1 CHILLKATUN
Ñi femken engün tati pu rüf “piwkeyefilu ta Ngünechen”
“Tati rüf [...] piwkeyefilu ta Ngünechen ka feley tañi müngeltuñmayafiel [inanieñmayafiel] kisu ñi werkün dungu. Fey kisu tañi werkün dungu afeluwünngelay” (1 JUAN 5:3).
1, 2. ¿Chumngelu (chemu) piwkeyefimi ta Jewba?
¿PIWKEYEFIMI kay ta Chaw Ngünechen? Dew wülülmi tami mongen kidu mew, kiñe dungu mew, ‘may’ feypiafuymi llemay. ¿Piwkeyenoafulu am ta iñchiñ? Piwkeyefiliyiñ ta Jewba, femngechi wiñoleltufiyiñ reke taiñ piwkeyeetew. Feymu Biblia ta feypiley: “Iñchiñ piwkeyefiyiñ ta kisu, fey kisu am wüne piwkeyeetew ta iñchiñ” (1 Juan 4:19).
2 Jewba kintuniey chumngechi taiñ pengelaetew kidu ñi piwkeyen: elueiñmew ti Mapu müna tutelelu taiñ müleam, ka itrofillem taiñ duamnieel (Matew 5:45). Welu doyelchi may elukeeiñmew chem taiñ duamnieel taiñ weniyerpuafiel. Feymu, elueiñmew ti Biblia, ka mangelkeeiñmew taiñ ngillatuafiel, kidu feypikünulu am taiñ allkütuaetew ka taiñ kelluaetew ñi newen mu (Salmo 65:2; Luka 11:13). Welu tati doy fütra dungu ñi femün, fey ñi werküfiel tañi sakin Fotüm taiñ montulaetew kulpan dungu mu ka lan dungu mew. ¡Müna piwkeyenieeiñmew kay Chaw Jewba! (Papeltunge Juan 3:16; Romanu 5:8.)
3. a) Jewba rumel taiñ piwkeyeaetew, ¿chem müley taiñ femal? b)¿Chem müley taiñ ramtuwal, ka chew müley tati wiñoldungun?
3 Jewba müna ayüley taiñ rumel kümelkayaetew ñi piwkeyechen mew. Welu iñchiñ taiñ dullin (ngümintun) mew kümelkangeaiñ. Feymu Biblia ta feypiley: “Rumel mülemün ta Ngünechen ñi piwkeyechen mew” taiñ elungeal afnoachi mongen (Juda 21). Tüfa mew feypiley “rumel mülemün”, tüfa pengeli müley taiñ femal fillke dungu taiñ rumel piwkeyeaetew Jewba, ka femngechi pengelelkefiyiñ taiñ piwkeyeniefiel. Feymu, müna fali taiñ ramtuwal: “¿Chumngechi pengelafun ta Chaw Ngünechen tañi piwkeyeniefiel?”. Jewba ñi duam mew, tati apostol Juan wirintukuy ti wiñoldungun: “Tati rüf dungu mew piwkeyefilu ta Ngünechen ka feley tañi müngeltuñmayafiel [inanieñmayafiel] kisu ñi werkün dungu. Fey kisu tañi werkün dungu afeluwünngelay” (1 Juan 5:3). Müna ayüleiñ taiñ pengelelafiel ta Jewba taiñ piwkeyeniefiel, feymu küme ngüneduamafiyiñ ñi feypiel ta Juan.
ÑI FEMKEN ENGÜN TATI PU RÜF “PIWKEYEFILU TA NGÜNECHEN”
4, 5. ¿Chumngechi piwkeyerpufimi ta Jewba?
4 Juan ta feypilu ‘tati rüf piwkeyefilu ta Ngünechen’, ¿chem dungu mew rakiduamkülefuy? Eymi, ¿tukulpanieymi chi chumngechi tami piwkeyerpufiel tami Chaw Ngünechen?
Wül-liyiñ taiñ mongen ka fawtisawliyiñ, fey pengelkeiñ taiñ mongen mu taiñ piwkeyeniefiel ta Jewba ka taiñ feyentuniefiel
5 Pichi rakiduamafuymi tüfachi dungu mew. Wüne, rüf kimürpufimi ta Jewba ka ñi ayükeel, fey mupilturpuymi. Kafey kimürpuymi tüfachi falin dungu: Adan ñamümi ti tutengechi mongen ñi niefel, feymu tami choyüngen mu müten kulpanchengeymi ka weniyelafuymi ta Chaw Ngünechen; welu kimürpuymi chumngechi tami eluaetew Jewba tutengechi mongen afnoalu Kristo ñi duam mew (Matew 20:28; Romanu 5:12, 18). Kafey, falinturpufimi ñi werküfiel tañi sakin Fotüm ñi lapayal tami duam mew, kutrankawfuy rume Jewba tüfachi dungu mew. Jewba ñi piwkeyechen fente tami nengümüñmaetew tami piwke, feymu piwkeyerpufimi (papeltunge 1 Juan 4:9, 10).
6. ¿Chumngechi pengelafuiñ ti rüf piwkeyen? ¿Chumkeymi am tami piwkeyefiel mu ta Chaw Ngünechen?
6 Welu, pengelkelaiñ taiñ piwkeyen taiñ rakiduam mu ka taiñ feypiken mu müten. Tati rüf piwkeyefilu ta Chaw Ngünechen re feypikelay “iñche piwkeyefiñ ta Jewba”. Tati mupiltun reke, müley taiñ pengelal ti piwkeyen kümeke femken mu (Santiaw 2:17). Feymu, piwkeyefiliyiñ ta kiñe che, femaiñ kidu tañi ayükeel. Ka femngechi, piwkentukufilu eymi ta Jewba, fey küme elkünuymi tami mongen tami femal kidu ñi ayükeel. Fente tami piwkeyefiel ta Chaw Ngünechen ka tami küpa poyefiel, fawtisawimi chi kütu tami Dungukelu Iney Ngen Jewba ngerpual. Tüfa tati doy fütra dungu tami femafel: feypikünufimi ta Chaw Ngünechen tami femal ñi ayükeel kom tami mongen mu, ka pengelafiel tüfa tami fawtisawün mu (papeltunge 1 Korintio 6:20; 1 Pedro 4:2). Welu, wechurpual tami feypikünuel, müley tami femal chem ñi feypiel ti apostol Juan.
INANIEÑMAYAFIYIÑ “KISU ÑI WERKÜN DUNGU”
7. ¿Chem werkün dungu wüli Chaw Ngünechen? ¿Chem müley taiñ femal taiñ inanieafiel tüfachi werkün dungu?
7 Juan ta feypiley tati rüf piwkeyefilu ta Ngünechen müley ñi “müngeltuñmayafiel [inanieñmayafiel] kisu ñi werkün dungu”. ¿Chem werkün dungu? Biblia mew wirintukuley. Jewba feypieiñmew taiñ ngollinoal, femnoal fillke pekan kudumuwün eluñmakenolu Ngünechen ñi ley, poyenoafiel pu adentun, weñenoal ka koylatunoal (1 Korintio 5:11; 6:18; 10:14; Efesio 4:28; Kolosense 3:9). Feymew, taiñ inanieafiel ñi werkün dungu, müley taiñ yenieal taiñ mongen chumngechi ñi feypilen ti Biblia taiñ lif mongen nieal.
8, 9. Biblia mew wirintukulenole kiñe werkün dungu no rume feypilu chem taiñ dullial, ¿chumngechi kimafuiñ ñi ayükeel Jewba taiñ femal? Feypinge kiñe pengelün dungu.
8 Welu, taiñ ayüwülafiel ta Jewba, ¿müley taiñ inayafiel ñi werkün dungu wirintukulelu Biblia mew müten? Femlay, Jewba afeluwülkelaeiñmu tañi ley dungu ngünenielu itrokom dungu taiñ mongen mew. Fill antü müley taiñ dullial chem taiñ femal, welu kiñeke mu, Biblia mew wirintukulelay kiñe werkün dungu no rume feypilu chem taiñ dullial. Feymu, ¿chumngechi kimafuiñ taiñ femal taiñ ayüwülafiel ta Jewba? Biblia ta küme pengelkey chem ñi rakiduamkeel ta Jewba. Feymew, chillkatufiliyiñ ta Biblia kimürpuafuiñ Jewba ñi piwkeyekeel ka ñi üdekeel (papeltunge Romanu 12:9; Proverbios 6:16-19). Ka kimaiñ chem wimtun ka kümeke femün ñi ayükeel ta Chaw Ngünechen. Feymu, kimürpufiliyiñ Jewba ñi chumngen ka ñi femken, fey eluwküleaiñ taiñ ngüyulaetew Jewba tañi rakiduam taiñ küme dullirpual. Femngechi mülenole kiñe werkün dungu Biblia mew taiñ feypietew chem taiñ dullial, kimnieaiñ “chem dungu ñi ayükeel” ta Jewba, küme feypingenole rume (Efesio 5:17).
9 Peaiñ kiñe pengelün dungu: tati Biblia feypikelay taiñ penoafiel kewan dungu ka podngechi dungu television kam pelikula mew. Welu duamfalngelay kiñe werkün dungu taiñ feypiaetew tüfa, kimnielu am iñchiñ chem ñi rakiduamkülen Jewba. Biblia küme feypikünuy: Jewba “üdeniefi kom tati piwkeyefilu ti kewan dungu” ka ‘ramtukadunguafi tati wedwedkawkelu domo mew ka wentru mew, ka tüfeychi ñiwakelu’ (Salmo 11:5; Ebrew 13:4). Feymew, rakiduamliyiñ tüfachi dungu wirintukungelu Jewba ñi duam mew, fey ngüneduamürpuaiñ chem ñi ayükeel Jewba. Feymu pekelaiñ pelikula mew, television, internet, ka itrofill dungu küme pengelkelu kom feychi dungu Chaw Ngünechen ñi üdenieel. Tati pu che feyentukenolu ta Jewba mu küpa rakiduameleiñmew ñi wedangenon tüfachi wedake adngelluwün dungu, feymu famentufiliyiñ tüfachi wedake dungu, müna ayüwülnieafiyiñ ta Jewba. *
10, 11. ¿Chumngelu inaniefiyiñ Jewba ñi werkün dungu? ¿Chem duam mu feyentukefiyiñ?
10 Welu, ¿chem am tati doy fütra dungu taiñ nieel taiñ inanieafiel Jewba tañi werkün dungu? ¿Chumngelu fill antü eluwkeiñ taiñ femal Jewba ñi ayükeel? Feyentufiliyiñ ta Jewba, kastigalayaeiñmew ka wedake dungu kontupalayaeiñmu (Galata 6:7). Welu feychi dungu mu müten feyentukelafiyiñ ta Chaw Ngünechen. Inaniefiyiñ ñi werkün dungu femngechi taiñ pengelal tunte taiñ piwkeyeniefiel. Pu pichikeche reke, küpa ayüwülfingün tañi pu chaw, ka femngechi iñchiñ küpa ayüwülfiyiñ taiñ Chaw Ngünechen Jewba (Salmo 5:12). Iñchiñ chawyefiyiñ ta Jewba, ka müna piwkeyeniefiyiñ. Feymu tuteniefiliyiñ taiñ femkeelchi dungu mu, tüfa doy ayüwülkeeiñmew chem dungu mu rume (Proverbios 12:2).
11 Feymu, weda duamkechi poyekelafiyiñ ta Chaw Ngünechen taiñ ngünewün mew, kam taiñ ayüel müten. * “Iñche dulliafiñ chem werkün dungu tañi inanieafiel, ka pepilfalngele, ka küdawngenole müten inanieafiñ”, feypikelaiñ. Welu may, “kom piwke mew” inanieñmakefiyiñ ñi werkün dungu (Romanu 6:17). Tati apostol Pablo reke feypikeiñ: “Iñche tañi piwke mew ayükefiñ Ngünechen tañi ley dungu” (Romanu 7:22). Feley llemay, ayüwünkechi feyentukefiyiñ ta Jewba. Ka ngüneduamkeiñ tüfa: kidu feley ñi rumel feyentungeal ka feypieiñmew taiñ femal, feymu “kom tañi feypietew feyentuafiñ” müley taiñ feypial (Deuteronomio 12:32). Noe reke femaiñ, kidu alüñma mu feyentufi ta Chaw Ngünechen, femngechi pengeli ñi piwkeyekefiel, feymu ta Biblia feypi: “Noe femürkey kom chumngechi tañi werküetew ta Ngünechen” (Génesis 6:22). Ka femngechi iñchiñ ayüleiñ ñi feypial Chaw Ngünechen taiñ femken mew.
12. ¿Chumngechi ayüwülafiyiñ ta Jewba?
12 Ayüwünkechi feyentufiliyiñ ta Jewba, ¿chum duamnagay? Biblia ta feypiley taiñ ayüwüñmayafiel ñi piwke (Proverbios 27:11). Feley, iñchiñ ayüwülafuiñ ta Chaw Ngünechen Kom Pepiluwün-nielu. ¿Chumngechi? Jewba elueiñmew taiñ dullial chem taiñ femal. Feymu, dulliafuiñ taiñ allkütuafiel ta Chaw Ngünechen kam allkütunoafiel (Deuteronomio 30:15, 16, 19, 20). Feymew, kidu müna ayüway, femliyiñ ñi ayükeel fente taiñ piwkeyeniefiel (Proverbios 11:20). Ka, femngechi femliyiñ, yenieaiñ tati doy küme mongen.
“KISU TAÑI WERKÜN DUNGU AFELUWÜNNGELAY”
13, 14. ¿Chumngelu Jewba “tañi werkün dungu afeluwünngelay”? ¿Chem pengelün dungu kelluafeiñmew taiñ küme kimal tüfa?
13 Tati apostol Juan feypi kakelu dungu taiñ tüngduamaetew: “[Jewba] tañi werkün dungu afeluwünngelay” pi. 1 Juan 5:3 feypilu “afeluwünngelay”, tüfa rulpadungungey griego dungun mu, ka rulpadungungeafuy “fanelay”. * Feley, Jewba dikümtukukelaeiñmew taiñ femal pepilfalnochi dungu. Feymu kulpanchengelu rume iñchiñ, inanieafuiñ ñi werkün dungu.
14 Ngüneduamaiñ kiñe pengelün dungu: rakiduamnge tami doy küme weni ñi dewmarukayal. “Kelluen ñi yeal orkon mamüll”, pielmu. Welu müley kiñeke mamüll müna fanelu, kiñe che müten meñkuyelayafuy, epu che meñkuyeafuyngu. Ka müley mamüll müte fanenolu. Tami weni feypiaeymu chem mamüll tami yeal, feymu feypilayaeymu tami meñkuyeafiel feychi orkon mamüll müna fanelu tami allfünoal. Ka femngechi femi taiñ Chaw Ngünechen piwkeyechekelu. Feypikelaeiñmu taiñ femal pepilfalnochi dungu (Deuteronomio 30:11-14). Feypikelaeiñmu taiñ yenieal reke fanechi dungu. Jewba ta kimi chem taiñ pepilnieel, “kidu am küme kimnielu chumngechi taiñ dewmangen, ka tukulpaniey taiñ trufür mapungen” (Salmo 103:14).
15. ¿Chumngelu maneluwafuiñ taiñ kümelkayaetew Jewba tañi werkün dungu?
15 Jewba tañi werkün dungu fanetulelay taiñ inayafiel; welu may re kümelkayaeiñmu. Biblia feypi: “Tüfa ñi feypiel ta Jewba, tami Montuletew, tati Lifngelu Israel mew: “Iñche, ta Jewba, tami Ngünechen, Tami Kimeltukeetew eymi tami kümelkaleal, Tami Ngüyulkeetew chem rüpü mew tami miyawal” (Isaías 48:17). Moyse feypifi tati pu israelche tañi inanieal engün kom tüfachi werkün dungu ñi ekunieafiel ta Chaw Ngünechen Jewba, ¿chumngelu? “Taiñ rumel kümelkaleal, femngechi ñi amuleal taiñ mongen”, feypi Moyse (Deuteronomio 6:24). Iñchiñ ka maneluwküleafuiñ taiñ kümelkayaetew Jewba tañi werkün dungu, taiñ rumel ayüwküleal. ¿Chumngelu kümelkangenoafulu am ta iñchiñ? Iney no rume doy kimlay Chaw Ngünechen mu, feymu kidu kimniey chem dungu taiñ doy kümelkayaetew (Romanu 11:33). Ka iney no rume doy piwkeyechekelay kidu reke (1 Juan 4:8). Itrokom tañi feypiel ka femmeken mu pengeli fente tañi piwkeyechen, feymu kom tañi werkün dungu kümelkakeeiñmew.
16. Chaftuliyiñ rume tati pu che feyentukenofilu ta Jewba, ka taiñ kulpafe chengen mu, ¿chem kelluaeiñmew taiñ feyentunieafiel ta Chaw Ngünechen?
16 Welu, küdawngey taiñ feyentuafiel ta Chaw Ngünechen. Müley taiñ chaftuafiel feychi pu che feyentukenofilu ta Jewba, kidu engün am “ñi ngünenieetew tati weküfü ñi pepiluwün” (1 Juan 5:19). Kafey müley taiñ chaftuafiel taiñ kulpafe chengen mu, tüfa am taiñ katrütukeetew taiñ femal Jewba ñi werkün dungu (Romanu 7:21-25). Welu kom tüfachi dungu wewafuiñ, piwkeyefilu am iñchiñ ta Chaw Ngünechen. ¿Chumngechi? Jewba kümelkakefi kom tati pu pengelkelu ñi piwkeyeetew tañi feyentun mew. Kidu elukefi tañi newen kom tañi pu feyentukeetew, llowkelu ñi ngünenieaetew (Hecho 5:32). Fey Chaw Ngünechen ñi newen elukeeiñmew taiñ pengelal kümeke chumngen, fey tüfa kellukeeiñmew ñi amuleal taiñ feyentunieafiel ta Jewba (Galata 5:22, 23).
17, 18. a) ¿Chem ngüneduamaiñ tüfachi lifru mew? ¿Chem müley taiñ tukulpayal petu taiñ chillkatun mu? b)¿Chem inaduamaiñ ti epu chillkatun mu?
17 Jewba kimeltukeeiñmew chem dungu ayüy taiñ femal, ka chum duamnagkey taiñ dullielchi dungu fill antü mu. Tüfachi dungu ngüneduamaiñ tüfachi lifru mew. Welu taiñ ngüneduamal tüfa, müley taiñ tukulpayal küla falin dungu: 1) Jewba turpu dikümtukukelaeiñmew taiñ inanieafiel ñi werkün dungu, kidu ayüley taiñ feyentunieafiel taiñ piwkeyefiel mu. 2) Jewba elukeeiñmew küme mongen taiñ kümelkaleal famülke mu, ka taiñ eluaetew afnoachi mongen küpalechi antü mu. 3) Feyentufiliyiñ ta Jewba kom taiñ piwke mu, fey pengelelafiyiñ fente taiñ piwkeyeniefiel.
18 Jewba elueiñmew taiñ rakiduam, kiñe yewün reke felelu, femngechi taiñ ngüneduamal chem ñi kümen ka chem ñi kümenon. Welu, müley taiñ küme elkünual taiñ rakiduam, femngechi taiñ küme kelluaetew. Tüfachi dungu inaduamaiñ ti epu chillkatun mu.
^ parr. 9 Tati 6 chillkatun tüfachi lifru mew, pengelkey chumngechi dullial kümeke adngelluwün dungu.
^ parr. 11 Tati pu wedake püllü kütu weda duamkechi feyentukeyngün. Jesus wemünentufilu kiñeke weda püllü kiñeke che mew, ñi femün mu pengelingün ñi kimtukunieel Jesus ñi longkolen, welu weda duamkechi feyentufingün (Marku 1:27; 5:7-13).
^ parr. 13 Ka tüfachi griego dungu rulpadungungelu ‘afeluwünngey’, ka wirintukuley Matew 23:4, feypilelu tati pu escriba ka farisew ñi kimeltukeelchi dungu kiñe “fanechi küdaw reke” felefuy, dikümtukukefilu engün am tati pu che ñi inanieal fentren werkün dungu ka wimtun kidu engün ñi elkünuel.
