Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μετάβαση στον πίνακα περιεχομένων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

«Αυτό Σημαίνει η Αγάπη του Θεού»

«Αυτό Σημαίνει η Αγάπη του Θεού»

«Αυτό σημαίνει η αγάπη του Θεού: να τηρούμε τις εντολές του· και οι εντολές του δεν είναι βαριές».1 ΙΩΑΝΝΗ 5:3.

1, 2. Τι σας υποκινεί να αγαπάτε τον Ιεχωβά Θεό;

ΑΓΑΠΑΤΕ τον Θεό; Αν έχετε συνάψει σχέση αφιέρωσης με τον Ιεχωβά Θεό, ασφαλώς απαντάτε ανεπιφύλακτα ναι—και δικαιολογημένα! Είναι φυσικό να αγαπάμε τον Ιεχωβά. Στην πραγματικότητα, αγαπάμε τον Θεό ανταποκρινόμενοι στη δική του αγάπη για εμάς. Η Αγία Γραφή το θέτει ως εξής: «Όσο για εμάς, εμείς αγαπάμε επειδή εκείνος [ο Ιεχωβά] πρώτος μας αγάπησε».1 Ιωάννη 4:19.

2 Ο Ιεχωβά πήρε την πρωτοβουλία να εκδηλώσει την αγάπη του για εμάς. Μας προσφέρει μια όμορφη κατοικία—τη γη. Καλύπτει τις σωματικές και τις υλικές μας ανάγκες. (Ματθαίος 5:43-48) Το σημαντικότερο είναι ότι φροντίζει για τις πνευματικές μας ανάγκες. Μας δίνει το Λόγο του, την Αγία Γραφή. Επιπρόσθετα, μας καλεί να προσευχόμαστε σε αυτόν βεβαιώνοντάς μας ότι θα μας ακούει και θα μας δίνει το άγιο πνεύμα του για να μας βοηθάει. (Ψαλμός 65:2· Λουκάς 11:13) Πάνω από όλα, έστειλε τον πιο αγαπητό Γιο του για να γίνει ο Λυτρωτής μας ώστε να μπορέσουμε να απελευθερωθούμε από την αμαρτία και το θάνατο. Πόσο μεγάλη αγάπη μάς έχει δείξει ο Ιεχωβά!Ιωάννης 3:16· Ρωμαίους 5:8.

3. (α) Τι απαιτείται από εμάς για να παραμείνουμε στην αγάπη του Θεού; (β) Ποιο σημαντικό ερώτημα πρέπει να αναλογιστούμε, και πού βρίσκεται η απάντηση;

3 Ο Ιεχωβά θέλει να ωφελούμαστε από την αγάπη του για πάντα. Ωστόσο, το αν αυτό θα συμβεί ή όχι εξαρτάται ουσιαστικά από εμάς. Ο Λόγος του Θεού μάς δίνει τη νουθεσία: «Κρατήστε τον εαυτό σας στην αγάπη του Θεού . . . με προοπτική την αιώνια ζωή». (Ιούδα 21) Η φράση «κρατήστε τον εαυτό σας» υποδηλώνει ότι για να παραμείνουμε στην αγάπη του Θεού απαιτείται να κάνουμε κάποια πράγματα. Χρειάζεται να ανταποκρινόμαστε στην αγάπη του με συγκεκριμένους τρόπους. Συνεπώς, ένα σημαντικό ερώτημα που πρέπει να αναλογιστούμε είναι το εξής: “Πώς μπορώ να δείχνω εγώ την αγάπη μου για τον Θεό;” Η απάντηση βρίσκεται στα θεόπνευστα λόγια του αποστόλου Ιωάννη: «Αυτό σημαίνει η αγάπη του Θεού: να τηρούμε τις εντολές του· και οι εντολές του δεν είναι βαριές». (1 Ιωάννη 5:3) Πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά το νόημα αυτών των λόγων, επειδή θέλουμε να δείχνουμε στον Θεό μας πόσο πολύ τον αγαπάμε.

«ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

4, 5. (α) Σε τι αναφέρεται η έκφραση «η αγάπη του Θεού»; (β) Περιγράψτε πώς άρχισε να αναπτύσσεται στην καρδιά σας η αγάπη για τον Ιεχωβά.

4 «Η αγάπη του Θεού»—τι είχε κατά νου ο απόστολος Ιωάννης όταν έγραφε τα συγκεκριμένα λόγια; Αυτή η έκφραση αναφέρεται, όχι στην αγάπη του Θεού για εμάς, αλλά στη δική μας αγάπη για αυτόν. Θυμάστε πότε άρχισε να αναπτύσσεται στην καρδιά σας η αγάπη για τον Ιεχωβά;

Με την αφιέρωση και το βάφτισμα ξεκινάει μια ζωή υπακοής στον Ιεχωβά η οποία έχει ως κίνητρο την αγάπη

5 Φέρτε για λίγο στη μνήμη σας τον πρώτο καιρό που μάθατε την αλήθεια σχετικά με τον Ιεχωβά και τους σκοπούς του και αρχίσατε να ασκείτε πίστη. Κατανοήσατε ότι, αν και γεννηθήκατε αμαρτωλοί και αποξενωμένοι από τον Θεό, ο Ιεχωβά μέσω του Χριστού κατέστησε δυνατή την προοπτική να αποκτήσετε την τελειότητα που έχασε ο Αδάμ και να κληρονομήσετε αιώνια ζωή. (Ματθαίος 20:28· Ρωμαίους 5:12, 18) Αρχίσατε να αντιλαμβάνεστε το μέγεθος της θυσίας που έκανε ο Ιεχωβά όταν έστειλε τον πιο αγαπητό Γιο του να πεθάνει για εσάς. Αυτό άγγιξε την καρδιά σας και αρχίσατε να νιώθετε αγάπη για τον Θεό ο οποίος έχει δείξει τόσο μεγάλη αγάπη για εσάς.1 Ιωάννη 4:9, 10.

6. Πώς εκδηλώνεται η γνήσια αγάπη, και τι σας υποκίνησε να κάνετε η αγάπη για τον Θεό;

6 Εκείνο το συναίσθημα, όμως, ήταν μόνο η αρχή της γνήσιας αγάπης για τον Ιεχωβά. Η αγάπη δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα ούτε περιορίζεται στα λόγια. Η αληθινή αγάπη για τον Θεό περιλαμβάνει περισσότερα από το να λέμε απλώς: «Αγαπώ τον Ιεχωβά». Όπως η πίστη, έτσι και η γνήσια αγάπη προσδιορίζεται και χαρακτηρίζεται από τις πράξεις στις οποίες υποκινεί κάποιον. (Ιακώβου 2:26) Συγκεκριμένα, η αγάπη εκδηλώνεται με ενέργειες που ευαρεστούν το πρόσωπο που αγαπάμε. Ως εκ τούτου, όταν η αγάπη για τον Ιεχωβά ρίζωσε στην καρδιά σας, νιώσατε την υποκίνηση να ζείτε με τρόπο που ευαρεστεί τον ουράνιο Πατέρα σας. Είστε βαφτισμένος Μάρτυρας; Αν ναι, αυτή η βαθιά στοργή και αφοσίωση σας ώθησε να πάρετε την πιο σημαντική απόφαση της ζωής σας. Αφιερωθήκατε στον Ιεχωβά για να κάνετε το θέλημά του και συμβολίσατε την αφιέρωσή σας με το βάφτισμα. (Ρωμαίους 14:7, 8) Η εκπλήρωση αυτής της επίσημης υπόσχεσης στον Ιεχωβά περιλαμβάνει κάτι που αναφέρει κατόπιν ο απόστολος Ιωάννης.

«ΤΗΡΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ»

7. Ποιες είναι μερικές εντολές του Θεού, και τι περιλαμβάνει η τήρησή τους;

7 Ο Ιωάννης εξηγεί τι σημαίνει η αγάπη του Θεού: «Να τηρούμε τις εντολές του». Ποιες είναι οι εντολές του Θεού; Ο Ιεχωβά μάς δίνει κάποιες συγκεκριμένες εντολές μέσω του Λόγου του, της Αγίας Γραφής. Για παράδειγμα, απαγορεύει πράξεις όπως η μέθη, η πορνεία, η ειδωλολατρία, η κλοπή και το ψέμα. (1 Κορινθίους 5:11· 6:18· 10:14· Εφεσίους 4:28· Κολοσσαείς 3:9) Η τήρηση των εντολών του Θεού περιλαμβάνει το να ζούμε σε αρμονία με τους ξεκάθαρους ηθικούς κανόνες της Γραφής.

8, 9. Πώς μπορούμε να ξέρουμε τι ευαρεστεί τον Ιεχωβά ακόμη και σε καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει ρητός Γραφικός νόμος; Δώστε παράδειγμα.

8 Εντούτοις, για να ευαρεστούμε τον Ιεχωβά, χρειάζεται να κάνουμε περισσότερα από το να υπακούμε στις ρητές εντολές του. Ο Ιεχωβά δεν μας περιορίζει ασφυκτικά με νόμους που διέπουν κάθε πτυχή της καθημερινής μας ζωής. Συνεπώς, στη διάρκεια της κάθε μέρας, μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι με πολλές καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν συγκεκριμένες Γραφικές εντολές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, πώς μπορούμε να ξέρουμε τι θα ευαρεστούσε τον Ιεχωβά; Η Γραφή περιέχει σαφείς ενδείξεις του τρόπου σκέψης του Θεού. Καθώς μελετάμε τη Γραφή, μαθαίνουμε τι αγαπάει και τι μισεί ο Ιεχωβά. (Ψαλμός 97:10· Παροιμίες 6:16-19) Διακρίνουμε σταδιακά τη νοοτροπία και τις πράξεις που εκτιμάει. Όσο περισσότερα μαθαίνουμε για την προσωπικότητα και τις οδούς του Ιεχωβά, τόσο περισσότερο θα μπορούμε να αφήνουμε το δικό του τρόπο σκέψης να διαμορφώνει τις αποφάσεις μας και να επηρεάζει τις πράξεις μας. Άρα, ακόμη και σε καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει συγκεκριμένος Γραφικός νόμος, συνήθως μπορούμε να αντιληφθούμε «ποιο είναι το θέλημα του Ιεχωβά».Εφεσίους 5:17.

9 Για παράδειγμα, η Γραφή δεν περιέχει καμιά ρητή εντολή που να μας λέει να μην παρακολουθούμε ταινίες ή τηλεοπτικά προγράμματα τα οποία παρουσιάζουν ωμή βία ή σεξουαλική ανηθικότητα. Αλλά χρειαζόμαστε όντως έναν συγκεκριμένο νόμο που να απαγορεύει την παρακολούθηση τέτοιων πραγμάτων; Ξέρουμε πώς βλέπει ο Ιεχωβά αυτά τα ζητήματα. Ο Λόγος του μας λέει ευθέως: «Εκείνον που αγαπάει τη βία τον μισεί η ψυχή του [Ιεχωβά]». (Ψαλμός 11:5) Λέει επίσης: «Ο Θεός θα κρίνει τους πόρνους και τους μοιχούς». (Εβραίους 13:4) Κάνοντας στοχασμούς γύρω από αυτά τα θεόπνευστα λόγια, μπορούμε να αντιληφθούμε ξεκάθαρα ποιο είναι το θέλημα του Ιεχωβά. Ως αποτέλεσμα, επιλέγουμε να μην ψυχαγωγούμαστε παρακολουθώντας παραστατικές απεικονίσεις πράξεων που μισεί ο Θεός μας. Γνωρίζουμε ότι ο Ιεχωβά ευαρεστείται όταν αποφεύγουμε την ηθική ρυπαρότητα που αυτός ο κόσμος προσπαθεί να παρουσιάσει ως αβλαβή ψυχαγωγία. *

10, 11. Γιατί επιλέγουμε μια πορεία υπακοής στον Ιεχωβά, και τι είδους υπακοή τού δείχνουμε;

10 Ποιος είναι ο πρώτιστος λόγος για τον οποίο τηρούμε τις εντολές του Θεού; Γιατί θέλουμε να ζούμε κάθε μέρα σε αρμονία με τον τρόπο που ξέρουμε ότι σκέφτεται ο Θεός; Δεν επιλέγουμε μια τέτοια πορεία απλώς και μόνο για να γλιτώσουμε την τιμωρία ή για να αποφύγουμε τις βλαβερές συνέπειες που υφίστανται όσοι αψηφούν το θέλημα του Θεού. (Γαλάτες 6:7) Απεναντίας, βλέπουμε την υπακοή στον Ιεχωβά ως εξαιρετική ευκαιρία να δείξουμε την αγάπη μας για αυτόν. Όπως ένα παιδί λαχταράει να κερδίσει το χαμόγελο της επιδοκιμασίας του πατέρα του, έτσι και εμείς θέλουμε να κερδίσουμε την επιδοκιμασία του Ιεχωβά. (Ψαλμός 5:12) Είναι ο Πατέρας μας και τον αγαπάμε. Τίποτα δεν μας φέρνει μεγαλύτερη χαρά ή βαθύτερη ικανοποίηση από το να γνωρίζουμε ότι με τον τρόπο της ζωής μας “αποκτούμε την επιδοκιμασία του Ιεχωβά”.Παροιμίες 12:2.

11 Συνεπώς, δεν υπακούμε δυσανασχετώντας, ούτε επιλεκτικά ή υπό όρους. * Δεν διαλέγουμε και παίρνουμε, υπακούοντας μόνο όταν μας βολεύει ή όταν υπάρχουν λίγες ή καθόλου δυσκολίες. Αντίθετα, είμαστε «υπάκουοι από καρδιάς». (Ρωμαίους 6:17) Νιώθουμε όπως ο Βιβλικός ψαλμωδός, ο οποίος έγραψε: «Θα εντρυφώ στις εντολές σου, τις οποίες αγάπησα». (Ψαλμός 119:47) Ναι, μας αρέσει να υπακούμε στον Ιεχωβά. Αναγνωρίζουμε ότι αυτός αξίζει, και απαιτεί, την απόλυτη και ανεπιφύλακτη υπακοή μας—τίποτα λιγότερο. (Δευτερονόμιο 12:32) Θέλουμε να πει ο Ιεχωβά για εμάς αυτό που λέει ο Λόγος του για τον Νώε. Αναφορικά με εκείνον τον πιστό πατριάρχη, ο οποίος έδειξε αγάπη για τον Θεό όντας υπάκουος επί πολλές δεκαετίες, η Γραφή λέει: «Ο Νώε ενήργησε σύμφωνα με όλα όσα τον είχε διατάξει ο Θεός. Ενήργησε έτσι ακριβώς».Γένεση 6:22.

12. Πότε φέρνει η υπακοή μας χαρά στην καρδιά του Ιεχωβά;

12 Πώς νιώθει ο Ιεχωβά για την πρόθυμη υπακοή μας; Ο Λόγος του λέει ότι με αυτόν τον τρόπο κάνουμε “την καρδιά του να χαίρεται”. (Παροιμίες 27:11) Φέρνει η υπακοή μας πράγματι χαρά στην καρδιά του Υπέρτατου Κυρίου του σύμπαντος; Βεβαίως φέρνει—και δικαιολογημένα! Ο Ιεχωβά μάς δημιούργησε ως ελεύθερους ηθικούς παράγοντες. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ελευθερία επιλογής. Μπορούμε είτε να επιλέξουμε να υπακούμε στον Θεό είτε να επιλέξουμε να τον παρακούμε. (Δευτερονόμιο 30:15, 16, 19, 20) Όταν επιλέγουμε με τη θέλησή μας να υπακούμε στον Ιεχωβά και όταν η υποκινούσα δύναμη πίσω από αυτή την απόφαση είναι μια καρδιά γεμάτη αγάπη για τον Θεό, φέρνουμε μεγάλη ευχαρίστηση και χαρά στον ουράνιο Πατέρα μας. (Παροιμίες 11:20) Επίσης, επιλέγουμε την καλύτερη οδό ζωής.

«ΟΙ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΙΕΣ»

13, 14. Γιατί μπορούμε να πούμε ότι «οι εντολές του [Θεού] δεν είναι βαριές», και με ποιο παράδειγμα θα μπορούσαμε να το εξηγήσουμε αυτό;

13 Ο απόστολος Ιωάννης μάς λέει κάτι πολύ καθησυχαστικό σχετικά με τις απαιτήσεις του Ιεχωβά: «Οι εντολές του δεν είναι βαριές». * Μια άλλη μετάφραση της Γραφής αποδίδει αυτή τη φράση ως εξής: «Οι εντολές του δεν μας καταβαρύνουν». (Νέα Αγγλική Μετάφραση [New English Translation]) Οι απαιτήσεις του Ιεχωβά δεν είναι παράλογες ούτε καταπιεστικές. Η υπακοή στους νόμους του δεν είναι πέρα από τις δυνατότητες των ατελών ανθρώπων.

14 Θα μπορούσαμε να το εξηγήσουμε αυτό με το εξής παράδειγμα: Ένας στενός σας φίλος σάς ζητάει να τον βοηθήσετε να μετακομίσει. Υπάρχουν πολλά κιβώτια που πρέπει να μεταφερθούν. Μερικά από αυτά είναι τόσο ελαφριά ώστε μπορεί να τα μεταφέρει άνετα ένα άτομο, ενώ άλλα είναι βαριά και πρέπει να τα σηκώσουν δύο άτομα μαζί. Ο φίλος σας διαλέγει τα κιβώτια που θέλει να μεταφέρετε εσείς. Θα σας ζητούσε να σηκώσετε κιβώτια που ξέρει ότι είναι πολύ βαριά για εσάς; Όχι. Δεν θα ήθελε να τραυματιστείτε προσπαθώντας να τα μεταφέρετε μόνος. Παρόμοια, ο στοργικός και καλοσυνάτος Θεός μας δεν μας ζητάει να τηρούμε εντολές με τις οποίες είναι πολύ δύσκολο να συμμορφωθούμε. (Δευτερονόμιο 30:11-14) Δεν θα μας ζητούσε ποτέ να μεταφέρουμε τόσο βαρύ φορτίο. Ο Ιεχωβά καταλαβαίνει τους περιορισμούς μας, διότι «γνωρίζει καλά την πλάση μας, θυμάται ότι είμαστε χώμα».Ψαλμός 103:14.

15. Γιατί μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι οι εντολές του Ιεχωβά αποσκοπούν στο μέγιστο καλό μας;

15 Οι εντολές του Ιεχωβά δεν είναι ούτε κατά διάνοια βαριές. Αποσκοπούν στο μέγιστο καλό μας. (Ησαΐας 48:17) Γι’ αυτό, ο Μωυσής ήταν σε θέση να πει στον αρχαίο Ισραήλ: «Ο Ιεχωβά μάς πρόσταξε να εφαρμόζουμε όλες αυτές τις διατάξεις, να φοβόμαστε τον Ιεχωβά τον Θεό μας για το καλό μας πάντοτε, ώστε να παραμείνουμε ζωντανοί όπως αυτή την ημέρα». (Δευτερονόμιο 6:24) Μπορούμε και εμείς να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά μάς δίνει τους νόμους του επειδή επιθυμεί το καλύτερο για εμάς—τη μακροχρόνια, αιώνια ευημερία μας. Και πώς θα μπορούσαν να είναι αλλιώς τα πράγματα; Ο Ιεχωβά είναι Θεός άπειρης σοφίας. (Ρωμαίους 11:33) Ως εκ τούτου, ξέρει τι είναι το καλύτερο για εμάς. Ο Ιεχωβά είναι επίσης η προσωποποίηση της αγάπης. (1 Ιωάννη 4:8) Η αγάπη, η ίδια του η ουσία, επηρεάζει όλα όσα λέει και κάνει. Είναι η βάση για όλες τις εντολές τις οποίες δίνει στους υπηρέτες του.

16. Παρά τις επιρροές αυτού του εξαχρειωμένου κόσμου και τις τάσεις της ατελούς σάρκας, γιατί μπορούμε να ακολουθούμε μια πορεία υπακοής;

16 Αυτό δεν σημαίνει ότι η υπακοή στον Θεό είναι εύκολη πορεία. Πρέπει να αγωνιζόμαστε ενάντια στις επιρροές αυτού του εξαχρειωμένου κόσμου, ο οποίος «βρίσκεται στην εξουσία του πονηρού». (1 Ιωάννη 5:19) Πρέπει επίσης να παλεύουμε με την ατελή σάρκα, η οποία μας κάνει να ρέπουμε προς την παραβίαση των νόμων του Θεού. (Ρωμαίους 7:21-25) Αλλά η αγάπη μας για τον Θεό μπορεί να νικήσει. Ο Ιεχωβά ευλογεί εκείνους που θέλουν να αποδεικνύουν την αγάπη τους για αυτόν με την υπακοή τους. Δίνει το άγιο πνεύμα του «σε όσους τον υπακούν ως άρχοντα». (Πράξεις 5:32) Αυτό το πνεύμα παράγει ωραίο καρπό μέσα μας—πολύτιμες ιδιότητες οι οποίες μπορούν να μας βοηθήσουν να ακολουθούμε μια πορεία υπακοής.Γαλάτες 5:22, 23.

17, 18. (α) Τι θα εξετάσουμε στο παρόν βιβλίο, και τι πρέπει να έχουμε κατά νου καθώς το κάνουμε αυτό; (β) Τι εξηγείται στο επόμενο κεφάλαιο;

17 Σε αυτό το βιβλίο, θα εξετάσουμε τις αρχές και τους ηθικούς κανόνες του Ιεχωβά, καθώς και πολλές άλλες ενδείξεις του θελήματός του. Ενόσω θα το κάνουμε αυτό, χρειάζεται να έχουμε κατά νου κάποια σημαντικά πράγματα. Ας θυμόμαστε ότι ο Ιεχωβά δεν μας αναγκάζει να υπακούμε στους νόμους και στις αρχές του. Θέλει πρόθυμη υπακοή που να πηγάζει από την καρδιά μας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ιεχωβά μάς ζητάει να ζούμε με τρόπο που θα φέρει πλούσιες ευλογίες τώρα και θα οδηγήσει σε αιώνια ζωή στο μέλλον. Και ας βλέπουμε την ολόκαρδη υπακοή μας όπως πραγματικά είναι—μια εξαιρετική ευκαιρία να δείξουμε στον Ιεχωβά πόσο πολύ τον αγαπάμε.

18 Για να μας βοηθήσει να διακρίνουμε το σωστό από το εσφαλμένο, ο Ιεχωβά μάς έχει προικίσει στοργικά με τη λειτουργία της συνείδησης. Ωστόσο, για να αποτελεί η συνείδησή μας αξιόπιστο οδηγό, χρειάζεται να είναι εκπαιδευμένη, όπως εξηγεί το επόμενο κεφάλαιο.

^ παρ. 9 Βλέπε το Κεφάλαιο 6 αυτού του βιβλίου για το θέμα της επιλογής ωφέλιμης ψυχαγωγίας.

^ παρ. 11 Ακόμη και τα πονηρά πνεύματα είναι ικανά να υπακούν δυσανασχετώντας. Όταν ο Ιησούς πρόσταζε τους δαίμονες να βγουν από κάποια άτομα που είχαν υπό τον έλεγχό τους, οι δαίμονες αναγκάζονταν να αναγνωρίσουν την εξουσία του και να υπακούσουν, αν και απρόθυμα.Μάρκος 1:27· 5:7-13.

^ παρ. 13 Στο εδάφιο Ματθαίος 23:4 το επίθετο βαρύς του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα «φορτία», δηλαδή τους λεπτομερέστατους κανόνες και τις ανθρωποποίητες παραδόσεις που οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι επέβαλλαν στον κοινό λαό. Το ίδιο αυτό επίθετο αποδίδεται «καταπιεστικοί» στα εδάφια Πράξεις 20:29, 30 και αναφέρεται στους καταπιεστικούς αποστάτες οι οποίοι θα “έλεγαν διεστραμμένα πράγματα” και θα προσπαθούσαν να παροδηγήσουν άλλους.