1-3. (a) Mɛni anɔkuale munyu Baiblo ɔ tu nɛ́ nɔ ko be nyɛe maa je he atsinyɛ? (b) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ hla huɛmɛ nɛ ma ha waa pee nɔ́ nɛ da?

NGƐ blɔ ko nɔ ɔ, a ma nyɛ maa ngɔ nimli kɛ to kutsa he; kaa bɔ nɛ kutsa miiɔ nyu ɔ, jã nihi kaseɔ nihi nɛ bɔle mɛ ɔ a suhi. E he wɛ kulaa kaa wa maa kase nihi nɛ waa kɛ mɛ bɔɔ gbagbanii ɔ a suhi, je mi bami, kɛ a ní peepeehi.

² Baiblo ɔ tu anɔkuale munyu ko nɛ atsinyɛ jemi be he ke: “Nɔ nɛ kɛ ní leli nyɛɛɔ ɔ, e leɔ ní. Se nɔ nɛ kɛ kuasiahi bɔɔ ɔ, haomi lɛ baa e nɔ.” (Abɛ 13:20) Pi nɔ ko nɛ a leɔ kɛkɛ he munyu nɛ Abɛ womi ɔ ngɛ tue. Munyu nɛ ji “nyɛɛɔ” ɔ, tsɔɔ huɛ bɔmi. * Baiblo mi munyuhi a sisi tsɔɔmi womi ko tu kuku nɛ ɔ he munyu ke: “Ke o kɛ nɔ ko nyɛɛɔ ɔ, e tsɔɔ kaa o suɔ nɔ ɔ nɛ o mɛtɛ e he.” Anɛ o kplɛɛ we nɔ kaa wa kaseɔ nihi nɛ wa suɔ mɛ ɔ lo? Niinɛ, akɛnɛ waa kɛ wa he mɛtɛɛ nihi nɛ wa suɔ mɛ ɔ a he he je ɔ, a ma nyɛ ma tsake wa su konɛ waa pee nɔ́ kpakpa aloo nɔ́ yayami.

³ Ke wa maa hi Mawu suɔmi ɔ mi ɔ, e sa nɛ wa hla huɛmɛ nɛ a maa ye bua wɔ konɛ waa pee nɔ́ nɛ da. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee enɛ ɔ? E kpiti pomi kɛkɛ ji kaa  wa maa suɔ nihi nɛ Mawu suɔ ɔ, nɛ waa kɛ e huɛmɛ maa pee wa huɛmɛ. Mo susu he nɛ o hyɛ. Nihi nɛ a ngɛ suhi nɛ Yehowa suɔ ngɛ e huɛmɛ a he ɔ ji nihi nɛ a ma nyɛ maa pee wa huɛmɛ kpakpahi. Lɛɛ nyɛ ha nɛ wa susu nihi nɛ Mawu suɔ mɛ ɔ a he nɛ waa hyɛ. Ke wa le Yehowa susumi ngɛ níhi a he fitsofitso ɔ, e ma ha waa kɛ nimli kpakpahi maa bɔ.

4. Mɛni he je nɛ pi nɔ saisaa nɛ Yehowa kɛ peeɔ huɛ, nɛ mɛni he je nɛ Yehowa tsɛ Abraham ke “ye huɛ” ɔ?

⁴ Pi nɔ saisaa nɛ Yehowa kɛ peeɔ huɛ. Anɛ e be he blɔ kaa e peeɔ jã lo? Tse lɛ ji je mluku ɔ Matsɛ, nɛ e ji he blɔ ngua kaa nɔ ko kɛ lɛ maa pee huɛ. Lɛɛ mɛnɔmɛ mɔ e kɛ peeɔ huɛ? Yehowa hɛɛ lɛ kɛ suu nihi nɛ ngɛ hemi kɛ yemi nɛ pi si, kɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ e mi ɔ a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu blematsɛ Abraham nɛ a le lɛ kaa e ngɛ hemi kɛ yemi nɛ pi si ɔ he nɛ o hyɛ. Ke a de bitsɛ ko kaa e ngɔ e binyumu kɛ sã afɔle ɔ, ja e ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa wawɛɛ loko e ma nyɛ maa pee jã. * Se Abraham “ngɔ e bi Isak kɛ ha Mawu,” ejakaa e he ye “kaa Mawu ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle Isak si kɛ je gbeje.” (Hebri Bi 11:17-19) Hemi kɛ yemi nɛ Abraham ngɛ, kɛ tue bumi nɛ e pee ɔ ha nɛ Yehowa je suɔmi mi nɛ e tsɛ lɛ ke “ye huɛ.”​​—Yesaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Kɛ Yehowa buu nihi nɛ jee a tsui mi kɛ buɔ lɛ tue ɔ kɛɛ?

⁵ Yehowa bua jɔɔ tue bumi nɛ a peeɔ kɛ jee tsui mi ɔ he saminya. E suɔ nihi nɛ a jee a tsui mi nɛ a yeɔ lɛ anɔkuale sisiisi ɔ a sane. (Kane 2 Samuel 22:26.) Kaa bɔ nɛ  wa na ngɛ womi nɛ ɔ Yi 1 mi ɔ, Yehowa náa nihi nɛ jee a tsui mi nɛ a buɔ lɛ tue ɔ a he bua jɔmi nitsɛnitsɛ. A de ngɛ Abɛ 3:32 ɔ ke: ‘Nihi nɛ peeɔ nɔ́ nɛ da e kɛ bɔɔ.’ Yehowa fɔɔ nihi nɛ peeɔ nɔ́ nɛ e ngɛ hlae ngɛ a dɛ ɔ nine kɛ bua jɔmi kaa, a ba e “bo tsu” ɔ mi nɛ a ba ja lɛ, nɛ a sɔle ha lɛ be tsuaa be.​​—La 15:1-5.

6. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ Yesu, nɛ kɛ Yehowa susuɔ ngɛ nihi nɛ suɔ e Bi ɔ he ha kɛɛ?

⁶ Yehowa suɔ nihi nɛ a suɔ Yesu, nɛ ji e Bi kake too ɔ. Yesu de ke: “Ke nɔ ko suɔ mi ɔ, e maa ye ye munyu ɔmɛ a nɔ. Kɛkɛ ɔ, Tsaatsɛ maa suɔ lɛ, nɛ wa maa ba e ngɔ, nɛ waa kɛ lɛ ma ba hi si.” (Yohane 14:23) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ je suɔmi kpo ha Yesu? Atsinyɛ jemi ko be he kaa e mlaa amɛ a nɔ nɛ wa maa ye, nɛ sane kpakpa a fiɛɛmi kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ hu piɛɛ he ɔ ji níhi nɛ tsɔɔ kaa wa suɔ lɛ. (Mateo 28:19, 20; Yohane 14:15, 21) E ngɛ mi kaa wa ji adesahi nɛ wa yi mluku mohu lɛɛ, se ke wa bɔ mɔde nɛ wa ‘nyɛɛ Yesu se haa,’ nɛ wa kase lɛ ngɛ wa munyu tutui kɛ wa ní peepeehi a mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ lɛ. (1 Petro 2:21) Ke suɔmi nɛ nihi ngɛ kɛ ha Yehowa Bi ɔ woɔ mɛ he wami nɛ a baa a je mi kaa Kristo ɔ, Yehowa bua jɔɔ.

7. Mɛni he je nɛ nile ngɛ mi kaa waa kɛ Yehowa huɛmɛ maa pee wa huɛmɛ ɔ?

⁷ Hemi kɛ yemi, anɔkuale yemi, tue bumi, kɛ suɔmi ha Yesu kɛ e mlaa amɛ ji suhi nɛ Yehowa hlaa ngɛ e huɛmɛ a he. E sa nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ bi e he ke: ‘Anɛ i naa su nɛ ɔmɛ ngɛ ye huɛmɛ ɔmɛ a he lo? Anɛ Yehowa huɛmɛ ji nihi nɛ i kɛ peeɔ ye huɛmɛ lo?’ Nile ngɛ mi kaa wa maa pee jã. Nihi nɛ ngɛ su kpakpahi nɛ a fiɛɛɔ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ kã a, ma nyɛ ma ná wa nɔ he wami, konɛ wa tsu wa juɛmi nya si nɛ wa ma kaa wa maa sa Mawu hɛ mi ɔ he ní.​—Hyɛ daka nɛ ji, “ Mɛnɔ Ji Huɛ Kpakpa?”.

8. Mɛni mwɔ o hɛ ngɛ huɛ bɔmi nɛ hi nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ɔ he? (a) Naomi kɛ Rut (b) Hebri nihewi etɛ ɔmɛ (d) Paulo kɛ Timoteo.

⁸ Nɔ hyɛmi níhi fuu ngɛ Ngmami ɔ mi nɛ kɔɔ se nɛ nihi ná ngɛ huɛmɛ kpakpahi nɛ a bɔ ɔ he. O ma nyɛ maa kane huɛ bɔmi nɛ hi Naomi kɛ e nganyɛ Rut, Hebri nihewi etɛ nɛ a hi Babilon, kɛ Paulo kɛ Timoteo a kpɛti ɔ he sane. (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Korinto Bi 4:17; Filipi Bi 2:20-22) Se ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ sa kadimi nɛ ji David kɛ Yonatan a huɛ bɔmi ɔ he nɛ waa hyɛ.

9, 10. Mɛni nɔ David kɛ Yonatan huɛ bɔmi ɔ da?

⁹ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa benɛ David gbe Goliat se ɔ, “Yonatan kɛ David nu huɛ; nɛ Yonatan suɔ David kaa lɛ nitsɛ e he.” (1 Samuel 18:1) Kikɛ ji bɔ nɛ a huɛ bɔmi nɛ mi wa a plɛ kɛ je sisi. E ngɛ mi kaa Yonatan wa kulaa pe David mohu, se a huɛ bɔmi ɔ ya nɔ kɛ ya si benɛ Yonatan gbo ngɛ ta mi. * (2 Samuel 1:26) Mɛni ha ni enyɔ nɛ ɔmɛ a huɛ bɔmi ɔ mi wa jã a?

¹⁰ David kɛ Yonatan suɔ Mawu, nɛ a suɔ kaa a maa ye lɛ anɔkuale, enɛ ɔ lɛ ha nɛ a huɛ bɔmi ɔ mi wa a nɛ. Mɛ ni enyɔ ɔmɛ tsuo a suɔ nɛ a sa Mawu hɛ mi. A ti nɔ tsuaa nɔ bua jɔ su nɛ e nyɛmi je kpo ɔ he. Atsinyɛ jemi ko be he kaa Yonatan bua jɔ kã nɛ David pee kɛ fã Yehowa biɛ ɔ he ɔ he. Yonatan kɛ anɔkuale yemi fĩ Yehowa blɔ nya tomi se. E fo we lɛ pɛ e nɔ́ mi, mohu ɔ, e fo David nɔ́ mi kekle. Atsinyɛ jemi ko be he kaa enɛ ɔ lɛ ha nɛ David ná bumi kɛ ha lɛ ɔ nɛ. Kaa nɔ  hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nɔ́ nɛ ba benɛ Yonatan papaa nɛ ji, Matsɛ Saul yiwutsotsɛ ɔ mi mi fu David nɛ e ngɛ lɛ hlae maa gbe lɛ ɔ he nɛ o hyɛ. David kɔni mi wo nyu nɛ e ya laa ngɛ nga a nɔ. Yonatan to blɔ nya nɛ ‘e ya David ngɔ ngɛ lejɛ ɔ ya wo e hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi ɔ mi he wami.’ Enɛ ɔ peeɔ anɔkuale yemi nɛ se be nɛ e je kpo. (1 Samuel 23:16) David bua maa jɔ nitsɛ  benɛ e huɛ nɛ e fiɛ we e he ɔ ba ye bua lɛ, nɛ e wo lɛ he wami ɔ! *

11. Mɛni Yonatan kɛ David nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ha o kase ngɛ huɛ bɔmi he?

¹¹ Mɛni wa kaseɔ ngɛ Yonatan kɛ David nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi? Nɔ́ titli nɛ wa na ji kaa e sa nɛ huɛmɛ a bua nɛ jɔ Ngmami ɔ mi sisi tomi mlaahi a he. Ke wa hɛ wɔ kɛ su nihi nɛ a kɛ wɔ hɛɛ hemi kɛ yemi kake, kɛ je mi bami he mlaa kake, nɛ mɛ hu a suɔ kaa a ye Mawu anɔkuale kaa wɔ ɔ a he ɔ, wa maa wo wa sibi he wami ngɛ wa susumi,  wa he numi, kɛ wa ní peepeehi a mi. (Kane Roma Bi 1:11, 12.) Wa naa nihi nɛ a suɔ kaa a maa ye Mawu anɔkuale daa ngɛ nyɛmimɛ Kristofohi a kpɛti. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa nɔ tsuaa nɔ nɛ baa asafo mi kpe ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ ji huɛ kpakpa lo? Dɛbi.

12, 13. (a) Mɛni he je nɛ pi nɔ tsuaa nɔ nɛ e sa kaa wa kɛ bɔ huɛ ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi po ɔ? (b) Mɛni haomihi asafohi nɛ hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ kpe, nɛ mɛni kɔkɔ bɔmi nɛ mi wa Paulo kɛ ha ngɛ enɛ ɔ he?

¹² Ngɛ asafo ɔ mi po ɔ, e sa kaa waa hyɛ nihi nɛ waa kɛ bɔɔ ɔ bɔ nɛ pee nɛ a ye bua wɔ konɛ waa kɛ Mawu huɛ bɔmi ɔ nɛ pee kpakpa. Anɛ e sa kaa enɛ ɔ nɛ pee wɔ nyakpɛ lo? Dɛbi. Eko ɔ, ni komɛ nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ maa ngɔ be fuu loko a nane maa pi si ngɛ Mawu jami mi kaa bɔ nɛ tso yiblii komɛ yeɔ be fuu loko a fuɔ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ asafo saisaa mi ɔ, wa naa Kristofohi nɛ e slo a nɔ yami ngɛ Mawu jami mi. (Hebri Bi 5:12–6:3) Atsinyɛ jemi ko be he kaa wa toɔ wa tsui si nɛ wa jeɔ suɔmi kpo ha ni hehi loo ni nɛmɛ nɛ gbɔjɔ, ejakaa wa suɔ nɛ waa ye bua mɛ nɛ a nane nɛ pi si ngɛ Mawu jami mi.​​—Roma Bi 14:1; 15:1.

¹³ Be komɛ ɔ, haomi komɛ ma nyɛ maa te si ngɛ asafo ɔ mi nɛ ma bi kaa waa hyɛ wa huɛ bɔmi nɛ hi. Eko ɔ, ni kakaaka komɛ kɛ a he maa wo je mi bami yayami mi. Eko ɔ, ni komɛ hu maa tu níhi a he munyu nyanyaanya. Asafohi nɛ hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ haomi kaa jã kpe. Nihi babauu ye anɔkuale, se ni kakaaka komɛ bɛ a je mi saminya. Akɛnɛ Korinto asafo ɔ mi bi komɛ kua Kristofohi a tsɔɔmi komɛ he je ɔ, bɔfo Paulo bɔ asafo ɔ kɔkɔ ke: “Nyɛ ko ha nɛ a sisi nyɛ. Huɛ yaya bɔmi puɛɔ je mi bami kpakpa.” (1 Korinto Bi 15:12, 33) Paulo bɔ Timoteo kɔkɔ kaa ngɛ nyɛmimɛ Kristofohi a  kpɛti po ɔ, ni komɛ ma nyɛ maa hi si nɛ a be nɔ́ nɛ da pee. E de Timoteo ke e kɛ jamɛatsɛmɛ kó bɔ gbagbanii.​​—Kane 2 Timoteo 2:20-22.

14. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa ngɔ sisi tomi mlaa nɛ ngɛ Paulo kɔkɔ bɔmi ɔ mi nɛ kɔɔ nihi nɛ waa kɛ mɛ maa bɔ he ɔ kɛ tsu ní?

¹⁴ Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa ngɔ sisi tomi mlaa nɛ ngɛ Paulo kɔkɔ bɔmi ɔ mi kɛ tsu ní ngɛ? E sɛ nɛ waa kɛ nɔ ko nɛ ma nyɛ ma puɛ wa je mi bami nɛ bɔ gbagbanii, nɔ ɔ ngɛ asafo ɔ mi jio, e be mi jio. (2 Tesalonika Bi 3:6, 7, 14) E sa nɛ waa po waa kɛ Yehowa huɛ bɔmi ɔ he piɛ. Mo kai kaa wa kaseɔ wa huɛmɛ a suhi kɛ a ní peepeehi kaa bɔ nɛ kutsa miiɔ nyu ɔ. Kaa bɔ nɛ ke wa ngɔ kutsa kɛ fɔ dã mi nɛ wa be blɔ hyɛe kaa e mii nyu se e maa mii dã a, jã nɔuu nɛ ke waa kɛ nihi nɛ a be je mi bami kpakpa ngɛ bɔe ɔ, wa be blɔ hyɛe kaa wa maa kase ní kpakpahi kɛ je a ngɔ.​​—1 Korinto Bi 5:6.

15. Kɛ o maa pee kɛ ná huɛmɛ nɛ a hɛ dɔɔ ngɛ Mawu jami he ngɛ asafo ɔ mi ha kɛɛ?

¹⁵ Bua jɔmi sane ji wa ma nyɛ maa na huɛmɛ kpakpahi fuu ngɛ nyɛmimɛ Kristofohi a kpɛti. (La 133:1) Mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ ná huɛmɛ nɛ a hɛ dɔɔ ngɛ Mawu jami he ngɛ asafo ɔ mi? Atsinyɛ jemi ko be he kaa ke o jeɔ su kpakpahi kpo ɔ, nihi nɛ ngɛ su nɛ ɔmɛ maa su o he. Jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e sa nɛ mo hu o su nihi a he konɛ o kɛ mɛ nɛ pee huɛ. (Hyɛ daka nɛ ji, “ Bɔ Nɛ Wa Plɛ Kɛ Ná Huɛmɛ Kpakpahi.”) Mo hla nihi nɛ ngɛ suhi nɛ o suɔ kaa o maa kase ɔ konɛ o kɛ mɛ nɛ bɔ. Bu Baiblo ɔ ga womi nɛ ji “nyɛ bli nyɛ tsui mi gbajaa” a tue nɛ o hla huɛmɛ ngɛ Kristofohi a kpɛti. Koo hyɛ ma nɛ a je nɔ aloo a si himi. (2 Korinto Bi 6:13; kane 1 Petro 2:17.) O kɛ o juami bi pɛ nɛ ko bɔ. Mo kai kaa Yonatan wa kulaa pe David. Nikɔtɔmahi fuu ma nyɛ maa ngɔ a níhi a si kpami kɛ a nile kɛ ha nɛ o ná bua jɔmi ngɛ o kɛ mɛ nyɛ huɛ bɔmi mi.

16, 17. Ke wa nyɛmi Kristofo no ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, mɛni he je e sɛ nɛ waa je asafo ɔ mi?

¹⁶ Akɛnɛ nihi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ ngɛ su munomunohi nɛ a je he slɔɔtoslɔɔtohi hu he je ɔ, be komɛ ɔ, haomi ma nyɛ maa te si. Wa nyɛmi Kristofo no ko ma nyɛ ma de nɔ́ ko loo e pee nɔ́ ko nɛ maa dɔ wɔ. (Abɛ 12:18) Be komɛ ɔ, su munomunohi nɛ nihi jeɔ kpo aloo níhi a sisi nɛ wa nui ngɔɔ haomihi kɛ baa. Anɛ haomi nɛ ɔmɛ maa tɔ̃tɔ̃ wa nane nɛ wa maa je asafo ɔ mi lo? Wa be jã pee kɔkɔɔkɔ ke wa ngɛ suɔmi nitsɛ ha Yehowa kɛ nihi nɛ e suɔ ɔ.

¹⁷ Akɛnɛ Yehowa ji wa Bɔlɔ kɛ Wami Halɔ he je ɔ, e sa nɛ waa suɔ lɛ nɛ wa ja lɛ pɛ. (Kpojemi 4:11) Jehanɛ se ɔ, e sa nɛ waa ngɔ anɔkuale yemi kɛ fĩ e we asafo nɛ e kɛ  ngɛ ní tsue ɔ se. (Hebri Bi 13:17) Lɔ ɔ he je ɔ, ke nyɛmi Kristofo no ko pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, wa be e he abofu ngɔe kɛ je asafo ɔ mi. E sɛ kaa wa peeɔ jã kulaa. Pi Yehowa nɛ tɔ̃ wa nɔ. Suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa be hae nɛ wa kua e kɛ e we bi kɔkɔɔkɔ!​​—Kane La 119:165.

18. (a) Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa ha tue mi jɔmi nɛ hi asafo ɔ mi? (b) Ke e sa kaa waa ngɔ tɔmi kɛ pa, nɛ wa pee jã a, mɛni jɔɔmihi wa ma ná?

¹⁸ Suɔmi nɛ wa ngɛ ha nyɛmimɛ Kristofohi woɔ wɔ gɛjɛmi konɛ wa ha tue mi jɔmi nɛ hi asafo ɔ mi. Yehowa hyɛ we blɔ kaa nihi nɛ e suɔ ɔ maa pee a ní kaa nihi nɛ a ye mluku, nɛ jã kɛ̃ e sɛ kaa wɔ hu waa hyɛ blɔ kaa wa nyɛmimɛ maa pee a ní kaa nihi nɛ a ye mluku. Suɔmi haa wa maa wa hɛ ngɔ fɔɔ tɔmi tsɔwihi a nɔ, nɛ wa kaiɔ kaa wɔ tsuo wa yi mluku nɛ wa tɔ̃ɔ. (Abɛ 17:9; 1 Petro 4:8) Suɔmi yeɔ bua wɔ nɛ waa kɛ ‘yayami paa’ wa sibi daa. (Kolose Bi 3:13) Pi be tsuaa be nɛ ga womi nɛ ɔ kɛ ní tsumi ngɛ gbɔjɔɔ. Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ nɛ wa ná e he abofu nɛ wa ngmɛɛ we he ɔ, eko ɔ, e maa pee wɔ kaa wa ngɛ nɔ ɔ tue gblae. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke abofu ɔ ngɛ wa tsui mi ɔ, wa ngɛ wɔ nitsɛmɛ wa he awi yee. Ke e sa kaa waa kɛ tɔmi nɛ pa wa sibi, nɛ wa pee jã a, e maa ngɔ jɔɔmihi fuu kɛ ba. (Luka 17:3, 4) E ma ha wɔ tue mi jɔmi, nɛ e maa baa tue mi jɔmi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ yi, nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, e maa po huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ hu he piɛ.​​—Mateo 6:14, 15; Roma Bi 14:19.

19. Mɛni ma ha nɛ waa kɛ nɔ ko ma kpa bɔmi?

¹⁹ Be komɛ ngɛ nɛ a deɔ wɔ kaa waa kɛ nɔ ko nɛ ngɛ asafo ɔ mi nɛ kpa bɔmi. Enɛ ɔ baa be mi nɛ nɔ ko kua Mawu mlaa a nɛ e pia we e he nɛ a fie lɛ kɛ je asafo ɔ mi, aloo ke nɔ ɔ kua hemi kɛ yemi nɛ e ngɛ lakpa tsɔɔmihi tsɔɔe, aloo lɛ nitsɛ e kɛ asafo ɔ po tako mi. Mawu Munyu  ɔ de wɔ heii kaa waa kɛ jamɛatsɛmɛ nɛ “ko bɔ.” * (Kane 1 Korinto Bi 5:11-13; 2 Yohane 9-11) Eko ɔ, e he maa wa kaa waa kɛ wa weku no aloo nɔ ko nɛ be ko ɔ, e ji wa huɛ ma kpa bɔmi. Se anɛ wa maa ye Yehowa anɔkuale nɛ waa kɛ e dami mlaa amɛ ma tsu ní konɛ waa kɛ nɔ ko kaa jã nɛ ko bɔ lo? Mo kai kaa Yehowa bua jɔ anɔkuale yemi kɛ tue bumi he saminya.

20, 21. (a) Mɛni he je nɛ nɔ fiemi blɔ nya tomi ɔ ji nɔ́ nɛ suɔmi ngɛ mi ɔ? (b) Mɛni he je nɛ e sa kaa waa kɛ nile nɛ nu huɛ?

²⁰ Yayami peeli nɛ a fieɔ mɛ kɛ jeɔ asafo ɔ mi ɔ mi ji blɔ nya nɛ Yehowa to nɛ suɔmi ngɛ mi nitsɛnitsɛ. Mɛni he je? Ke a fie yayami peelɔ ko nɛ pia we e he kɛ je asafo ɔ mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ suɔmi nɛ a ngɛ ha Yehowa biɛ klɔuklɔu ɔ kɛ e dami mlaa amɛ. (1 Petro 1:15, 16) Ke a fie nɔ ko ɔ, lɔ ɔ poɔ asafo ɔ he piɛ. E poɔ anɔkualetsɛmɛ a he piɛ ngɛ su yayahi nɛ ma nyɛ ma ná a nɔ he wami ɔ he, konɛ a ya nɔ nɛ a ja Mawu, ejakaa a le kaa asafo ɔ ji he nɛ ngɛ slɔkee ngɛ je yaya nɛ ɔ mi. (1 Korinto Bi 5:7; Hebri Bi 12:15, 16) Tsɔsemi nɛ mi wa nɛ a kɛ haa yayami peelɔ ɔ tsɔɔ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha lɛ. Eko ɔ, enɛ ɔ ji nɔ́ nɛ maa hɛli lɛ si konɛ e pee tsakemi nɛ e kpale kɛ ba Yehowa ngɔ.​​—Hebri Bi 12:11.

²¹ E ji anɔkuale kaa nihi nɛ waa kɛ mɛ maa bɔ gbagbanii ɔ ma nyɛ ma ná wa nɔ he wami nɛ a tsake wɔ. Lɔ ɔ he ɔ, e sa kaa waa kɛ nile nɛ hla nihi nɛ waa kɛ mɛ maa bɔ. Ke waa kɛ Yehowa huɛmɛ pee wa huɛmɛ, nɛ wa suɔ nihi nɛ Mawu suɔ ɔ, wa ma ná huɛmɛ kpakpahi fuu. Nɔ́ nɛ wa maa kase kɛ je a ngɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa ba wa je mi ngɛ Yehowa suɔmi nya ní nɛ wa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa pee ɔ nya.