Nëjkx parë xyʼixët diʼib tmëminy

Nëjkx mä myiny tukëʼëyë titulo

DIˈIB MËËT KYAˈPXY

¿Oy ko nduˈunëmë xëëw diˈibatyë jäˈäy tyuundëp?

¿Oy ko nduˈunëmë xëëw diˈibatyë jäˈäy tyuundëp?

TA MAYË xëëw diˈib yajtuump mä relijyonk ets mä eskuelë diˈib kyaj tniˈanaˈamë Biiblyë. Pën kyaj tniˈanaˈamë, ¿mä të tsyoony tukëˈëyë tyäˈädë xëëw? Pën mnëjkxp mä tuˈugë bibliotekë, mbäät xykyajpxyë liibrë diˈib myaytyakypy mä wiˈix ojts tsyondaˈaky mayë xëëw diˈib tyamë jäˈäy tyuundëp. Min nˈokˈijxëm wiˈix näägë liibrë tmaytyaˈaky.

Amääy Xyëëw. Oyë jäˈäy jyawinmaytyë ko mä Amääy Xyëëw yëˈë jyamyajtstëp mä Jesus yˈoˈky ets jyukypyejky, tyuundëp mayë kostumbrë diˈib kyaj myiny mä Biiblyë, extëm nˈokpëjtakëmë täjnäjxk. Tuˈugë liibrë jyënaˈany ko mä nety kyaminyëmë Kristë, ja jäˈäyëty diˈib Babilonia “mëj ijty tjantsy yaˈittë yˈawinax [...]. Tjantsy xyoxtë mëdë witë oyatypyë, tjantsy yaˈoytyëkëdë mëdë nantsëm, këjan etsë këjiits, ta net tkëxkëˈëytyë mä të dyaˈoytyëkëdë jantsy tsuj parë dyajpëtsëmdë täjnäjxpë” (Las Grandes Religiones Ilustradas).

Jemy Jëmëjt. Abëtsemy nyaxwinyëdë wiˈixëmë jäˈäy tmëjtundë Jemy Jëmëjt ets kyaj niˈamukë tmëjtundë 1 äämbë eneerë. Tuˈugë liibrë duˈun tmaytyaˈaky wiˈix tsyondakyë tyäˈädë xëëw: “Julio Sesar diˈibë nety anaˈamp Roma ojts twinˈixy ets 1 äämbë eneerë yajmëjtunëdë Jemy Jëmëjt, mä ja jëmëjt 46 k.m.J. Mä tyäˈädë xëëw, ja jäˈäyëty diˈib Roma yëˈë nety myëjtuundëp ja dios diˈib xyëˈäjtypy Jano, diˈib diosˈäjtp mä tëjkˈääw ets mä tijaty tsyondaˈaky. Ets kom ja dios ja txëwˈaty Jano, ta ojts txëëwmoˈoytyë eneerë poˈo [Januarius, mä ayuk Latin]. Tyäˈädë dios Jano majtsk aduˈumë wyiin jyëjp tmëdaty, tuˈuk winduuy ets tuˈuk ëxkëˈëy” (The World Book Encyclopedia). Päätyë tadë Jemy Jëmëjt yëˈë yajtsondaktë jäˈäy diˈib kanäägë dios yˈawdäjttë.

Oˈkpë anmë xyëëw o Todë Santë. Tuˈugë liibrë jyënaˈany: “Oˈkpë anmë xyëëw [...] diˈib të dyajnaxkëdaˈagyë Iglesia Católica Romana, yëˈë parë yajjamyatsët ja jäˈäyëty diˈib të yˈoˈknëdë. [...] Näägë mëbëjkën diˈib tyamë jäˈäy myëdäjttëp mä oˈkpë anmë xyëëw, tëëyëp it tsyondaky, ets yëˈë yajtsondaktë ja jäˈäyëty diˈib yˈawdäjttë kanäägë dios. Duˈuntsoo net mayë kamduump ujts tuumbë diˈib tsënääytyëp mä paˈis diˈib katolikë tmëbëktë ko uxëp mä ja oˈkpë anmë xyëëw, jyäˈttë ja oˈkpë mä ja jëën tëjk mä nety të tsyëënëdë, ets tpäättë ja käˈäy ukën” (La edición de 1910 The Encyclopædia Britannica).

Wiinkpë xëëw. Kyaj mbäät nimaytyaktäˈäyëm tukëˈëyë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp abëtsemy nyaxwinyëdë. Per mbäät mˈity seguurë ko Jyobaa ni tuˈugë xëëw tkatukjotkëdaˈaky mä yajmëjkumayë jäˈäyëty (Jeremías 17:5-7; Apostʉlʉty 10:25, 26). Jamyats nanduˈun ko parë xynyijawët pënë Dios tyukjotkëdakypy tuˈugë xëëw, tsojkëp xynyijawët mä të tsyondaˈaky (Isaías 52:11; Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 18:4). Tadë käjpxwijën diˈib miimp mä kapitulo 16 mä tyäˈädë liibrë, mbäät mbudëkëty parë xynyijawët wiˈixë Dios tˈixy ko nduktëjkëm tuˈuk tuˈugë xëëw diˈibë jäˈäy tyuundëp.