1-3. (a) Baibul loko lok ada mene ma pe watwero pyem iye? (b) Wan watwero yero lurem ma gimiyo kitwa bedo ber nining?

DANO tye calo pama ma cwiyo gin ma kilute iye. Yot mada me kobo tam, rwom me kwo, ki kit dano ma wamaro bedo kwedgi macok adada kadi bed pe tye i mitiwa.

² Baibul oloko twon lok ada mo ma pe watwero pyem iye ni: “Ngat ma bedo kacel ki jo maryek pwonnye doko ryek bene, ento ngat ma mako lurem ki luming kite bibale woko.” (Carolok 13:20) Carolok man pe loko i kom bedo wiye wiye ki kodi jo meno. Lok ni “bedo kacel” nyutu kwo pi kare malac. * Buk mo ma tito te lok me Baibul owacci: “Bedo kacel ki ngati moni nyutu mer ki wat macok.” In mono pe iye ni pol kare waporo kit pa jo ma wamarogi? Ada, pi wat macok ma wabedo kwede ki jo ma wamarogi, gitwero loko kwowa pi ber-re nyo pi rac-ce.

³ Wek wabed i mar pa Lubanga, omyero wayeny lurem ma miyo kitwa bedo ber. Waromo timo man nining? Me ketone i yo macek, watwero timone ki maro jo ma Lubanga marogi, loko lureme me doko luremwa.  Tam kong pire. Tye dok kit lurem mo ma watwero yerone maber kato jo ma gitye ki kit maber ma gubedo lurem Jehovah? Kong dong wangiyu kodi jo ango ma Lubanga marogi. Ka wabedo ki neno pa Jehovah, ci wabibedo ki kero me yero lurem mabeco.

4. Pingo Jehovah tye ki twero me yero jo mupore me bedo lureme, dok pingo Jehovah olwongo Abraim ni ‘lareme’?

⁴ Ka odok i lok kom lurem, Jehovah pe dong coko mo keken. In itamo ni en pe tye ki twero me yerone? Ngo kono ma genge, en obedo Ngat ma Loyo polo ki lobo, dok bedo lareme obedo twon mot madit atika. Anga kono ma en yero me bedo lareme? Jehovah nyiko cok bot jo ma gigene dok giketo niyegi ducu i kome. Ter kong macalo lapor Abraim ma onongo ngene pi niyene matek adada. Pe tye atematema mo matek ma kitwero ketone i kom dano mo ma obedo wego makato penyone me miyo wode macalo gitum. * Ento, manok kono Abraim “otyero Icaka macalo gitum” kun bedo ki niye madit ni “Lubanga tye ki twero me cero dano ki i kin jo muto.” (Jo Ibru 11:17-19) Jehovah olwongo Abraim ni ‘lareme’ pien en onyutu niye ki winy ma kit meno—Icaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Jehovah neno jo ma gibedo ki winy bote ki cwinygi ducu nining?

⁵ Jehovah tero bedo ki winy calo gin ma pire tek mada. En maro jo ma ginongo ni bedo lugen bote ber loyo gin mo keken. (Kwan 2 Camuel 22:26.) Kit ma waneno kwede i Dul me 1 me buk man, Jehovah nongo  yomcwiny madit ki bot jo ma cwinygi yero me winyo en pi mar. Carolok 3:32 waco ni “en tye ki gen i kom jo ma kitgi atir.” Jehovah jolo jo ma gilubu cikke ki gen: Gin gitwero bedo welo i ‘kemane’—jologi me wore kun miyo gibedo agonya me lega bote i cawa mo keken.—Jabuli 15:1-5.

6. Wan watwero nyutune ni wamaro Yecu nining, dok Jehovah winyo nining i kom jo ma gimaro Wode?

⁶ Jehovah maro jo ma maro Wode acel keken ma en ocweyo en kikome, Yecu. Yecu owacci: “Ka ngat mo mara, en bimako lok mera; Wora bimare, wabibino bote, wabiyubo kabedo piwa kenwa bote.” (Jon 14:23) Wan watwero nyutu marwa pi Yecu nining? Wanyutu ki lubu cikke, ma tye iye cik me pwonyo lok me kwena maber-ri kacel ki loko dano me doko jo ma lubbe. (Matayo 28:19, 20; Jon 14:15, 21) Wan bene watwero nyutu marwa pi Yecu ki ‘lubu kore’ macok i lok ki ticwa i kit ma tekowa twero kwede macalo dano ma gitye ki roc. (1 Petero 2:21) Cwiny Jehovah bedo yom mada i kom yelle pa jo ma margi pi Wode terogi i lubu kor Kricito.

7. Pingo ber me mako lurem ki jo ma gubedo lurem Jehovah?

⁷ Niye, gen, winy, kacel ki maro Yecu ki yone aye gubedo kit ma Jehovah mito ki bot Lureme. Wan ducu ki acel acel omyero wapenye kekenwa ni: ‘Kodi kit egi-ni mono ginen i kwo pa lurema? An tika aloko lurem Jehovah gudoko lurema?’ Ber me timo meno. Jo ma gitye ki kit magi dok gipwonyo kwena me Ker-ri ki mit kom gigudu kwowa miyo wakwo kun wacobo mitiwa me yomo cwiny Lubanga.—Nen bok ma wiye tye ni “ Larem Maber Bedo Nining?” ma tye i pot karatac 29.

8. Ngo ma ogudu cwiny-nyi tutwal i kom lurem i kin (a) Naomi ki Ruth? (b) awobe Ibru adek-ki? (c) Paulo ki Temceo?

⁸ Ginacoya tye ki lanen mapol adada pa jo ma gunongo adwogi maber ki i yero lurem mabeco. Iromo kwano lok i kom wat maber ma obedo i kin Naomi gin ki ci wode Ruth, i kin awobe adek me Ibru ma gubedo lurem matek i kare ma gitye i Babilon, ki i kin Paulo gin ki Temceo. (Ruth 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Jo Korint 4:17; Jo Pilipi 2:20-22) Ento, kong wanenu lanen mo ma pud dong obedo ber adada: lurem i kin Daudi gin ki Yonacan.

9, 10. Ngo ma obedo te guti me lurem i kin Daudi ki Yonacan?

⁹ Baibul waco ni i nge Daudi neko Goliac, ‘Yonacan omoko i kom Daudi matek, omarre macalo kome kene.’ (1 Camuel 18:1) Twon lirem mo ma pe tur ocakke i kingi kadi bed onongo apokapoka madit tye i mwakagi dok luremgi-ni omedde nio wa i to pa Yonacan i dog lweny. * (2 Camuel 1:26) Ngo ma obedo te guti me wat matek ma obedo i kin lurem aryo-ni?

¹⁰ Daudi ki Yonacan onongo gitye ki wat macok tutwal i kingi pi margi pi Lubanga ki dok pi mitigi matek me bedo lugen bote. Miti me yomo cwiny Lubanga aye onoto co aryo magi. Ngat man obedo ki kit ma lawote maro. Yonacan labongo akalakala mo onongo maro tek cwiny ki mit kom pa latin awobi ma ocung matek pi nying Jehovah labongo lworo-ni. Labongo akalakala mo, Daudi onongo tye ki woro i kom laco man ma cwako  kor yub pa Jehovah kun keto miti pa Daudi anyim makato mege labongo nyeko mo. Me lapore, nen kong gin ma otimme i kare ma Daudi onongo cwinye otur adada, ma obedo ka mal ata i dye tim pi gwoko kwone ki i akemo pa Kabaka Caulo, won Yonacan. Yonacan onyutu twon gene madit, okwanyo kare “obino bote, ojingo cwinye i nying [Jehovah].” (1 Camuel 23:16) Tam kong  kit ma Daudi owinyo kwede i kare ma lareme ma pire tek tutwal obino bote pi konye ki dok cuko cwinye! *

11. Pwony ango ma inongo ki i kom lanen pa Yonacan ki Daudi ma lubbe ki mako lurem?

¹¹ Ngo ma wapwonyo ki i lanen pa Yonacan ki Daudi? Makato ducu, waneno ni gin ma dong pire tek loyo ma lurem myero gubed kwede aye watgi ki Lubanga. Ka wanyikke cok bot jo ma ginywako niyewa kacel ki mitiwa me bedo lugen bot Lubanga, ci leyo tam kacel ki leyo lok  i kom jami ma otimme i kwo pa ngat man bicuko cwiny lawote. (Kwan Jo Roma 1:11, 12.) Wanongo kodi lurem ma gitamo pi jami me cwiny-nyi i kin luworo luwotwa. Man mono tere ni jo ducu ma gibino i cokke i Ot me Ker nongo dong gitye lurem mabeco? Pe tye kit meno.

12, 13. (a) Pingo omyero wayer luremwa ayera kadi wa i kin Lukricitayo luwotwa? (b) Peko ango ma kacokke me cencwari me acel gubedo kwede, dok Paulo ocikogi matek i kom ngo?

¹² Kadiwa i kacokke bene omyero wayer luremwa ayera ka wamito ni lurem-me odongwa i yo me cwiny. Omyero man okeliwa ur? Pe. Lukricitayo mogo ki i kacokke guromo tero kare malac me teggi i yo me cwiny, kit ma nyig yat mogo giromo tero kare malac me cek-ki. Pi meno, i kacokke mo keken, wanongo Lukricitayo ma nongo rwom me dongogi i yo me cwiny tye mapat pat. (Jo Ibru 5:12–6:3) Tye kono ni, omyero wadi cwinywa dok wanyut mar bot jo manyen nyo jo ma gigoro, pien ni nongo wamito ni wakonygi wek gudong i yo me cwiny.—Jo Roma 14:1; 15:1.

¹³ Kicel kicel, jami mogo romo timme i kacokke ma mito wagwokke ki iye i lok madok i kom luremwa. Jo mukene giromo donyo i tim mogo ma nongo pe ber. Jo mukene guromo bedo ki kec cwiny nyo cwiny me nguru. Kacokke me cencwari me acel gubedo ki peko ma kit meno. Kadi bed ni pol pa lumembane gubedo jo ma lugen, ento jo mogo pe onongo gubedo ki kit maber. Pi kit ma jo mogo me kacokke me Korint pe gubedo ka lubu pwony mogo pa Lukricitayo, omiyo Lakwena Paulo ocoyo kun ciko kacokke ni: “Pe wuwek gibwolwu: Bedo ki jo maraco balo kit mabeco.” (1 Jo Korint 15:12, 33) Paulo ociko Temceo ni kadi wa i kin Lukricitayo, oromo  bedo ni jo mukene nongo tye ma kwogi pe ber. Owaco ki Temceo ni myero obed bor mada ki kodi jo meno, pe owek gubed luwote macok.—Kwan 2 Temceo 2:20-22.

14. Wan waromo lubu cik ma Paulo omiyo i lok kom lurem nining?

¹⁴ Wan watwero lubu cik ma Paulo omiyo-ni nining? Waromo lubune ki kwero bedo macok ki ngat mo keken ma tye i kacokke nyo tye woko, ma twero balo kitwa. (2 Jo Tecalonika 3:6, 7, 14) Omyero wagwok watwa ki Jehovah. Wi myero opo ni wan bene watwero cwiyo tam ki yo me kwo pa luremwa macok, calo pama. Kit ma wan pe watwero luto pama i vino makec kun watamo ni bicwiyo pii aye dok-ki, i yo acel-lu, wan pe watwero bedo macok tutwal ki jo ma kitgi raco kun watamo ni wabikobo kit mabeco.—1 Jo Korint 5:6.

15. Ngo ma itwero timone me nongo lurem ma giparo pi lok me cwiny i kacokke?

¹⁵ Ber-re tye ni nongo lurem mabeco i kin luworo luwotwa pe tek. (Jabuli 133:1) In itwero nongo lurem ma giparo pi jami me cwiny i kacokke nining? Ka ibedo ka dongo kit ki yo me kwo ma Lubanga maro, ci ibiywayo jo ma nongo gitye ki kodi tam acel-lu i komi. Ki dok bene, omyero ikwany kare me mako lurem manyen. (Nen bok ma wiye tye ni “ Kit ma Wamako Kwede Lurem Mabeco,” i pot karatac 30.) Yeny jo ma gitye ki kit ma imito ni ibed kwede. Lub cik me Baibul me ‘yabo cwinyi malac,’ pi yenyo lurem i kin luye luwoti labongo paro pi rangi del kom, lobo, nyo tekwarogi. (2 Jo Korint 6:13; kwan 1 Petero 2:17.) Pe imak lurem ki jo me mwakani keken. Wi myero opo ni Yonacan onongo otegi kato Daudi woko. Jo mutegi mapol gitwero weko luremwa bedo maber pi ryeko kacel ki jami ma nongo otimme i kwogi.

16, 17. Ka laye lawotwa mo owango cwinywa i yo mo, pingo pe omyero waa woko ki i kacokke?

¹⁶ Kit macalo kacokke tye ki dano ma kitgi ki kit ma gudongo kwede pat pat-ti, peko romo bino kare ki kare. Laye lawotwa mo romo waco nyo timo gin mo ma wango cwinywa. (Carolok 12:18) Kare mukene peko twero bino pi wic ma pe rwatte, pi niang manok, nyo nongo tam pe orwatte. Omyero mono wawek peko ma kit man odok ariya ma miyo waweko kacokke woko? Pe, ka ce watye ki mar me ada pi Jehovah ki pi jo ma en maro.

¹⁷ Macalo Lacwec ki Lagwok Kwowa, Jehovah pore mada me nongo marwa ki worowa. (Niyabo 4:11) Medo  i kom meno, kacokke ma en maro tic kwede bene omyero wacwaki. (Jo Ibru 13:17) Dong ka laye lawotwa mo owango cwinywa i yo mo, pe omyero waa woko ki i kacokke pi nyutu wang cwinywa. Waa nongo pingo? Jehovah aye nongo pe owango cwinywa. Marwa pi Jehovah weko pe watwero loko ngewa bote kacel ki jone!—Kwan Jabuli 119:165.

18. (a) Ngo ma watwero timone me kelo kuc i kacokke? (b) Bedo ki cwiny me timo kica ka tyen lokke tye kelo mot ango?

¹⁸ Mar pi luworo luwotwa weko wayelle me kelo kuc i kacokke. Jehovah ngeyo ni jo ma mare gubedo jo ma tye ki roc, wan bene omyero wabed ki ngec meno. Mar miyo pe waketo cwinywa i kom bal matino tino, kun wiwa po ni wan ducu watye ki roc dok wabalo. (Carolok 17:9; 1 Petero 4:8) Mar konyowa me medde ki ‘timo kica ki luwotwa.’ (Kolocai 3:13) Keto lok man i tic pol kare pe yot. Ka waweko ni wang cwiny aye olo kwowa, ci wabibedo jo ma kudo lok i cwinygi, kun wabedo ki tam ni nyo gwok akemowa-ni twero uno latim bal-li. Ki lok ada kono, kudo lok i cwinywa unowa aye doki. Bedo ki cwiny me timo kica ka tyen lok me timo kicane tye kelo mot madit. (Luka 17:3, 4) Miyo wabedo ma cwinywa opye mot, kelo kuc i kacokke, ki dong ma loyo ducu, weko wabedo ki wat maber ki Jehovah.—Matayo 6:14, 15; Jo Roma 14:19.

19. Ngo ma romo timme ma weko wakwero bedo ki ngat moni-ni woko?

¹⁹ I kare mogo, kiwacciwa ni omyero wagik bedo ki ngat mo ma onongo kong obedo lamemba me kacokke. Man timme ka kiryemo ngat mo ma oturo cik pa Lubanga labongo ngut, nyo ka ngat mo okwero niye ki pwonyo  pwony goba, nyo oa woko pire kene ki i kacokke. Lok pa Lubanga tittiwa ka maleng ni “pe wuribbe” ki ngat ma kit meno. * (Kwan 1 Jo Korint 5:11-13; 2 Jon 9-11) Romo bedo gin matek adada me kwero bedo ki ngat mo ma gwok nyo yam obedo laremwa nyo tye watwa. Tika wabicung matek, kun wanyutu genewa bot Jehovah ki cikke me kit atir makato gin mo ducu? Wi myero opo ni Jehovah tero gene ki bedo lawiny calo gin ma pire tek adada.

20, 21. (a) Pingo yub me ryemo lubal obedo yub me mar? (b) Pingo pire tek me yero luremwa ki ryeko?

²⁰ Yub me ryemo dano-ni obedo yub me mar atika ma oa ki bot Jehovah. Tye kit meno dok nining? Ryemo labalo ma okwero ngut nyutu mar i kom nying Jehovah ki gin ma nying man cung pire. (1 Petero 1:15, 16) Ryemo lubal weko kacokke bedo maleng. Gwoko lumemba ma lugen pien tim pa lutim maraco-ni twero kobo, ki dok miyo gimedde ki worogi kun nongo gingeyo ni kacokke obedo kagwokke ki i kom lobo me bal-li. (1 Jo Korint 5:7; Jo Ibru 12:15, 16) Pwod man matek-ki nyutu mar pi latim bal. Romo yengogi weko wanggi yabbe ci gikwanyo yo ma mitte me dwogo cen bot Jehovah.—Jo Ibru 12:11.

²¹ Pe waromo ngwec ki i alokaloka ma luremwa macok giromo kelone i kwowa. Dong pi meno, pire tek ni omyero wayer luremwa ki ryeko. Ka waloko lurem Jehovah gidoko luremwa, ka wamaro jo ma Lubanga marogi, ci wabibedo ki lurem mabeco ma pe twere. Gin ma wabikobo ki botgi bikonyowa me kwo kwo ma yomo cwiny Jehovah.