalikilo aa Bwami bwa Leza kujulu alimwi aa “mazuba aakumamanino” kwabukkale oobu bubyaabi.—2 Timoteo 3:1-5.

^ munc. 4 Kuzwa mu October 607 B.C.E. kusikila mu October 1 B.C.E., kuli myaka iili 606. Mbwaanga kunyina mwaka wakali kutegwa 0, kuzwa mu October 1 B.C.E. kusikila mu October 1914 C.E., kuli myaka iili 1,914. Kwiinda mukusanganya myaka iili 606 kumyaka iili 1,914, tujana myaka iili 2,520. Ikujatikizya makani aakuwa kwa Jerusalemu mumwaka wa 607 B.C.E., amubone cibalo cakuti Chronologymubbuku lya Insight on the Scriptures, ilyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.