1, 2. Dahme kin kamwakid uhk ken poakohng Siohwa Koht?

KE POAKOHNG Koht? Ma ke inoukihong Siohwa Koht omw mour, omw pasapeng pahn uhdahn ei! Uhdahn kitail pahn poakohng Siohwa. Kitail kin poakohng Koht pwehki ih me tepin poakohng kitail. Paipel mahsanih: “Kitail kin ahneki limpoak pwehki Koht eh tepin limpoak ong kitail.”​—1 Sohn 4:19.

² Siohwa me tepin kasalehda sapwellime limpoak ong kitail. E ketikihong kitail sampah kaselel ehu. E kin ketin apwalih atail anahn en paliwar kan. (Madiu 5:45) Kesempwal sang met, e kin ketin kaitarala atail anahn en ahneki nanpwungmwahu reh. E ketikihong kitail sapwellime Mahsen, me iei Paipel. Patehng met, e ketin luke kitail en kapakapohng ih oh ketin inoukihong kitail me e pahn ketin karonge kitail oh e pahn ketikihong kitail sapwellime manaman pwehn sewese kitail. (Melkahka 65:2; Luk 11:13) Me keieu kesempwal, e ketin kadarodo sapwellime Ohl me e keieu kesempwalki pwehn wiahla pweinen pweipwei sapahl ehu pwe kitail en kak saledeksang  dihp oh mehla. Ia uwen Siohwa eh ketin kasalehda limpoak laud ong kitail!​—Wadek Sohn 3:16; Rom 5:8.

3. (a) Dahme kitail anahne wia pwehn dadaurete ni limpoak en Koht? (b) Peidek kesempwal dahieu me kitail anahne tehkpene? Ia wasa kitail kak diarada pasapengpe ie?

³ Siohwa kupwurki kitail en paieki sapwellime limpoak kohkohlahte. Ahpw met atail pilipil. Mahsen en Koht kin kehkehlikihong kitail: “Dadaurete ni limpoak en Koht, ni amwail kasikasik . . . mour soutuk.” (Sud 21) Lepin lokaia “dadaurete” kin kasalehda me mie mehkot kitail anahne wia pwehn mihmi  nan sapwellimen Koht limpoak. Kitail anahne mwekidki sapwellime limpoak ni sansal. Eri kitail anahne medemedewe peidek kesempwal wet, ‘Ia duwen ei kak kasalehda ei limpoak ong Koht?’ Kitail kak diarada pasapengpe nan pwuhken Sohn me mahsanih: “Iet duwen wehwehn poakohng Koht: kitail en peikiong sapwellime kosonned akan. Oh sapwellime kosonned akan me sohte apwal.” (1 Sohn 5:3) Kitail anahne tehk kanahieng mahsen pwukat pwehki kitail men kasalehong atail Koht me kitail kin uhdahn poakohng ih.

4, 5. Ia duwen omw limpoak ong Siohwa eh tepida kekeirda nan omw mohngiong?

⁴ Dahme wahnpoaron Sohn kin medemedewe ni ahnsou me e koasoia “poakohng Koht?” Ke kak tamanda ahnsou me omw limpoak ong Siohwa tepida kekeirda nan omw mohngiong?

⁵ Nna medewehla duwen ahnsou me ke ahpwtehn sukuhlki dahme mehlel duwen Siohwa oh kupwure kan oh miehla omw pwoson. Ke esehda me mendahki ke wia aramas dipan men mahs oh sohte omw nanpwungmwahu reh, Siohwa ketin doadoahngki Krais pwehn koasoanehdi koasoandi ehu pwe ken kak ahneki mour unsek me Adam katihasang oh ahneki mour soutuk. (Madiu 20:28; Rom 5:12, 18) Ke tepida wehwehki uwen laud en tounmetei me Siohwa ketin wiahda ni eh ketin kadarodo sapwellime Ohl me e keieu kesempwalki en tounmeteikihla eh mour pwehki kowe. Omw mohngiong mwekidki  met oh ke tepida ahneki pepehm en poakohng Koht me ketin kasalehda limpoak laud ong uhk.​—Wadek 1 Sohn 4:9, 10.

6. Ia duwen omw limpoak mehlel eh kin sansalda? Dahme limpoak ong Koht kamwakid uhk en wia?

⁶ Ahpw pepehm wet wia tepin omw limpoak mehlel ong Siohwa. Limpoak kin pid laud sang pepehm. Limpoak mehlel ong Koht kin pid laud sang omw ndahte, “I poakohng Siohwa.” Duwehte pwoson, limpoak mehlel kin sansalkihda wiewia kan. (Seims 2:26) Kitail kin kasalehda limpoak sang ni atail kin wia soahng kan me kin kaperenda aramas men me kitail poakohng. Kahrehda ahnsou me omw limpoak ong Siohwa tepida kekeirda nan omw mohngiong, ke tepida men mourki mour me pahn kaperenda Semomw nanleng. Ke papidaislahr nin duwen emen Sounkadehdehn Siohwa? Ma iei, omw limpoak laud oh lelepek ong Siohwa me kamwakid uhk en wiahda pilipil ehu me keieu kesempwal nan omw mour. Ke inoukihong Siohwa omw mour pwe ken wia kupwure oh ke kasalehda omw inou ni omw papidaisla. (Wadek Rom 14:7, 8.) En kapwaiada inou kesempwal wet ong Siohwa kin pid dahme wahnpoaron Sohn koasoia met.

7. Ia ekei sapwellimen Koht kosonned akan? Dahme kin pidada en kapwaiada kosonned pwukat?

⁷ Sohn kawehwehda wehwehn limpoak ong Koht: “Kitail en peikiong sapwellime kosonned akan.” Ia sapwellimen Koht kosonned akan? Siohwa ketikihda soangsoangen kosonned akan nan sapwellime  Mahsen me iei Paipel. Karasepe, e ketin keinapwihdi soangen wiewia kan duwehte kamamsakau, tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud, pwongih dikedik kan, pirap, oh likamw. (1 Korint 5:11; 6:18; 10:14; Episos 4:28; Kolose 3:9) En kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan kin pidada atail mour en pahrekiong koasoandi kan me kileldi nan Paipel me pid duwen atail wiewia kan.

8, 9. Ia duwen atail kak ese mehnia pilipil me pahn kaperenda Siohwa mendahki sohte kosonned en Paipel ehu me kileldi me pid duwen pilipil pwukat? Menlau kihda ehu karasepe.

⁸ Ahpw pwehn kaperenda Siohwa, kitail anahne wia laud sang peikiongete sapwellime koasoandi kan me kileldi nan Paipel. Siohwa sohte kin ketikihong kitail kosonned kakos kan me kin kaunda soahng koaros nan atail mour. Kahrehda nan atail mour en ehuehu rahn, kitail kin lelohng irair tohto me Paipel sohte kin padahkihong kitail soangen pilipil dah me kitail en pilada. Nan soangen ahnsou pwukat, ia duwen atail kak ese dahme pahn kaperenda Siohwa? Paipel kin kasalehda ni sansal sapwellimen Siohwa madamadau. Ni atail kin onopki Paipel, kitail kin sukuhlki dahme Siohwa kin ketin poakohng oh dahme e kin kalahdeki. (Wadek Melkahka 97:10; Lepin Padahk 6:16-19) Kitail kin esehla soangen madamadau oh wiewia kan me e kin kupwurperenki. Ni atail kin wehwehkihla soangen Koht dahmen Siohwa oh sapwellime ahl akan, kitail pahn kak kalaudehla atail kin mweidohng sapwellime madamadau en kaweid atail pilipil kan oh wiewia kan. Ihme kahrehda mendahki ma sohte kosonned en Paipel me kileldi me pid duwen ekei pilipil kan, pak tohto kitail  kin kak dehdehki dahme Siohwa ketin kupwurki kitail en wia.​—Episos 5:17.

⁹ Karasepe, Paipel sohte kin mahsanihong kitail en dehr kilang kasdo de TV me kin kasalehda tiahk lemei de tiahk samin. Ahpw ia duwe, kitail uhdahn anahne kosonned ehu pwe kitail en dehr kilang soahng pwukat? Kitail ese sapwellimen Siohwa madamadau duwen ire pwukat. Sapwellime Mahsen kin padahkihong kitail ni sansal: “[Siohwa] kin ketin kalahdeki kowahlap me kin perenki tiahk lemei.” (Melkahka 11:5, NW) E pil mahsanih: “Koht pahn ketin kadeikada me kin mouren kamwahl oh me kin mouren nenek.” (Ipru 13:4) Ni atail kin doudouloale mahsen pwukat, kitail kak uhdahn wehwehki kupwuren Siohwa. Kahrehda kitail kin pilada en dehr kilang kasdo kan, TV, Internet de soahng teikan me kin kasalehda wiewia kan me Koht kin ketin kalahdeki. Kitail ese me Siohwa kin kupwurperenki atail kin liksang mehkan me samin me sampah wet kin wiahki mehn kamweit kan me sohte keper. *

10, 11. Dahme kahrehda kitail kin pilada en peikiong Siohwa? Soangen peik dahieu me kitail en kasalehong ih?

¹⁰ Ia kahrepe keieu kesempwal me kahrehiong kitail en peikiong sapwellimen Koht kosonned akan? Dahme kahrehda kitail men kapwaiada sapwellimen Koht madamadau nan atail mour en ehuehu rahn? Kitail sohte kin peikiong Siohwa ihte pwehki kitail men pitsang kalokolok de imwila suwed kan me kin lelohng aramas me kin sapeikiong Ih. (Kalesia 6:7) Kitail kin wiahki atail peikiong Siohwa ahnsou  mwahu en kasalehda atail limpoak ong ih. Duwehte seri men me kin mwahuki eh pahpa en perenki eh wiewia kan, kitail men Siohwa en kupwuramwahwih kitail. (Melkahka 5:12) Ih Samatail oh kitail kin poakohng ih. Sohte mehkot me kaperen sang atail kin ese me kitail kin mourki mour me Siohwa kin “ketin kupwurperenki.”​—Lepin Padahk 12:2.

¹¹ Kahrehda kitail sohte kin peikiong Siohwa ni mehnseiren. * Kitail pil sohte kin pilada mehnia sapwellime kosonned akan me kitail pahn peikiong de peikiong kosonned pwukat ihte ahnsou me e pahn mengei. Kitail kin peikiong sang nan atail mohngiong. (Rom 6:17) Atail pepehm duwehte ahn sounmelkahka men me ntingihedi: “I kin diar peren ni ei kin kapwaiada sapwellimomwi mahsen kan, pwehki ei kin kesempwalki.” (Melkahka 119:47) Ei, kitail kin perenki peikiong Siohwa. Kitail wehwehki me Siohwa ketin warohng atail kin ahnsou koaros peikihong ih ni unsek oh ihme e kupwurki kitail en kasalehda. (Deuderonomi 12:32) Kitail men Siohwa en mahsanih duwen kitail duwehte dahme e mahsanihki duwen Noha. Pwehki Noha kin lelepek oh kasalehda eh limpoak ong Koht sang ni eh kin peikiong ih ahnsou reirei, Paipel mahsanih: “Noha eri ahpw kapwaiada mehkoaros me Koht ketin mahsanih.”​—Senesis 6:22.

12. Iahd me atail peik kin kaperenda Siohwa?

¹² Ia sapwellimen Siohwa pepehm duwen atail  kin perenki peikiong ih? Sapwellime Mahsen mahsanih me e “pahn kin pereperen.” (Lepin Padahk 27:11) Ia duwe, atail peik kin uhdahn kaperenda Kaunepen lahng oh sampah? Ei, mie kahrepen Siohwa en kupwurperenki met! Siohwa ketikihong kitail saledek en wiahda pilipil kan. Met wehwehki me kitail kak pilada en peikiong Koht de soh. (Deuderonomi 30:15, 16, 19, 20) Ahnsou me kitail kin perenki peikiong Siohwa pwehki kitail uhdahn poakohng ih, kitail kin kaperenda Samatail nanleng. (Lepin Padahk 11:20) Kitail pil kin pilada elen mour me keieu mwahu.

13, 14. Dahme kahrehda kitail kak nda me sapwellimen Koht “kosonned akan me sohte apwal,” oh ia duwen omw kak karasahda met?

¹³ Wahnpoaron Sohn padahkihong kitail mehkot me inenen kansenamwahu duwen sapwellimen Siohwa kosonned akan: “Sapwellime kosonned akan me sohte apwal.” Lepin lokaia “apwal” nan 1 Sohn 5:3 kohsang ehu lepin lokaiahn Krihk me wehwehki “toutou.” * Sapwellimen Siohwa kosonned akan sohte nohn apwal de toutou. Kosonned pwukat sohte wia mehkot me aramas soh unsek kan sohte kak peikiong.

¹⁴ Kitail kak karasahda ni ahl wet. Emen kompoakepahmw  peki rehmw en sewese ih wahla eh kepwe kan nan ehu ihmw kapw tohrohr me e pahn kousoan ie. Mie dipwisou tohto me anahn en wisik. Ekei dipwisou kan me marahra oh aramas emente kak wa, ahpw ekei me toutou oh anahne aramas riemen en wa. Kompoakepahmwo pilada mehnia dipwisou kan me ke pahn wa. Ia duwe, e pahn padahkihong uhk en wa dipwisou kan me nohn toutou ong uhk? Soh, e sohte pahn wia met. E sohte men paliweromw en ohla ni omw pahn kelehpw wa dipwisou pwukat. Duwehte met, atail Koht limpoak oh kadek sohte kupwurki kitail en kapwaiada kosonned akan me nohn apwal en kapwaiada. (Deuderonomi 30:11-14) E sohte pahn ketin padahkihong kitail en wa soangen wisik toutou ehu. Siohwa mwahngih dahme kitail kak wia oh dahme kitail sohte kak wia pwe “e mwahngih dahme kitail wiawihkihda; e pil ketin tamataman me kitail uhdahn pwehl.”​—Melkahka 103:14.

15. Dahme kahrehda kitail kak kamehlele me sapwellimen Koht kosonned akan pahn wia kamwahupatail?

¹⁵ Sapwellimen Siohwa kosonned akan sohte kin wia wisik toutou ahpw re kin wia kamwahupatail. (Wadek Aiseia 48:17.) Ihme kahrehda Moses kak ndaiong mehn Israel en kawa ko: “KAUN-O mahsanihong kitail, kitail en kapwaiada kosonned pwukat koaros, oh lemmwiki ih. Ma kitail pahn kapwaiada, eri e pahn ketin sinsile atail wehi ahnsou koaros pwehn paiamwahu.” (Deuderonomi 6:24) Kitail pil kak kamehlele me Siohwa kin ketin nsenohki dahme keieu mwahu oh poatopoat ong kitail ni eh ketikihong kitail sapwellime kosonned akan. Ia duwe, e kak  ketin padahkihong kitail en wia mehkot me pahn keper ong kitail? Siohwa Koht sapwellimaniki erpit unsek. (Rom 11:33) Kahrehda e mwahngih dahme keieu mwahu ong kitail. E pil kin ketin wia mehn kahlemeng me keieu mwahu en kasalehda limpoak. (1 Sohn 4:8) Limpoak iei sapwellime irair me keieu kesempwal oh ih me kin kamwakid soahng koaros me e kin mahsanih oh kin ketin wia. Limpoak me poahsoanpen sapwellime kosonned koaros me e kin ketikihong sapwellime aramas akan.

16. Mendahki mie manaman en sampah suwed wet oh atail soh unsek kan, dahme kahrehda kitail kak kaukaule peikiong Koht?

¹⁶ Met sohte wehwehki me e pahn mengei en peikiong Koht. Kitail anahne pelianda manaman en sampah suwed wet me kin “mi pahn manaman en Me Suwedo.” (1 Sohn 5:19) Kitail pil anahne powehdi atail soh unsek kan me kin kamwakid kitail en kauwehla sapwellimen Koht kosonned akan. (Rom 7:21-25) Ahpw atail limpoak ong Koht kak sewese kitail en pweida. Siohwa kin ketin kapaiada irail akan me men kasalehda arail limpoak ong ih sang ni arail kin peikiong ih. E kin ketikihong “irail koaros me kin peikiong ih” sapwellime manaman. (Wiewia 5:32) Sapwellime manamano kin sewese kitail en kasalehda irair kaselel kan me kak sewese kitail en kaukaule peikiong ih.​—Kalesia 5:22, 23.

17, 18. (a) Dahme kitail pahn tehkpene nan pwuhk wet? Ni atail pahn wia met, dahme kitail anahne tamataman? (b) Dahme kitail pahn tehkpene nan irelaud en mwurin met?

¹⁷ Nan pwuhk wet, kitail pahn tehkpene sapwellimen Siohwa kaweid kan oh ire mehlel kan, oh sapwellime koasoandi kan me pid atail wiewia kan oh  ire teikan me kin kasalehda kupwure kan. Ni atail pahn wia met, kitail anahne tamataman ekei ire kesempwal kan. Kitail en tamataman me Siohwa sohte kin ketin idingkihong kitail en peikiong sapwellime kosonned akan oh kaweid kan. E kupwurki kitail en perenki peikiong ih sang nan atail mohngiong. Kitail en dehr manokehla me Siohwa kupwurki kitail en mourki soangen mour me pahn wahdo kapai laud ni ahnsou wet oh me pahn kahluwalahng kitail mour soutuk ni ahnsou kohkohdo. Kitail en wiahki atail peik sang nan mohngiongitail ahnsou mwahu en kasalehda atail limpoak ong Siohwa.

¹⁸ Pwehn sewese kitail en dehdehki dahme pwung oh dahme sapwung, Siohwa ni limpoak ketikihong kitail kadeikpen loalatail. Ahpw kitail anahne kaiahnehda kadeikpen loalatail pwehn kaweid kitail ni pwung. Kitail pahn tehkpene duwen ire wet nan irelaud en mwurin met.