Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

KAPITULU 1

“Para Diosïni uékani, jindes[ti]”

“Para Diosïni uékani, jindes[ti]”

“Jimboka para Diosïni uékani, jindeska eskachi uáka eska imajtsïni na juramuchijka, ka no kʼuetsapiti ambesti engajtsïni ima juramuchijka.” (1 JUANU 5:3.)

1, 2. ¿Andijtsïsï uékajki cha Jeobani?

¿UÉKASÏNTSÏ cha Tata Diosïni? Engajtsï aiakukia chári tsípikuani Tata Diosïni, segurujtsï uandaaka eska jo. Para jucha, kánikua fásilisti uékani Jeobani. Inde ambejkuchisï újka, uékani, jimbokajtsïni ima ísï uékaska. Eska na arhijka Biblia, “jucha uékasïnga Diosïni [...] jimbokajtsïni ima orheta uékaska” (1 Juanu 4:19).

2 Jeoba uánikua ambe jirinhakuntasïndi para xarhatani na engajtsïni xáni kánikua uékajka juchantsïni. Íntskustijtsïni ambakiti kʼumanchikua ma parachi jucha irekani, ini Echeri, ka pauani pauantsïni íntskusïndi ambe engachi uétarhinchajka parachi úni tsípiti jarhani (Mateu 5:43-48). Ístu exeni jarhasïndi eskachi jatsiaka máteru ambe enga sánderu jukaparhakueka: mítini imeri ambe. Exe je, íntskustijtsïni imeri Karakatani, enga jindeeka Bibliani. Ka pʼímarhisïndijtsïni parachi kómarhini ka mintsikasïngachi eskajtsïni ima kurhajchaaka ka eskajtsïni jarhuataaka imeri espiritu santu jimbo (Salmo 65:2; Lukasʌ 11:13). Peru sánderu kʼéri uékperakua enga xarhataka, jindesti enga axaka imeri Uájpani enga sánderu uékaenga parajtsïni pʼímutantani juchantsïni pekadurhu ka uarhikuarhu. ¡Xáni engajtsïni kánikua uékajka Jeoba! ¿A no? (Arhinta je Juanu 3:16; Roma 5:8.)

3. a) ¿Ambechi jatsiski para úni parachi Tata Diosïri xénchperakuarhu jarhani? b) ¿Náki kurhamarhikuanchi jatsiski para úkuarhini enga jukaparhakueka ka nanichi exentaa mókuntskuani?

3 Jeoba uékasïndi eskachi méntkisï jatsiaka imeri uékperakuani. Peru, ¿nénachi uá ísï úni? Engachi jucha uékaska. Biblia arhiasïndi kristianuechani: ‘Tata Diosïri xénchperakuarhu ja je engaksïni jamberi ima tsípikuarhu paaka enga jindeka para méntkisï’ (Júdasïri 21, TDU). Ari uandakuecha, “ja je”, arhikuekasïndi eskachi jatsiska para úni ambe ma, parachi no tsïtani Tata Diosïri uékperakuani. Jatsiskachi para úkuecha jingoni xarhatani eskachi uékasïnga Jeobani. Ísï jimbo, jukaparhakuesti eskachi kurhamarhikuarhiaka i ambe: “¿Ambe uá ji parani xarhatani eskani xénchasïnga Tata Diosïni?”. Parachi úni mítini mókuntskuani, arhintaakachi apostuli Juanueri uandakuechani enga Tata Diosï kararkuarhika Bibliarhu: “Jimboka para [Tata] Diosïni uékani, jindeska eskachi uáka eska imajtsïni na juramuchijka, ka no kʼuetsapiti ambesti engajtsïni ima juramuchijka” (1 Juanu 5:3). Ka jimbokachi uékasïnga xarhatakuni Tata Diosïni na engachi xáni uékajka, exeakachi ambeminduksïsï arhikuekajki apostuli Juanueri uandakuecha.

“JIMBOKA PARA DIOSÏNI UÉKANI, JINDESKA”

4, 5. a) ¿Ambe arhikuekaspi Juanu i uandakua jimbo “para Diosïni uékani”? b) Uandanta je nénajtsï úndaski uékani Jeobani chári mintsitarhu.

4 Apostuli Juanu uandaspti indeni ambe enga ixú karhakua jaka, para “[Tata] Diosïni uékani”. Exeakachi ambe arhikuekasïni para Tata Diosïni uékani, peru ante de ini ambechi exeni, miánta je imani jurhiatikuechani engajtsï úndaka Jeobani uékani chári mintsitarhu.

Na engachi uénajka irekani engachi aiakukuarhejka ka itsï atakuarhini, xarhatasïndi eskachi uékasïnga Jeobani ka eskachi kurhajchasïnga

5 Eratsinta je imani jurhiatikuechani. Engajtsï cha uénaka jorhenguarhini jurhimbikua Jeobaeri ambe ka ambe enga ima uáka, chári mintsikakua sánhani arhisti kʼéni Tata Diosïni jimbo. Ístujtsï niáraska kurhanguni eska cha —ísï eska iáminduecha— pekadu jingontsï andajpenuska ka indeni jimbojtsï jarharitini jarhani Tata Diosïni; peru nájkiruka i ambe ísïka, Jesusini jimbo, Tata Diosïksïni ambakiti erokuarhikua ma íntskusti: irekani para méntkisï no ma pekadu jingoni ísï eska uénakuarhu na japka Adani (Mateu 20:28; Roma 5:12, 18). Ístujtsï niáraska kurhanguni, na enga xáni kʼéri ambe úka Jeoba enga axapka imeri Uájpani enga sánderu uékaenga, para uarhini chánksïni jimbo. Xánksïni ísku pakatasti na engaksïni xáni uékajka Tata Diosï, jimbojtsïsï chájtu uékajka Jeobani (arhinta je 1 Juanu 4:9, 10).

6. ¿Néna xarharasïni ambakiti uékperakua, ka ambejtsï úski cha jimbokajtsï uékasïnga Tata Diosïni?

6 Peru inde ambe no jindespti ambakiti uékperakua. ¿Andichisï ísï uandajki? Jimboka uékperakua sánderu ambeska ka eska solu pʼikuarherani ka uandani. Uékani Tata Diosïni sánderu ambesti ka eska solu uandani: “Ji uékasïnga Jeobani”. Májkueni eska jakajkukua, ambakiti uékperakua úkuecha jingoni xarharasïndi (Santiagu 2:17). Engachi jucha uékajka nemani, úsïngachi imani ambe enga ima tsitijka. Ka ísï úkuarhisti chánksïni jingoni. Engajtsï úndaka pʼikuarherani uékani chári Táti auandarhu anapuni, jo, Tata Diosïni úndaskajtsï irekani eska ima na tsitijka. Ka niárantsï jamberi itsï atakuarhini parajtsï Jeobaeri testigu úkuarhini. Engajtsï ísï úka, seguruchi jarhaska eskajtsï kánikua uékasïnga Tata Diosïni ka janhanharhini, ka indeni jimbojtsï, eratsiska úni ambe enga sánderu jukaparhakueka: aiakuni Tata Diosïni eskajtsï uáka ambe enga ima uéjka, ka tátsekuajtsï niárani itsï atakuarhini parajtsï xarhatani eskajtsï aiakukuarheskia Tata Diosïni (arhinta je Roma 14:7, 8). Peru eskachi na exeaka iáiasï, parachi úni kumplirini ini xáni kʼéri eiatsperakuani, jatsiskachi para úni indeni ambe enga apostuli Juanu uandaka.

“ESKACHI UÁKA ESKA IMAJTSÏNI NA JURAMUCHIJKA”

7. ¿Nákiskiksï máru Tata Diosïri mandamientuecha, ka nénachi uá xarhatani eskachi kurhajchaaxaka?

7 Apostuli Juanu uandasti eska uékani Tata Diosïni jindeska “eskachi uáka [o kurhajchani] eska imajtsïni na juramuchijka”. ¿Nákiskiksï inde mandamientuecha engajtsïni ima kurhachijka? Bibliajtsïni arhiasïndi. Ariksï jindesti máru, Jeoba no uékasïndi eskachi kauiaka, eskachi ísku jándikua ambe uáka, eskachi idoluechani kómarhiauaka, eskachi sïpaaka o eskachi chkuanderaaka (1 Korintu 5:11; 6:18; 10:14; Efesu 4:28; Kolosasi 3:9). Parachi kurhajchani Tata Diosïri mandamientuechani, jatsiskachi para ísï irekani eska Biblia na arhijka.

8, 9. Engachi uékaaka úni ambe ma enga Biblia no uandajka meru inderi ambe, ¿nénachi uá mítini ambesï uékajki Jeoba eskachi uáka? Úra je ejemplu ma.

8 Peru, parajtsïni Jeoba jeiapanhintani no solu uétarhisïndi kurhajchaani mandamientuechani enga ima Bibliarhu kararkuarhiaka. Jeobajtsïni no íntsasïndi xáni uánikua leichani engajtsïni jamberi no jurajkuaka parachi ambe ma úni. Pauani pauanchi úsïnga uánikua ambe enga Biblia no uandajka ambeminduchisï jatsi para meru úni. Enga i ambe jarhajka, ¿nénachi uá mítini sini jaiapanhintasïni Jeoba ambe engachi eratsini jaka úni? ¿Nanichi uá mítini néna exesïni Tata Diosï ambe ma? Jo, Bibliarhuchi uáka mítini. Engachi jorhenguarhiaka, uákachi mítini ambesï uékajki Jeoba ka ambe nómbe (arhinta je Roma 12:9; Proverbios 6:16-19). Ka ísïchi jorhenguarhini na uékasïni Tata Diosï eskachi jámaaka ka eskachi jindeuaka. Engachi sánhani arhiaka mítini na enga jámajka Jeoba ka na enga jásïka ima, sánderu fásiliuati mítini jaiapanhintasïni Jeoba imani ambe engachi eratsini jaka úni. Ísïchi mémindu uáka jánhaskani “ambe enga jindeeka enga [Tata] Diosï uékajka” engachi eratsini jauaka úni ambe ma enga Biblia no uandaaka meru imeri ambe engachi uékaaka mítini (Roma 12:2).

9 Eratsiakachi ini ambe. Biblia no uandasïndi meru eskachi no exeauaka programaechani ka pelikulechani engaksï ísku jándikua ambe xarhatajka o enga atajperakua amberiuaka. Peru ¿uétarhijki lei ma enga meru uandaaka eskachi no exeauaka indeni pelikulechani o programaechani? Mítiskachia ambe eratsisïni Jeoba. Bibliarhu sésimindu uandasïndi eska “[Jeoba] ikimchasïnga né uéjkini enga atajperakua ambe tsitijka” ka eska “imecha engaksï ísku jándi úkuarhijka ka nánterkueni irekani, Diosï jusgariaua[ka]” (Salmo 11:5; Ebreu 13:4). Engachi eratsiantauaka ini uandakuechani engaksï Tata Diosïrika, kurhangusïngachi ambesï uékajki Jeoba. Ka jimbochisï no exejka imani ambe enga meru xarhatajka imani ambe enga Tata Diosï ikimchajka. I parhakpini uékasïndi eskachi eratsiaka eskaksï no no sési jarhaska inde xáni no sési jásï ambe, peru Jeoba kánikua jeiapanhintasïndi engachi no jámajka indeni xáni no sési jásï ambe niátani. *

10, 11. ¿Andichisï jatsi para méntkisï kurhajchani Jeobani ka na jásï modu jingonchi úsïni?

10 ¿Ambe jimbochisï kurhajchajki Tata Diosïri mandamientuechani? Jo, ¿andichisï tsitijki irekani ísï eska Tata Diosï na uékajka? No jindesti nomasi parachi no jatsiani problemechani o parajtsïni ima no kastigarini (Galasia 6:7). Kurhajchasïngachi Jeobani jimbokachi ísï úsïnga xarhatakuni na engachi xáni uékajka. Ísï eskaksï sapiicha na uéjka eskaksï tátembecha jaiapanhiantauaka, juchajtuchi ísï uékasïnga eskajtsïni Jeoba jaiapanhintaaka (Salmo 5:12). Ima juchari Tátisti ka kánikuachi uékasïnga. No ma ambe jarhasti engajtsïni sánderu sési pʼikuastajka ka eska mítini eska “Jeoba [...] jeiapanhintasïnga” iámu juchari jánguani (Proverbios 12:2).

11 Nochi marhuakusïnga Tata Diosïni afuersa ka ni ísï eskachi na uékaaka jucha. * Nochi uandasïnga na jatinkuchisï kurhajchaa imani, ka no solu jiántku engachi sési pʼikuarheraaka o engajtsïni no jukari ambe kurhachiaka. Sánderu sési, jucha iámu “mintsita jingoni janhanharhisïnga” (Roma 6:17). Ísïchi uandasïnga eska salmista: “Kánikua uékasïnga chíti mandamientuechani” (Salmo 119:47). Ísïsti, tsípikua jingonchi kurhajchasïnga Jeobani. Mítiskachi eska imantkuchisï jatsika para kurhajchani ka eskajtsïni kurhachesïnga eskachi méntkisï kurhajchaaka no méni uandaparini, peru (Deuteronomio 12:32). Uékasïngachi ísïni eska Noe, enga méntkisï sési marhuakuka Jeobani ka ísï xarhatasti na enga xáni uékaenga Tata Diosïni. Ka májkueni uandanhaati juchari ambe eska na uandanhapka imeri ambe: “Ka Noe ísï úspti iámindu ambe eska Tata Diosï na arhipka. Ísïmindu úspti eska na arhinhapka” (Génesis 6:22).

12. ¿Na jatinchi sési pʼikuastasïni Jeobani?

12 ¿Néna pʼikuarherasïni Jeoba engachi tsípikua jingoni kurhajchajka? Bibliajtsïni arhisïndi eskachi jucha úsïnga tsíperakuni mintsitani (Proverbios 27:11). Peru ¿úsïni ma meru tsíperani Tata Kueraajpirini enga iámindu ambe úka? Jo, úsïndi ma. Ju je exeni andi. Jeobajtsïni kueraasti para jucha úni erakukuarheni ambechi uá. Ísï jimbo, jucha uáka méntkisï erakuni kurhajchani Tata Diosïni o nómbe (Deuteronomio 30:15, 16, 19, 20). Ísï jimbo, kánikuachi sési pʼikuastasïnga méntkisï engachi erakujka mintsita jingoni kurhajchani imani (Proverbios 11:20). Ka ístu, kánikuachi sési irekasïnga.

“NO KʼUETSAPITI AMBESTI ENGAJTSÏNI IMA JURAMUCHIJKA”

13, 14. ¿Andichisï uandajki eska “no kʼuetsapiti ambes[ka] engajtsïni [Jeoba] juramuchijka” ka ambechi jingoni terokutantasïni parachi úni kurhanguni?

13 Apostuli Juanu arhisïndijtsïni ambe ma Jeobaeri mandamientuecheri ambe engajtsïni sési pʼikuastajka, eskaksï “no kʼuetsapiti ambes[ka] engajtsïni ima juramuchijka” (1 Juanu 5:3). * Jimbosï máteru Biblia uandajti: “Imeri mandamientuechaksï no jindesti ambe ma enga kánikua kʼuetsapika” (Nuevo Testamento, Pedro Ortiz). Jeobajtsïni no kurhachesïndi imani ambe enga nema no uáka úni. Nájkirukachi iámindu pekadorika, iáminduchi uáka úni ambe engajtsïni juramuchijka.

14 Exeakachi ejemplu ma. Eranhaska je eska ma táti nirasïnga imeri uájpa jingoni iuini. Imeri táti no kurhakuati eska kánikua chkari kuíparhaaka enga no jamberi uáka tarhatani, jimboka mítiska eska uáka lastimarikuarhini. Májkueni úkuarhisïndi juchari Tata Diosïni jingoni engajtsïni xáni uékajka. Imajtsïni no kurhachesïndi ambe engachi no uáka úni (Deuteronomio 30:11-14). Nójtsïni méni kuíparhatasïndi ambe engachi no uáka páni. Jeoba mítisti ambe engachi uáka úni, jimboka “ima sési miásïnga na engachi úkata jaka, ka miásïndi eskachi tʼupuriska” (Salmo 103:14).

15. ¿Andichisï uá seguru jarhani eska Jeobaeri mandamientuechaksï sésiska para jucha?

15 Jeobaeri mandamientuechaksï no sáni kʼuetsapisti; ka jindestiksï parachi sési jarhani (arhinta je Isaías 48:17). Moisesi arhiaspti israelitechani eskaksï jatsispka para “úni iámindu ini ambe [...] parachi kánikua janhanharhini juchari Tata Diosï Jeobani”. Ka tátsekua arhiaspti andi: “[Jimboka] méntkisï sésiska para jucha, parachi úni tsípiti jarhani, komueska asta iásï jamberi” (Deuteronomio 6:24). Juchajtuchi uáka seguru jarhani eska inde ambe engajtsïni Jeoba juramuchijka méntkisï sésisïnga para jucha, parachi sési irekani para méntkisï. ¿Peru andijtsïnisï xáni marhuachijki? Jimbokajtsïni Jeoba íntskuasïnga, ka ima mítisti ambe sánderu sésiski para jucha, jimboka ima iauani sánderu kánikua jánhaskatiska (Roma 11:33). Ístu, ima jindesti uékperakua (1 Juanu 4:8). Ka jimboka uékperakua jindeska ambe enga Tata Diosï sánderu xarhatajka, ísï jimbo iámindu ambe enga ima újka, enga ima uandajka ka enga ima juramujka, uékperakuasï manatajti.

16. ¿Ambejtsïni jarhuatasïni parachi kurhajchani Tata Diosïni nájkirukajtsïni i no ambakiti parhakpini no jurajkujka ka ni juchari pekaduecha?

16 Peru i ambe no arhikuekasïndi eska fasiliska kurhajchani Tata Diosïni. Uarhiperakuachi ma jatsiska ini no ambakiti parhakpini jingoni, engajtsïni uékajka támisï jánhastani, ka enga “noambakitiri juramukua jimbo ja[ka]” (1 Juanu 5:19). Ístuchi jatsiska para jucha mísmu jingoni uarhiperani jimbokachi pekadoriska, ka i ambejtsïni pʼákchakusïndi parachi no kurhajchani Tata Diosïri leichani (Roma 7:21-25). Peru ini uarhiperakuarhu uáti andani uékperakua engachi jatsika Tata Diosïni jimbo. Jeoba újchakurasïndi imechani engaksï meru uékajka kurhajchani uékperakua jimbo. Ka íntsaasïndi “Espiritu Santu [...] imechani engaksï janhanharhijka imani” (Ukuecha 5:32). Ka inde espiritu úsïndi eskachi ménderueniuaka: úsïndi eskachi ambakiti jánguechani jatsiauaka engajtsïni jarhuatajka parachi seguirini kurhajchani Tata Diosïni (Galasia 5:22, 23).

17, 18. a) ¿Ambechi jorhenguarhia ini librurhu, ka ambechi jatsiski para miáni engachi ini ambe exeni jauaka? b) ¿Ambechi jorhenguarhini jaua máteru kapitulurhu?

17 Ini libruni jimbo, exenchi jauaka ambe engajtsïni jorhendajka Jeoba néna engachi jatsika para jámani, ka na enga pʼikuarherajka imani ambe jimbo engachi jucha pauani pauani erakujka úni. Engachi ini ambe exeni jauaka, jatsiskachi para ini ambakiti ambe miáni. Orheta, eska Jeoba no méni afuersa uáka eskachi kurhajchauaka imeri leichani ka imeri prinsipiuechani; ima uékasïndi eskachi mintsita jingoni uáka ambe enga ima kurhajkuarhijka. Ka tsimani, Jeobajtsïni íntskusïndi irekakua ma uánikua kóntperatechani jingoni iásï, ka sánderu orhepatini, tsípekua para méntkisï. Ka ístu, mintsita jingoni kurhajchani Jeobani, jindesti ma ambe engachi jimbo uáka xarhatakuni na engachi xáni uékajka.

18 Jeobajtsïni jatsikusti ambe ma juchari incharini parajtsïni jarhuatani mítini sési jarhaski ambe ma o nómbe. Íri ambechi jorhenguarhini jauaka máteru kapitulurhu.

^ párr. 11 Afuersa, asta demoniuechaksï jamberi kurhandisïndi. Enga Jesusi arhiapka no ambakiti espirituechani eskaksï uérhintapiringa máru kʼuiripuechani, imaksï úspti ambe engaksï no uékenga: miántasptiksï eska Jesusi juramukua jatsispka ka kurhajchasptiksï, peru no jimbokaksï uékasïrenga (Markusʌ 1:27; 5:7-13).

^ párr. 13 Uandakua griegu enga úrakuarhika ixú 1 Juanu 5:3 ka enga pʼurhe jimbo jindeka “kʼuetsapiti” ístu úrakuarhisïndi Mateu 23:4 jimbo enga uandajka “kʼuetsapiti ambe enga úkua jukaka para páni” engaksï kararicha ka fariseuecha uénga eskaksï kʼuiripuecha kurhajchapiringa, pʼindekuechani ka juramukuechani engaksï kʼuiripuecheripka.