VYAKUSAZGIRAPO
Uchimi wa mu Baibolo Ukulongora kuti Chaka cha 1914 Ntchapadera
VYAKA PAFUPIFUPI 40 pambere chaka cha 1914 chindafike, ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakayowoyerathu kuti mu chaka ichi muzamuchitika vinthu vyapadera. Kasi vikaŵa vinthu wuli, ndipo pali ukaboni wuli wakulongora kuti chaka cha 1914 chikaŵa chapadera chomene?
Pa Luka 21:24, Yesu wakati: “Yerusalemu wazamukandilizgika na ŵamitundu m’paka nyengo zakutemeka za ŵamitundu zifiskike.” Yerusalemu ukaŵa msumba ukuru wa charu cha Yuda. Mafumu ghose ghakufuma mwa Fumu Davide ghakakhalanga mu msumba uwu. (Salimo 48:1, 2) Mafumu agha ghakaŵa ghapadera kuluska ŵalongozgi ŵanyake ŵa mu charu. Ghakakhalanga pa “chitengo cha Yehova,” kwimira Chiuta. (1 Midauko 29:23) Ntheura msumba wa Yerusalemu ukayimiranga Ufumu wa Yehova.
Kweni kasi mphawuli apo Ufumu wa Chiuta ukamba ‘kukandilizgika na ŵamitundu,’ ndipo ukakandilizgika wuli? Ukakandilizgika mu chaka cha 607 B.C.E., apo Ŵababuloni ŵakapoka msumba uwu. Pa nyengo iyi, “chitengo cha Yehova,” chikaŵa chambura munthu, ndipo ufumu wa Davide ukatimbanizgika. (2 Mathemba 25:1-26) Kasi Yerusalemu wakeneranga ‘kukandilizgika’ kwamuyirayira? Yayi. Uchimi wa Ezekiyeli ukayowoya fundo yinyake yakukhwaskana na fumu yaumaliro ya Yerusalemu, Zedekiya. Ukati: “Uskako nduŵira, ndipo vula mphumphu. . . . Mphumphu yizamuŵaso ya waliyose chara m’paka uyo wali na wenelero wize, ndipo ndiyo nizamumupa.” (Ezekiyeli 21:26, 27) “Uyo wali na wenelero” wa mphumphu ya ufumu wa Davide ni Yesu Khristu. (Luka 1:32, 33) Ntheura ‘kukandilizgika’ kukeneranga kumara para Yesu waŵa Fumu.
Kasi mphawuli apo Yesu wakeneranga kuŵa Fumu? Yesu wakalongosora kuti Ŵamitundu ŵalamulirenge mu nyengo yakuŵikika. Chaputara 4 cha buku la Daniyeli chikutovwira kumanya utali wa nyengo iyo ŵamitundu ŵakeneranga kulamulira. Chikulongosora loto la Nebukadinezara, Fumu ya Babuloni. Loto ili ni uchimi. Nebukadinezara wakalota khuni likuru ilo ŵakalidumulira pasi. Chisinga chake chikaŵa kuti chingasunda yayi chifukwa chikakakika na chisulo ndiposo mkuŵa. Mungelo wakati: “Nyengo 7 zijumphepo.”
Mu Baibolo, nyengo zinyake makuni ghakwimira ufumu. (Ezekiyeli 17:22-24; 31:2-5) Ntheura, kudumulika kwa khuni ili kukwimira kutimbanizgika kwa ulamuliro wa mafumu gha ku Yerusalemu agho ghakayimiranga Ufumu wa Chiuta. Kweni mboniwoni yikati Yerusalemu ‘wakandilizgikenge’ kwa nyengo yifupi. Kukaŵa kwa “nyengo 7.” Kasi nyengo iyi njitali wuli?
Lemba la Chivumbuzi 12:6, 14, likulongora kuti nyengo zitatu na hafu zikuyana na “mazuŵa 1,260.” Ntheura, “nyengo 7” ndikuti ni mazuŵa 2,520. Kweni vyaru vya Ŵamitundu ‘vikaponderezga’ Ufumu wa Chiuta pa mazuŵa 2,520 pera yayi pamanyuma pakuti Yerusalemu wabwangandulika. Ipo ntchakuwonekerathu kuti uchimi uwu ukulongosora vinthu ivyo vikeneranga kuchitika kwa nyengo yitali. Chifukwa chakuti pa Maŵazgo 14:34 na pa Ezekiyeli 4:6, pakuti ‘zuŵa limoza ni chaka chimoza,’ “nyengo 7” ni vyaka 2,520.
Vyaka 2,520 vikamba mu Okutobala 607 B.C.E., apo Ŵababuloni ŵakapoka Yerusalemu na ufumu wa Davide. Ndipo vikamara mu Okutobala 1914. Chaka ichi ndicho “nyengo za ŵamitundu” zikamalira, ndipo Yesu Khristu wakaŵikika na Chiuta kuŵa Fumu kuchanya. *
Yesu wakayowoyerathu vinthu ivyo vizamuchitika pa charu chapasi para wamba kulamulira kuchanya. Wakati kuzamuŵa nkhondo, njara, vindindindi, ndiposo matenda. (Mateyu 24:3-8; Luka 21:11) Vinthu ivi mbukaboni wakuti Ufumu wa Chiuta ukamba kulamulira kuchanya mu 1914. Kweniso “mazuŵa ghaumaliro” gha charu chiheni ichi ghakamba mu chaka ichi.—2 Timote 3:1-5.
^ ndime 4 Kufuma mu Okutobala 607 B.C.E., kuzakafika mu Okutobala 1 B.C.E. pakajumpha vyaka 606. Kufuma mu Okutobala 1 B.C.E., kuzakafika mu Okutobala 1914 C.E. pakajumpha vyaka 1,914. Para tasazga pamoza vyaka 606 na vyaka 1,914, tikusanga vyaka 2,520. Kuti mumanye vinandi vyakukhwaskana na kubwangandulika kwa Yerusalemu mu chaka cha 607 B.C.E., wonani nkhani ya mutu wakuti “Chronology” mu Insight on the Scriptures, Buku 1, lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.
