Ochan ta banti te bintik yichʼoje

Baan ta sleojiʼbal

APÉNDICE

1914: jaʼ jun jaʼbil te mukʼ skʼoplal ta swenta te bintik albil jilel skʼoplal ta Bibliae

1914: jaʼ jun jaʼbil te mukʼ skʼoplal ta swenta te bintik albil jilel skʼoplal ta Bibliae

KʼALAL mato sta-a te jaʼbil 1914, te jtsojb machʼatik la snopik te Bibliae, ayix tal bayal jaʼbil-a te la yalbeyik skʼoplal te ay bintik mukʼ skʼoplal ya xkʼot ta pasel te jaʼbil-abi. ¿Bintikwan-a te ya xkʼot ta pasele? ¿Bintik ya yakʼ ta ilel te yuʼun-nix mukʼ skʼoplal kʼot-a te jaʼbil 1914?

Ta Lucas 21:24 te Jesús jich la yal: «Te Jerusalén ya yichʼ tsʼoʼel ta teqʼuel yuʼun jyanlumetic ha to cʼalal ya stsʼacay te yorahil yuʼun te jyanlumetique». Te Jerusalén jaʼ kapital yuʼun-a te nasion yuʼun te judioetike. Teyto ta Jerusalén mantalajik te yantik ajwaliletik te talemiknix ta stsʼumbal te Davide (Salmo 48:1, 2). Te ajwaliletik-abi, jujkajik ta «huctajibal yuʼun Jehová», jaʼ ya skʼan ya yal-abi te jaʼ akʼbot yaʼtelik yuʼun te Diose. Jich yuʼun ma pajotik te yantik ajwaliletik yuʼun te yantik nasionetike (1 Crónicas 29:23). Jaʼ yuʼun-abi, te lum Jerusalene jaʼ señail kʼot te bitʼil ya xmantalaj stukel te Jehovae.

Jich yuʼun, ¿bin-ora jajch stsʼoʼik ta tekʼel te bin-utʼil ya xmantalaj Dios te yantik nasionetike? Jaʼ ini kʼot ta pasel kʼalal te babilonioetik la yochintayik te Jerusalén ta yaʼbilal 607 te kʼalal mato jaʼuk jkʼajkʼaleltik-ae (m.j.jkʼ.). Jich jochol jil te «huctajibal yuʼun Jehová» sok jich la yichʼ tuchʼel te yaʼtelik ta ajwalil te machʼatik talemik ta stsʼumbal te Davide (2 Reyes 25:1-26). ¿Sbajtʼelbal kʼinal ya yichʼ «tsʼoʼel ta teqʼuel» te Jerusalene? Maʼuk, melel te bin tsʼibaybil jilel ta sjun Ezequiel jich la yichʼ albeyel ta mantal te Sedequías te slajibal ajwalil ta Jerusalén: «¡Loqʼuesbeya te spohtsil sjol, loqʼuesa te corona [...], ma hichuc ya xcʼoht ta pasel ha to cʼalal ya xtal te machʼa ha nix ay ta scuenta, hoʼon ya caʼbe ta scʼab!» (Ezequiel 21:26, 27). Te «machʼa ha nix ay ta scuenta» yichʼel te corona yuʼun te Davide jaʼ te Jesucristoe (Lucas 1:32, 33). Jich yuʼun, jaʼto ya xlaj ta «tsʼoʼel ta teqʼuel» te Jerusalén te kʼalal ya x-och ta Ajwalil te Jesuse.

¿Bin-ora kʼot ta pasel ini? Te Jesús la yal te ya xmantalajik te jyanlumetik jaʼto te kʼalal ya stsʼakaj te yorailike. Ta sjun Daniel kapitulo 4 ya yakʼbotik jnaʼtik ta lek te jayeb ya xjalaje. Tey ya yichʼ cholbeyel skʼoplal-a te swayich jtul ajwalil yuʼun Babilonia te Nabucodonosor sbiile. Ta swayich la yil bin-utʼil la yichʼ tsʼetel jtejkʼ teʼ te kʼax najtʼe. Jaʼnax la yichʼ ijkʼitayel te schumanteʼel sok te slojpʼe, jich la yichʼ chukel ta hierro sok ta cobre yuʼun jich ma xpulinix-a. Ta patil, jtul chʼul-abat jich la yal ta mantal: «Acʼa cʼaxuc huqueb haʼbil» (Daniel 4:10-16).

Te Biblia ay ya stuuntes te kʼopil teʼetik yuʼun jaʼ ya yalbey skʼoplal te ajwaliletike (Ezequiel 17:22-24; 31:2-5). Jich bitʼil te la yichʼ tsʼetel te jtejkʼ teʼe jaʼ ya skʼan ya yal te la yichʼ tuchʼel te bitʼil ya xmantalaj te Diose, te jaʼ señail kʼoem-a te ajwaliletik yuʼun te Jerusalene. Jaʼnix jich te wayichile la yal ta swenta «te Jerusalén [te] ya yichʼ tsʼoʼel ta teqʼuel» jaʼto te kʼalal ya stsʼakaj te skʼajkʼalel te «huqueb haʼbil» albile. Te jaʼbil te ya yichʼ albeyel skʼoplal ini, mame jaʼuk te yichʼoj 365 kʼajkʼale, jich yuʼun, ¿jayeb jalaj te jukeb jaʼbil-abi?

Ta Apocalipsis 12:6, 14 ya yal te jun sjalalil, cheb sjalalil sok olil sjalalil, ya xlokʼ «oxbahcʼ soc oxwinic (1,260) cʼahcʼal a». Jich yuʼun teme ya kajtaytik cheb buelta te 1,260 kʼajkʼale ya xlokʼ 2,520 kʼajkʼal, jaʼ te «huqueb haʼbil» te la yalbey skʼoplal te Daniele. Jaʼ yuʼun te bin tsʼibaybil jilel ta Biblia smakoj bayal tiempo, melel te jyanlumetike maba laj yoʼtanik ta stsʼoʼel ta tekʼel te bitʼil ya xmantalaj te Dios ta 2,520 kʼajkʼalnax te kʼalal yichʼojix lajinel-a te lum Jerusalene. Ta swenta te bin ya yal ta Números 14:34 sok Ezequiel 4:6, ya yakʼ kiltik te jujun jaʼbil ya xkʼot te jujun kʼajkʼale, jich yuʼun te «huqueb haʼbil» te ya yalbey skʼoplal te Bibliae, smakoj 2,520 jaʼbil.

Te kʼalal te babilonioetik la yochintayik te Jerusalén sok te la slokʼesik te ajwalil te jaʼ stsʼumbal te Davide, jajch ta octubre ta jaʼbil 607 m.j.jkʼ. tey jajch ta ajtayel-a te 2,520 jaʼbile sok laj ta ajtayel ta octubre ta yaʼbilal 1914. Jaʼme tey «tsʼacay te yorahil yuʼun te jyanlumetique» sok kʼot yorail-a te la yichʼ otsesel ta Ajwalil ta chʼulchan te Jesucristo yuʼun te Jehovae (Salmo 2:1-6; Daniel 7:13, 14). *

Te Jesús la yal jilel te kʼalal ayix ta Ajwalil ta chʼulchan-ae ya xkʼot ta pasel bayal bintik xiʼbantik sba, jich bitʼil guerraetik, wiʼnal, tulan nijkʼel sok bayal ta chajp chamel (Mateo 24:3-8; Lucas 21:11). Jichme kʼoem ta pasel. Te bintik yak ta kʼoel ta pasel-abi jaʼme señail te yuʼun-nix ta 1914 och ta Ajwalil ta chʼulchan-a te Jesuse sok jajch te «slajibal cʼahcʼal» yuʼun te chopol balumilal ini (2 Timoteo 3:1-5).

^ parr. 1 Ta octubre ta yaʼbilal 607 m.j.jkʼ. kʼalalto ta octubre ta yaʼbilal 1 m.j.jkʼ. kʼaxix 606 jaʼbil-abi. Jich bitʼil te maʼyuk te jaʼbil cero, jaʼ yuʼun teme ya kajtaytik ta octubre ta yaʼbilal 1 m.j.jkʼ. kʼalalto ta octubre ta yaʼbilal 1914 ta jkʼajkʼaleltik (t.jkʼ.) kʼaxemix 1,914 jaʼbil-abi. Teme ya jtsobtik ta ajtayel te 606 sok te 1,914 ya xlokʼ ta ajtayel 2,520 jaʼbil. Teme yato akʼan ya anaʼbeyxan skʼoplal te bitʼil la yichʼ lajinel te Jerusalén ta yaʼbilal 607 m.j.jkʼ., ilawil te libro te spasojik te stestigotak Jehová te sbiil Perspicacia para comprender las Escrituras, te banti ya yal ta swenta te «Cronología».