1-3. (a) Bibel i mpôdôl mambe maliga ma nset bé? (b) Lelaa di nla pohol mawanda ma ma ntinde bés i mam malam?

KIKI sut i nyoñ malép i het u nyube yo, bôt ba binam ba nyoñ libak, matehge ni bilem bi bôt ba niñ ni bo to ba ngwés to ba ngwés bé.

² Bibel i mpot maliga ma nset bé ngéda i nkal le “nu a nhiôm lôñni bôt ba pék nyen a’ bana pék, ndi nu a ñadba ni bijôñ bi bôt a’ yôm.” (Bingéngén 13:20) Ngén ini, i mpôdôl bé bôt ba nyina ndigi. Ndi bibuk bini le “hiôm lôñni” bi nkobla le ‘tégbaha ngéda ntôñ, niñ ntôñ’. * Inyu toñol nlôñ kaat u, kaat yada i nkal le “inyu kal le bôt iba ba nhiôm lôñ, i mbéda le gwéha ni ndéñbe bi ba ipôla yap.” Baa bébomede ni ntehe bé le di mbéna nigle bôt di ngwés? Ibabé nkaa, ngéda di ngwés mut, hala a nla tinde bés i bana bilem gwé, bilam tole bibe.

³ Inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe, i yé nseñ ngandak le di yéñ mawanda ma nla tinde bés i mam malam. Lelaa di nla boñ hala? I sem kwep, di nlama gwés bôt Yéhôva a ngwés, di boñok ki le mawanda mé mon ma yila mawanda més. Ni hoñol  ki, mambe mawanda ma nla ba malam iloo i bôt ba gwé bilem Yéhôva a mbémél mawanda mé? Di wan ni nano mimbee mintén mi bôt Djob a ngwés. Ibale di nyi lelaa Yéhôva a mpohol mawanda mé, hala a ga hôla bés i yi pohol mawanda més.

4. Inyuki Yéhôva a nyoñ bé tonjee kiki liwanda jé, inyuki a bi sébél Abraham le “liwanda jem”?

⁴ Ngéda i mpam i jam li mawanda, Yéhôva a nyoñ bé tonjee. Baa a kôli bé i boñ hala? Ngo nyen a yé Ñane ni Nwet ngiinda yosôna. Ba liwanda jé li yé bisai bikeñi kiyaga. Bonjee ni a mpohol kiki mawanda mé? Yéhôva a nkôôge bebee ni bet ba mbôdôl nye ñem, ba hémlege ki nye ni ñem wap wonsôna. Di yoñ hihéga hi sôgôlsôgôl Abraham, mut nu a bé yiba inyu hémle ikeñi a bééna. Manoodana mape ma nlel bé mana le ba bat mut le a ti man wé kiki sesema. * Ndi Abraham “a ti Isak kiki sesema,” a bak nkwoog nkaa le ‘Nyambe a yé le a tugul nye ikété bawoga.’ (Lôk Héber 11:17-19) Kiki Abraham a unda nya manôgla ni hémle i, Yéhôva a sébél nye ni gwéha le “liwanda jem.”​—Yésaya 41:8; Yakôbô 2:21-23.

5. Lelaa Yéhôva a ntehe bet ba ntéñbe i nôgôl nye?

⁵ Yéhôva a nlôôha diihe ndéñbe i nôgôl. A ngwés i bet ba ntéñbe ni nye iloo kiki ba ntéñbe ni mam mape momasôna. Kiki di bi tehe i Pes 1 munu i kaat ini, Yéhôva a nlôôha kon maséé ni bet ba ntep i nôgôl nye ni ñem gwéha. Bibel i nkal i kaat Bingéngén 3:32  le “a yé liwanda li bôt ba yé sép.” I bet ba ntéñbe i boñ sômbôl i Djob, ba nkôhna nsébla nlam u nlôl yak Yéhôva. Ba mba bakén i ‘ndap yé libadô.’ Hala a nkobla le a nleege bibégés gwap, a nti ki bo njel i soohe nye ngéda yosôna.​—Tjémbi 15:1-5.

6. Lelaa di nla unda le di ngwés Yésu, lelaa Yéhôva a ntehe bet ba ngwés man wé?

⁶ Yéhôva a ngwés i bet ba ngwés Yésu, mpom wé man. Yésu a bi kal le: “Ibale mut a ngwés me a’ tééda bañga yem; Tata ki a’ gwés nye, d’a lo nyeni, di yén ni nye.” (Yôhanes 14:23) Lelaa di nla unda le di ngwés Yésu? Ngéda di ntééda matiñ mé, ibabé i hôya bôlô i añal ñañ nlam, ni yilha bôt banigil. (Matéô 28:19, 20; Yôhanes 14:15, 21) Di ñunda ki le di ngwés Yésu ngéda di ‘ñodop mu mabal mé’, di niglege nye i bipôdôl ni i maboñog kiki la yés, inyule di yé bikwéha bi bôt. (1 Pétrô 2:21) Yéhôva a yé maséé ngandak ngéda a ntehe biliya bi bet gwéha inyu man wé, i ntinde i niñ kiki bikristen.

7. Inyuki hala a yé pék ibale di mboñ le mawanda ma Yéhôva ma ba mawanda més?

⁷ Hémle, ndéñbe, manôgla, ni gwéha inyu Yésu ni biniigana gwé, bini gwon bi yé ngim bilem bilam Yéhôva a mbémél mawanda mé. I yé loñge le hiki wada wés a badba le ‘baa mawanda mem ma gwé maboñog ni bilem bilam bini? Baa mawanda ma Yéhôva mon ma yé mawanda mem?’ Boñ hala li yé njel pék. I bôt ba mboñ biliya i bana bilem bilam Djob a ngwés ni i añal ñañ nlam ni makénd, ba nla tinde bés i boñ mam malam. Ba hôlga ki bés i yônôs makidik di bi yoñ i boñ sômbôl i Djob.​—Béñge nkéñék matila le “ Njee a yé bañga liwanda?”

8. Kii i nlémél we mu maada ipôla (a) Naômi ni Ruth? (b) boñge ba wanda baa ba Lôk Héber? (c) Paul bona Timôtéô?

⁸ Bitilna bipubi bi mpôdôl dihéga di bôt ba bi kôs yéñe inyule ba bi pohol mawanda malam. U nla añ ñañ u liwanda ipôla Naômi ni nkia wé Ruth, liwanda ipôla boñge ba wanda baa ba Lôk Héber i Babilôn, ni liwanda ipôla Paul bo Timôtéô. (Ruth 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Korintô 4:17; Filipi 2:20-22) Ndi hihéga hilam hipe hon di ga wan nano. Liwanda ipôla David bona Yônatan.

9, 10. Kii i bé lipigil li maada ipôla David bona Yônatan?

⁹ Bibel i nkal le ngéda David a bi mal nol Gôliat, “ñem Yônatan u adba ni ñem u David, ni Yônatan a gwés nye wengoñle niñ yé nyemede.” (1 Samuel 18:1) Hala nyen liwanda jap li bi bôdôl. To hala kiki wada a bé mañge wanda, numpe a bak nhôôlak mut, ba bi yégle mawanda letee ni nyemb i Yônatan i gwét. * (2 Samuel 1:26) Kii i bé lipigil li maada ipôla mana mawanda mo ima?

¹⁰ David bona Yônatan ba bé mawanda inyule bo iba ba bé gwés Yéhôva, ba ban-ga ki ngôñ i téñbe ni nye. Mam ma mbuu mon ma bé at bo iba. Hiki wada a bééna bilem bilam bi bé lémél nuu numpe. Yônatan a bé gwés makénd mañge wanda David a bééna, ni sôñ a bé sôñ jôl li Yéhôva ibabé kon woñi. David nye a bé ti nhôôlak mut unu lipém, inyule a bé nit bitelbene bi Yéhôva ibabé béñge mbus, a biak ki loñge i  David i bisu bi loñge yé. Di béñge yom i bi bôña i ngéda David a bi nimis makénd mé, a keneg ngwéé i ñoñ, inyu semba hiun hi béba kiñe Saulô, isañ Yônatan. Yônatan a unda ndéñbe i tôbôtôbô ngéda a ba mut nu bisu i “ke yak David . . . , a lédés botñem yé ni Nyambe.” (1 Samuel 23:16) Hégda lelaa David a ba maséé  ngéda liwanda jé likeñi li bi lo, li lédés nye, li ti ki nye makénd! *

11. Kii hihéga hi liwanda ipôla Yônatan bo David hi niiga bés?

¹¹ Kii hihéga hi David bona Yônatan hi niiga bés? Hi niiga bés le jam li nlôôha ba nseñ inyu mawanda, li yé le ba bana maada malam ni Yéhôva. Ngéda di nkôôge bebee ni bet ba gwé nlélém hémle ni bés, bet ba nkôs minlélém mi biniigana kiki bés, ni bet ba gwé nlélém ngôñ i téñbe ni Djob, di nla héñha ngandak mam ni  bo, kiki bo mahoñol ma ma nhôlôs, makénd, ni pék i nlôl i mam di ntehe. (Añ Rôma 1:11, 12.) Di nla léba mawanda ma ngwés mam ma mbuu ipôla lôktata i likoda. Baa ndi hala a nkobla le ba bobasôna ba nlo i makoda i Ndap Ane ba yé bilôñ bilam? Heni.

12, 13. (a) Inyuki di nlama yi pohol mawanda més yak ipôla bilôk bikéé bi likoda? (b) Limbe jam li bé tééñga makoda ma hiai hi bisu, jam li li bi tinde Paul i ti mambe mabéhna?

¹² Yak ikété likoda, di nlama yi pohol bilôñ gwés ibale di gwé ngôñ i hol i pes mbuu. Baa hala a nlama hélés bés? To. Kristen ihogi i nyoñ ngandak ngéda inyu hol i pes mbuu, nlélém kiki matam ma e momasôna ma nhôlôl bé hilo hiada. Jon to limbe likoda di nke, di nléba le bikristen bi nhol bé nya yada. (Lôk Héber 5:12–6:3) Bet ba ntip bôdôl lo i makoda ni bet ba ntomb, di nhônba bo, di gwéhék ki bo inyule di gwé ngôñ i hôla bo i hol i libak li mbuu.​—Rôma 14:1; 15:1.

¹³ Ngim mangéda, i yé i pam le, di yoñ yihe ni bilôñ gwés ikété likoda. Ngim bôt i nla bôdôl bana maboñog ma ntinde i badba too ba ngi yii bikristen. Bape ba nlona hiun ni njelel ikété likoda. Yak makoda ma hiai hi bisu ma bé boma minlélém mi mam. To hala kiki ngandak bikristen i bé i tiñi i boñ sômbôl i Djob, ipe i bé hiôm bé loñge. Mu kiki bape ikété likoda li Korintô ba bé neebe bé ngim biniigana, ñôma Paul a bi béhe likoda jolisôna le: “Ni yôm bañ. Bilôn bibe bi ñôbôs bilem bilam.” (1 Korintô 15:12, 33) Paul a béhe yak Timôtéô le ipôla bilôk bikéé bi likoda, bape ba nla boñ mam ma téé bé. Timôtéô a kôs oda le a yén haa ni bo, le a yilha bañ bo mawanda mé.​—Añ 2 Timôtéô 2:20-22.

14. Lelaa di nla bii mabéhna Paul a bi ti inyu mawanda i bisélél?

 ¹⁴ Lelaa di nla bii mabéhna ma Paul i bisélél? Di nla boñ hala ibale di nkeñgle i ba liwanda ni nu ni nu a nla ôbôs bilem gwés bilam​—to a yé Mbôgi Yéhôva, to a ta bé. (2 Tésalônika 3:6, 7, 14) Di nlama sôñ maada més malam ni Yéhôva. Di hôya bañ le di yé kiki sut, di nyoñ bilem ni maboñog ma mawanda més. Nlélém kiki di nla bé yube sut ikété liboo, ndi di kahal bem le i yon ni malép ma mpôp, di nla bé bana bilôñ bibe ndi di bemek le bi hôla bés i bana bilem bilam.​—1 Korintô 5:6.

15. Lelaa ni nla léba ikété likoda, mawanda ma ma ngwés mam ma mbuu?

¹⁵ Masoda le ngandak bilôk bikéé ikété likoda i yé bilôñ bilam. (Tjémbi 133:1) Lelaa u nla léba mawanda ma ma ngwés mam ma mbuu ikété likoda? Kiki u mba u mboñ biliya i bana bilem ni maboñog ma bikristen, i bet ba mboñ minlélém mi biliya ba ga kôôge we bebee. Nlélém ngéda, i nla ba loñge le u ba mut bisu i bot mawanda. (Béñge nkéñég matila “ Lelaa di bi boñ inyu kôhna biloñge bi mawanda.”) Yéñ i bet ba gwé bilem bilam u nsômbôl bana. Ni noñ mana maéba ma Bibel le “ni handal miñem” minan, ni yéñék mawanda ipôla ba ba gwé hémle nan ibabé mbagla matén, to i biloñ. (2 Korintô 6:13; añ 1 Pétrô 2:17.) Ni toñ ndigi bañ mawanda ipôla bisega binan. Ni hôya bañ le Yônatan a bé David mañ huum. Ngandak mimañ mi bôt i nla ba biloñge bi mawanda inyu nan. Ba nla kônde bé ngandak yi ni pék.

16, 17. Ibale mankéé i likoda a ñunbaha bés, inyuki di nlama bé tjél ntôñ?

¹⁶ Ngim mangéda, mindañ mi nla gwéé ikété likoda  inyule di néñél bé homa wada, di bi gwéé bé ki to ni bilem gwada. Mankéé i likoda a nla pot tole a nla boñ jam li li ñunbaha we. (Bingéngén 12:18) Mindañ mi nla gwéé inyule di yé nya ndi nya, inyu ngimanôgla tole inyule di ntehe bé mam nya yada. Baa di ga neebe le nya mam i, i yila ngok baagene inyu yés kayéle di bôdôl tôl makoda? Heni, di ga neebe bé hala ibale di gwé bañga gwéha inyu Yéhôva ni inyu bôt a ngwés.

¹⁷ Yéhôva nyen a yé Nheg wés, nye ki nyen a nti bés mam momasôna di gwé ngôñ. A kôli le di gwés nye, di bégés ki nye ni ñem wés wonsôna. (Masoola 4:11) Jam lipe li yé le, likoda Yéhôva a yé maséé i gwélél, li kôli le di nit jo. (Lôk Héber 13:17) Jon ibale mankéé i likoda a ñunbaha bés tole a nwéha bés nyuu, di ga  tjél bé ntôñ inyu unda le di ñunup ngandak. Di ga boñ bé hala inyule Yéhôva bé nyen a ñunbaha bés. Gwéha di gwé inyu Yéhôva i ga sôñga bés i kôm nye ni likoda jé mbus.​—Añ Tjémbi 119:165.

18. (a) Kii di nla boñ inyu tééda nsañ ikété likoda? (b)  Ibale mut a ñunbaha bés a mbat nwéhél, bimbe bisai di nkôs ibale di nwéhél nye?

¹⁸ I gwéha di gwé inyu bilôk bikéé i nlama tinde bés i sôñ nsañ u likoda. Yéhôva a mbem bé le bôt a ngwés ba ba peles, jon to bés di bem bañ le lôktata yés i ba peles. Gwéha i mboñ le di tagbe ngii bon ba mahôha. I nhôñlaha ki bés le bésbobasôna di yé kwéha ni le di nhôs. (Bingéngén 17:9; 1 Pétrô 4:8) Gwéha yon i nhôla bés i ke ni bisu i ‘nwéhlana bés ni bés.’ (Kôlôsé 3:13) I maéba mana ma ta bé bun i noñ. Ibale di nwas le mahoñol mabe ma yoña bés, ki di mbôdôl tééda hiun, di hoñlak le hiun hiés hi nkokse nwet a nhindha bés ñem. Ndi i pot maliga, i tééda hiun, li nôgha bésbomede njôghe. Ibale mut a ñunbaha bés, ndi a bat nwéhél, nwéhél nye y’a lona bés bisai bikeñi. (Lukas 17:3, 4) Hala a nhôla bés i ba ñwee i mahoñol més ni i ñem wés, hala a ntééda ki nsañ ikété likoda. Ndi jam li nloo momasôna, li yé le di ntééda maada malam ni Yéhôva.​—Matéô 6:14, 15; Rôma 14:19.

19. Imbe ngéda di nlama kit maada ni mut ikété likoda?

¹⁹ Masañ mape di nlama kit maada ni mut a bak mankéé ikété likoda. Hala a mbéna bôña i ngéda mut a mbôk mbén Djob, a nai le a nhiel bé ñem, ndi ba pémés nye ntôñ. Tole ngéda mut a ntjél maliga ndi a kahal nit biniigana bi kwéha base. Tole i ngéda mut a nyodi ntôñ nyemede. Bañga i Djob i nkal bés  le “ni meina (hiôm) bañ ni mut” nu. * (Añ 1 Korintô 5:11-13; 2 Yôhanes 9-11) Hala a nla ba ndutu ngandak i kit maada ni mut nu bebeg a bé liwanda jés, tole mut wés lihaa. Baa di ga nôgôl mbén i Djob? Baa di ga unda le nit Yéhôva ni mambén mé li yé jam li bisu niñ yés? Di hôya bañ le Yéhôva a ndiihe manôgla ni ndéñbe i boñ sômbôl yé.

20, 21. (a) Inyuki lipémés mut likoda li yé bitelbene bi gwéha? (b) Inyuki i yé nseñ ngandak le di pohol mawanda més ni pék?

²⁰ Bitelbene i pémés mut i likoda bi ñunda toi le Yéhôva a ngwés bés. Inyuki di nkal hala? Ngéda ba mpémés mboñbéba nu a nai le a nhiel bé ñem, hala a ñunda gwéha inyu jôl lipubi li Yéhôva ni matéak mé. (1 Pétrô 1:15, 16) Hala a nsôñ ki likoda, inyule hala a mboñ le mboñbéba nunu, a nla ha bé ki lona mpungu ipôla lôk kéé i i tiñi i boñ sômbôl i Yéhôva. Lôk kéé i nke ni bisu i bégés Yéhôva, ba nôgdaga le likoda li yé lisolbene ikolba i béba nkoñ isi unu. (1 Korintô 5:7; Lôk Héber 12:15, 16) Kokse ngui i ñunda le di ngwés mboñbéba nunu. Bebeg i kokse i yon i mbéda nye inyu boñ le a héñha mahoñol, a boñ ki mam ma mbéda inyu témb yak Yéhôva.​—Lôk Héber 12:11.

²¹ Mawanda més ma nla tinde bés i bana bilem bilam tole bibe, hala a yé jam le mut a nla bé pééna. Jon i yé nseñ ngandak le di pohol mawanda més ni pék. Ibale mawanda ma Yéhôva mon ma yé mawanda més, ibale bôt Yéhôva a ngwés bon di ngwés, bañga mawanda kiyaga yon i ga kéña bés. Mam di mba di nigil ipañ yap, ma ga hôla bés i niñ kingéda makidik més i lémél Yéhôva.