1, 2. ¿Ti mbudëjkëp parë xytsyokëdë Jyobaa?

¿MTSEJPYË Dios? Pën të mnaytyukëdëkëtyë Jyobaa, ta mˈatsowäˈäny ko “mtsejpy”, ets oy ko duˈun mˈatsowët, pes niˈamukë ntsojkëmë Jyobaa. Ko ntsojkëmë Dios, yëˈë nyajjëmbijtëm ko yëˈë jawyiin të xytsyojkëm. Mä Biiblyë duˈun tnimaytyaˈaky: “Dios jawyiin ëtsäjtëm xytsyojkëm. Pääty ëtsäjtëm ntsojkëm ja Dios” (1 Fwank 4:19).

² Jyobaa yëˈë jawyiin të xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm, pes të xymyoˈoyëmë it naxwinyëdë jantsy tsuj yajxon mä ntsënäˈäyëm, ets xëmë xymyoˈoyëm tijaty xytyëgoyˈäjtxëm mä jukyˈäjtën (Matewʉ 5:43-48). Diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko Jyobaa xypyudëjkëm parë xytyuknijäˈäjëm wiˈix mbäät oy mëët nˈijtëm. Nan të xymyoˈoyëmë Biiblyë mä myinyë yˈää yˈAyuk. Ets nan xyˈanmäˈäyëm parë nmënuˈkxtakëm, ets mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë myëdooˈitaampy wiˈix nˈanmäˈäyëm ets xypyudëkëyäˈänëm mëdë jyot myëjää (Salmo 65:2; Lukʉs 11:13). Per mä Jyobaa të dyaˈixyëty mëjwiin kajaa tsyojkën, ja ko ojts tkexyë yˈUˈunk diˈib mas tsyejpy parë xyjuˈuybyëtsëˈëmëm mä poky ets mä oˈkën. ¡Mëjwiin kajaa Jyobaa  xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm! (Fwank 3:16; Romanʉs 5:8.)

3. 1) Parë xëmë ntsojkëmë Dios, ¿ti tsojkëp nduˈunëm? 2) ¿Ti oy ets nayajtëˈëjëm, ets mä yaˈˈatsoojëmbity?

³ Jyobaa tsyejpy ets ndukˈoyˈäjtëmë tsyojkënë xëmëkyëjxm, per ëtsäjtëmë net xypyatëm ets nwinˈijxëm pën ndukˈoyˈatäˈänëm o pën kyaj. Diosë yˈAyuk yajxon xyˈanmäˈäyëm: “Nayaˈitëdë xëmë mä ja Diosë tsyojkën [...] ets awixtë ja jukyˈäjtën xëmëkyëjxmbë” (Judas 21, NM). Ko jyënaˈany “nayaˈitëdë xëmë”, yëˈë yˈandijpy ko jëjpˈam ets nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ko ntsojkëmë Dios. Pääty oy ko nayajtëˈëjëm: ¿Wiˈixëts mbäät  nyaˈixyëty ko ntsejpyëtsë Dios? Parë nijäˈäjëm, min nˈokˈijxëm wiˈixë apostëlë Fwank ojts tjääybyety: “Ko ntsojkëm ja Dios nguytyuˈunëmë naty yëˈë yˈanaˈamën. Es kom xyˈuˈunkˈäjtëm ja Dios es ntsojkëm, kyaj mëk njäˈäjëm es nguytyuˈunëm diˈibë yëˈë xytyukˈanaˈamëm” (1 Fwank 5:3). Oy ko njaygyujkëm yajxon wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë ää ayuk, pes ndukˈixäˈänëmë Dios ko mëk njantsy tsyojkëm.

4, 5. Oknimaytyäˈäk wiˈix ojts myëjwindëkë mtsojkën mä Dios.

⁴ Apostëlë Fwank ojts jyënaˈany, “ntsojkëm ja Dios”. ¿Mjamyejtsypy ko tim jawyiin ojts xyjawë tsojkënë mä Jyobaa?

⁵ Okjamyats ko tim jawyiin ojts xynyijawë ja tëyˈäjtën mä pënën Jyobaa ets tijaty tyuknibëjtakëp, ta xypyëjtakyë mëbëjkën. Nanduˈun ojts xyjaygyukë ko myajpääty pokyjyaˈay, pääty mˈity jagam mä Dios. Per ta xynyijäˈäjë ko Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë Kristë të dyaˈˈawäˈätsyë tuˈu parë xypyäädët ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxm extëm diˈibë Adan yajtëgooy (Matewʉ 20:28; Romanʉs 5:12, 18). Ko nanduˈun xynyijäˈäjë ko Jyobaa tkejxyë yˈUˈunk diˈib mëk jyantsy tsyejpy ets yˈoogët mijtskyëjxm, ta xypyejkyë kuentë ko Jyobaa mëjwiin kajaa tsyojkënë të mdukˈixyëty. Ta mjot mgorasoon jantsy oy ojts xyjawë ets myëjwindëjkë ja mtsojkënë mä Dios (1 Fwank 4:9, 10).

6. ¿Wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko tuˈugë jäˈäy njantsy tsyojkëm, ets ti të xytyuny mët ko xytsyekyë Dios?

⁶ Tyäˈädë tsojkënë diˈib ogäˈän ojts xyjawë mä Dios jeˈeyënëmë naty tsyondaˈaky, perë tyäˈädë tsojkënë kyaj mbäät jeˈeyë yajjawë ets nan kyaj mbäät jeˈeyë njënäˈänëm: “Ntsejpyëtsë Dios”. Duˈun extëm ko nmëdäjtëmë mëbëjkën nyajnigëxëˈkëm mä tijaty nduˈunëm,  nanduˈun mbäät nyajnigëxëˈkëm ko njantsy tsyojkëmë Dios (Santya̱ˈa̱gʉ 2:26). Ko ntsojkëm tuˈugë jäˈäy ta nduˈunëm tijaty tyukjotkëdakypy, nanduˈun ojts jyaty mëdë Jyobaa ko nyaxkëdaky ja tsojkënë mä mjot mgorasoon, ta xytyuuntsondaky tijaty yëˈë tsyejpy. ¿Të mnëbety extëmë Jyobaa tyestiigë? Pën të, yëˈë të xyaˈixyëty ko mëjwiin kajaa xytsyekyë Jyobaa, pääty ojts xypyëjtaˈagyë mwinmäˈäny xymyëdunäˈäny. Ojts mnaytyukëdëkëtyë Jyobaa ets xyˈanmääy ko mëdunaampy nëˈënë mxëë mjukyˈäjtën, ta net mnëbejty parë xyaˈijxë ko të mnaytyukëdëkëty (Romanʉs 14:7, 8). Parë net nguytyuˈunëm extëm të nˈanmäˈäyëmë Jyobaa, tsojkëbë net nduˈunëm diˈibë apostëlë Fwank yˈaknigäjx.

7. Oknigäjx tuˈuk majtskë Diosë yˈanaˈamën, ets tidën yˈandijpy nguytyuˈunëm.

⁷ Fwank ojts tnimaytyaˈaky wiˈix nyaˈijxëm ko ntsojkëmë Dios: “Nguytyuˈunëm diˈibë yëˈë xytyukˈanaˈamëm”. ¿Tijatyë Dios xytyukˈanaˈamëm? Mä Biiblyë kanäk peky tnigajxyë Diosë yˈanaˈamën. Extëm nˈokpëjtakëm, yajkubojkypy ko jäˈäy myëˈuuky, ko jäˈäy kyaj twintsëˈëgë nyiniˈx kyëbäjk, ko tˈawdatyë awinax, ko myeetsy ets ko yˈandaˈaky (1 Korintʉ 5:11; 6:18; 10:14; Éfesʉ 4:28; Kolosʉ 3:9). Pääty nguytyuˈunëmë natyë Dios yˈanaˈamën pën jukyˈäjtëm extëmë Biiblyë tniˈanaˈamë.

8, 9. Ko mä Biiblyë tkanigäjxët pën mbäät ti nduˈunëm o pën kyaj, ¿wiˈix mbäät nijäˈäjëm pën yˈoyˈixëbë Jyobaa? Okpëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁸ Parë Jyobaa xykyupëjkëm kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets yëˈëyë nmëmëdoˈojëm tijaty ijtp kujayë mä Biiblyë. Pes jap kyaj myiindäˈäyë anaˈamën tijaty mbäät nduˈunëm jabom jabom. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈuk tuˈugë xëë  nyaxy tiiyëm näˈäty ndunäˈänëm diˈib kyaj yˈity kujayë mä Biiblyë pën mbäät nduˈunëm o kyaj. ¿Wiˈix mbäät nijäˈäjëm pën yˈoyˈixëbë Jyobaa? Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë mbäät xytyukˈijxëm yajxon wiˈixë Jyobaa wyinmayët, ta nijäˈäjëm ti yˈoyˈijxypy ets ti yˈaxëkˈijxypy (Salmo 97:10; Proverbios 6:16-19). Duˈuntsoo nbëjkëmë kuentë ti diˈibë Jyobaa tyukjotkëdakypy. Ko niˈigyë nijäˈäjëm wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty ets wiˈix tijaty ttuny, ta nijäˈäjëm pën tyukjotkëdäˈägëp ti ndunäˈänëm o pën kyaj. Ets axtë nëjxëp njaygyujkëm “wiˈixë Nintsënˈäjtëm [Jyobaa] ttseky ets njikyˈäjtëm”, oy mä Biiblyë kyaminët kujayë (Éfesʉ 5:17).

⁹ Extëm nˈokpëjtakëm, mä Biiblyë kyaj mä jyënaˈany: Kyaj xyˈixëdë pelikula o telebisionk mä jäˈäy axëëk kyäjx myaytyäˈäktë, nyaytsyiik nyaygyoxëdë o yˈit tsyëënëdë. ¿Per ndimtsojkëm ets myinët tuˈugë anaˈamën mä tnigäjxët ko kyaj yˈoyëty nˈijxëm? Kyaj, pes nijäˈäjëm wiˈixë Jyobaa tˈixy tukëˈëyë tyäˈädë. Mä yˈAyuk yajxon xyˈanmäˈäyëm ko yëˈë: “Yˈaxëkˈijxypy diˈib tsyojkënyëˈajtypyë awäˈänˈat” (Salmo 11:5). Nanduˈun jyënaˈany ko “Dios tyëytyun[aampy] pënëty mëˈinduundëp es diˈibë kyaj twintsëˈëgëdë ja pëjk ukën” (Ebreeʉsʉty 13:4). Ko nbawinmäˈäyëm tidënë tyäˈädë ää ayuk myaytyäˈägaampy, ta yajxon nbëjkëmë kuentë ti diˈibë Dios tyukjotkëdakypy. Pääty kyaj nˈijxëmë ixy jawë diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy, pes nijäˈäjëm ko Jyobaa jotkujk nyayjawëty ko njëjpkudijëmë axëkˈäjtën diˈibë naxwinyëdë jäˈäy jantsy oy yˈijxtëp. *

10, 11. ¿Tiko nmëmëdoˈojëmë Jyobaa, ets wiˈix nmëmëdoˈojëm?

¹⁰ ¿Tiko nmëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën? ¿Tiko  njukyˈäjtëm tuˈuk tuˈugë xëë nyaxy duˈun extëm nijäˈäjëmë Dios ttukjotkëdäˈägët? Kyaj nmëmëdoˈojëmë Dios mët ko kyaj nmëdatäˈänëmë amay jotmay, o mët ko kyaj ngumëdowäˈänëmë tëgoˈoyën extëm tkumëdowdë pënaty nyinäjxtëp këjxmë Diosë yˈanaˈamën (Galasyʉ 6:7). Ëtsäjtëm nmëmëdoˈojëmë Jyobaa mët ko yëˈë ndukˈixäˈänëm ko mëk njantsy tsyojkëm. Duˈun extëm tuˈugë uˈunk tsyejpy etsë tyeety tyukjotkëdäˈägëdët, nanduˈun ëtsäjtëm ntsojkëm etsë Jyobaa xytyukjotkëdakëm (Salmo 5:12). Jyobaa yëˈë duˈun nDeetyˈäjtëm ets mëk njantsy tsyojkëm. Nitii tkayaky duˈunë jotkujkˈäjtën ets nitii oy xykyayajnayjäˈäjëm ko njukyˈäjtëm extëmë Jyobaa ttukjotkëdaˈaky (Proverbios 12:2).

¹¹ Pääty ko nmëmëdoˈojëmë Jyobaa, kyaj nmëmëdoˈojëm atsip aˈˈakë o mët ko yëˈë xykyunuˈxëm o jaayë ko ëtsäjtëm nmëmëdowäˈänëm. * Ets nan kyaj nwinˈijxëm diˈibë anaˈamën nmëmëdowäˈänëm ets diˈibë kyaj. Ëtsäjtëm mëdoˈojëm ets nguytyuˈunëm ja Diosë yˈanaˈamën “mët winë jot” (Romanʉs 6:17). Duˈun njënäˈänëm extëm jyënany diˈib jyaayë Salmo: “Ntsejpyëtsë mˈanaˈamën” (Salmo 119:47). Duˈunë duˈun, nmëmëdoˈojëmë Jyobaa mët ko duˈun ntsojkënyëˈäjtëm. Nˈëxkäjpëm ko yëˈë nitëjkëp ets xëmë nmëmëdoˈojëm ets kyaj jaayë nmëdoˈojëm näˈä ntsojkëm (Deuteronomio 12:32). Ntsojkëm ets duˈun nyajnimaytyakëm extëmë Noˈee, diˈib mëkë Dios jyantsy tsyojk ets tmëduuny kanäk jëmëjt, Biiblyë duˈun tnimaytyaˈaky: “Ënet yëˈë Noˈee ojts duˈun tkuytyuundäˈäy ejxtëm ënety yëˈë Dios të yˈënëˈëmxëtyën” (Génesis 6:22, MNM).

12. ¿Näˈä Jyobaa agujk jotkujk jyantsy nyayjawëty?

 ¹² ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjawëty ko nmëmëdoˈojëm xondaˈakyˈää xondaˈakyjot? Biiblyë jyënaˈany ko nyajxondakëmë jyot kyorasoon (Proverbios 27:11). ¿Mbäät njantsy yajxondakëmë kyorasoonë tadë mëj yajkutujkpë diˈib yˈanaˈamdaapy tukëˈëyë diˈib jaˈäjtp? Tiko këdii. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun njënäˈänëm. Jyobaa ojts xyajkojëm ets nmëdäjtëm ja madakën parë nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm, pääty mbäät nwinˈijxëm pën nmëmëdowäˈänëm o pën kyaj (Deuteronomio 30:15, 16, 19, 20). Pën nmëmëdoˈojëmë Jyobaa xondaˈakyˈää xondaˈakyjot mët ko ntsojkëm, ta agujk jotkujk jyantsy nyayjawëdët (Proverbios 11:20). Ets ko duˈun nduˈunëm, yëˈë naty nwinˈijxëm ja oybyë jukyˈäjtën.

13, 14. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Jyobaa yˈanaˈamën kyaj myëkëty, ets wiˈix yajpëjtaˈaky tuˈugë ijxpajtën?

¹³ Apostëlë Fwank xyjotkujkmoˈoyëm ko xyˈanmäˈäyëm wiˈix yˈixëtyë Jyobaa yˈanaˈamën: “Kyaj mëk njäˈäjëm es nguytyuˈunëm”. O extëm jyënaˈany mä ayuk Biiblyë diˈib Mazatlán: “Kaˈp ja yˈanaˈamëny tsyipjatyëty nebyë tii tsyipëty jyemtsyëtyëny” (1 Juan 5:3, NTM). Mbäät nguytyuˈunëmë Jyobaa yˈanaˈamën oy nyajpatëm pokyjyaˈay.

¹⁴ Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën, tuˈugë uˈunkteety nyejxy jäˈxpë kamoty mët tuˈugë yˈuˈunk diˈib mutsknëm. Tyäˈädë uˈunk teety kyaj ttuktsëmëˈëgët ja yˈuˈunk mayë jäˈäxy, pes nyijäˈäp ko kyaj tmëmadäˈägët ets ko mbäät yˈaxëktunyëty. Nanduˈun jyaty mëdë Dios, yëˈë kyaj xyˈanmäˈäyëm ets ti nduˈunëm diˈib nyijäˈäp ko kyaj nmëmadakëm (Deuteronomio 30:11-14). Jyobaa ninäˈä ti xykyatukˈanaˈamëm diˈib mëk o tsip, pes jyaygyujkëp tijaty nmëmadakëm ets tijaty kyaj, “yëˈë këˈëm  nyijäˈäp wiˈix të xyajkojëm, ets jyamyejtsypy ko nax way nax puˈxm ëtsäjtëm” (Salmo 103:14).

15. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyoˈoyëmë yˈanaˈamën parë ndukˈoyˈäjtëm?

¹⁵ Jyobaa yˈanaˈamën ninëˈën kyamëkëty, pes ko nmëmëdoˈojëm niˈigyë ndukˈoyˈäjtëm (Isaías 48:17). Moises ojts tˈanëëmë ja israelitëty: “Nbäduˈunëmëty tägokyë yäˈädë ënäˈämëm tëyˈäjtën, ets duˈunts yëˈë nwingutsëˈkëmëty [...] taats jotkujk njuukyˈäjtëmëty” (Deuteronomio 6:24, MNM). Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa pääty xymyoˈoyëmë yˈanaˈamën parë nˈijtëm agujk jotkujk xëmëkyëjxm ets parë ndukˈoyˈäjtëm. ¿Tiko? Yëˈko yëˈë nyijäˈäp ti mas oy parë ëtsäjtëm, pes myëdäjtypyë wijyˈäjtën diˈib kyaj tmëdatyë kyugëjxën (Romanʉs 11:33). Jyobaa nan “yëˈë dëˈën ja tsojkën” (1 Fwank 4:8). Tyäˈädë tsojkën yaˈijxëp mä tukëˈëyë diˈib nyigajxypy ets tyuumpy. Pääty ko yˈanaˈamën xymyoˈoyëm yëˈë duˈun mët ko xytsyojkëm.

16. Parë njëjpkudijëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp ets parë kyaj xymyëmadakëmë poky, ¿ti mbäät xypyudëjkëm ets xëmë Dios nmëmëdoˈojëm?

¹⁶ Per kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj tsyiptaˈaky nmëmëdoˈojëmë Dios. Pes tsojkëp nduˈunëmë mëjää parë njëjpkudijëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp diˈibë “mëkuˈu të nyiwäängëjxnëyëdë” (1 Juan 5:19, ØXN). Tsojkëp nanduˈun naygyuentˈäjtëm parë kyaj xymyëmadakëmë poky ets ngutëjëmë Diosë yˈanaˈamën (Romanʉs 7:21-25). Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nmëdoˈojëm yëˈë ko ntsojkëmë Jyobaa. Yëˈë kyunuˈxypy ets myoobyë “espiritu santo [...] pënjaty kapxymyëdoowëbëny” (Hechos 5:32, NTM). Tyäˈädë espiritë santë o Diosë myëjää yëˈë xymyoˈoyëmë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib mbäät xypyudëjkëm ets xëmë nmëmëdoˈojëmë Dios (Galasyʉ 5:22, 23).

17, 18. 1) ¿Ti nijawëyäˈänëm mä tyäˈädë liibrë, ets ti mbäät nmëdäjtëm winmäˈänyoty? 2) ¿Ti nijawëyäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

 ¹⁷ Mä tyäˈädë liibrë nijawëyäˈänëm kanäk pekyë Jyobaa yˈanaˈamën ets tijaty tsyejpy nduˈunëm. Mä duˈun nijäˈäjëm, oy ko nmëdäjtëm winmäˈänyoty diˈib yä yajnigäjxäämp, myëduˈuk, ko Jyobaa ninäˈä xykyatukˈaguanëˈäjtëm parë yëˈë nmëmëdoˈojëm, yëˈë tsyejpy ets nmëmëdoˈojëm mët ko ntsojkënyëˈäjtëm. Myëmajtsk, ko tijatyë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm yëˈë parë tyam ndukˈoyˈäjtëm ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky xymyoˈoyäˈänëmë jukyˈäjtënë xëmëkyëjxm. Ets myëdëgëëk, ko pën nmëmëdoˈojëmë Jyobaa yëˈë duˈun parë ndukˈijxëm ko mëk njantsy tsyojkëm.

¹⁸ Jyobaa të xymyoˈoyëmë jot winmäˈäny parë xypyudëjkëm ets nˈijxëm tidën oy ets tidën axëëk. Per parë tyäˈädë winmäˈäny yajxon xytyuˈumoˈoyëm, tsojkëp nyajtëjkëm winmäˈänyoty ti Dios yˈoyˈijxypy ets ti yˈaxëkˈijxypy, mä ja tuˈukpë kapitulo yëˈë nijawëyäˈänëm wiˈix mbäät nduˈunëm.