ƝANMIƐN sulɛ wafa’m be cɛn nga be di be’n, ɔ nin nvlenvle’m be cɛn nga be di be asiɛ’n i lika kpanngban su’n, be finman Biblu’n nun. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, cɛn dilɛ sɔ’m be bo’n fin nin? Sɛ a niannian fluwa siesiewlɛ dandan’m be nun’n, á kwlá wún ndɛ nga fluwa kpakpa’m be kɛn i amun tranwlɛ lɔ nvlenvle’m be cɛn dilɛ’m be finwlɛ’n be su’n, i wlɛ. Maan e nian be nun wie mun.

 Paki. Fluwa kun se kɛ: “Aenguɛ Uflɛ’n i lika fi kanman Paki dilɛ’n i ndɛ mlɔnmlɔn.” (The Encyclopædia Britannica) ?Wafa sɛ yɛ Paki’n boli i bo ɔ? Ɔ fin be nga be suman Zoova’n. Kannzɛ bɔɔ sran’m be se kɛ cɛn dilɛ sɔ’n ti Zezi i cɛnlɛ’n i cɛn dilɛ’n, sanngɛ ninnge nga be yo be Paki dilɛ blɛ nun’n, be timan Klistfuɛ nzuɛn. I wie yɛle “Paki nun gbanmlɔ ba’n.” I su ndɛ mɔ fluwa kun kan’n yɛ: “Gbanmlɔ’n ti amuɛn sɔfuɛ’m be nzɔliɛ like. Ɔ ti fie su ninnge’m be ye yolɛ’n nin ba wulɛ amuɛn.”—The Catholic Encyclopedia.

Zanvie dilɛ’n. Ɔ le nvle kun nin i wafa nga ɔ di afuɛ nuan m’ɔ yia be klanman’n i cɛn’n niɔn. Kpɛkun, ɔ le nvle kun nin i cɛn nga ɔ di Zanvie’n. Cɛn dilɛ sɔ’n i su ndɛ nga fluwa kun kan’n yɛ: “Afuɛ 46 nun L.B.N. Rɔmu siefuɛ Zili Sezali (Jules Cesar) fali Zanvie anglo’n i cɛn ba klikli’n kacili afuɛ’n i bo bolɛ cɛn. Zanisi (Janus) m’ɔ ti anuan mun nin ninnge’m be bo bolɛ’n i amuɛn’n, Rɔmufuɛ’m be fali cɛn sɔ’n yoli i cɛn. Zanisi i dunman’n yɛ be fa tɔnnin Zanvie anglo’n niɔn. Amuɛn sɔ’n i ɲrun’n ti nɲɔn, kun o i ɲrun, kun o i sin.” Ɔ maan, Zanvie dilɛ’n ɔ fin be nga be suman Zoova’n.—The World Book Encyclopedia.

Halloween (Be nga be wuli’n be cɛn’n). Fluwa kun se kɛ: “Kwlaa naan b’a wu Klist’n, ninnge nga Druid [lalafuɛ nun Sɛltifuɛ’m (Celtique) be amuɛn ɲrun tranfuɛ] kun yo’n, be nun wie’m be nin ninnge nga be yo be Halloween nun’n, be kɔ likawlɛ. Sɛltifuɛ’m be di amuɛn dandan nɲɔn be cɛn. Wia’n m’ɔ ti be amuɛn’n, ɔ nin be nga be wuli’n be amuɛn kun [...], mɔ be di i cɛn Novamblu i le 1 nun’n. Sɛltifuɛ’m be lɔ’n, Novamblu i le 1 ti afuɛ’n i bo bolɛ cɛn. Blɛblɛblɛ be fali be nga be wuli’n be cɛn dilɛ’n kacili Klistfuɛ nzuɛn.”—The Encyclopedia Americana.

Cɛn dilɛ wie mun ekun. E kwlá kanman cɛn nga be di be mɛn wunmuan nun’n be kwlaa be ndɛ. Sanngɛ, cɛn dilɛ mɔ be fa manman sran mun nin sran’m be anuannzɛ mun’n, be jɔman Zoova klun. (Zeremi 17:5-7; Sa Nga Be Yoli’n 10:25, 26) Nán maan ɔ wla fi su ekun kɛ, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be cɛn dilɛ’m be finwlɛ’n, yɛ ɔ yo maan Ɲanmiɛn klun kwla jɔ cɛn dilɛ sɔ’n su annzɛ i klun kwlá jɔman su ɔ. (Ezai 52:11; Sa Nglo Yilɛ 18:4) Biblu’n nun mmla mɔ fluwa nga i Ndɛ tre 16 yi be nglo’n, bé úka wɔ naan w’a wun akunndan nga Ɲanmiɛn bu i nvlenvle’m be cɛn dilɛ’m be su’n, i wlɛ.