Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

KAPÍTULU 3

Hínsiñe hamá ha hínsiñebaña lun Bungiu woun

Hínsiñe hamá ha hínsiñebaña lun Bungiu woun

“Ha óundaragutiña hama chu tau, lachuuduba hau.” (ARIÑAWAGÚNI 13:20.)

1-3. a) Ka óunwenbu inarüni tarufudubei Bíbülia? b) Ka lunbei wadügüni lun wadarirun umadagu buítiña?

WAGÍA gürigia, ítara waña kei mudusi: sun le geyegubei wau badületi wawagu. Saragu wéiyaasu sin wíchugun fe, áyeiha wamuti housan luma hagaburi gürigia ha úmabaña wanaagua woungua, dandu le buídubei kei le wuribabei.

2 Ariñagatu Bíbülia aban óunwenbu inarüni: “Ha óundaragutiña hama chu tau, lachuuduba hau, ánhaña ha óundaragubaña hama ibidiougua tau, heferidiruba” (Ariñawagúni 13:20). Dimurei “ha óundaragubaña”, mama layanuhaña luagu aban gürigia le díseguati warihini, layanuhaña luagu wadügün umadaguaü hama. * Aban líburu ayanuhatu tuagu Bíbülia, ariñagatu luagu bérusu le: “Óundaraguni luma aban gürigia, mini lan hínsiñe lan woun ani álugatiwa luagu”. Ma héchutiwa áyeihaña gürigia ha hínsiñebaña woun? Anha. Dan le weiri lan wóundarun luma aban gürigia, gániti efekütu wawagu dandu lun buiti kei lun wuribati.

3 Lun werederun lidan línsiñehabu Bungiu, mosu wáluahan umadagu buítiña. Ka lunbei wadügüni lun wadariruniña? Mosu hínsiñedun ha hínsiñebaña lun Bungiu woun, ani adüga wagíame umadaguaü hama lumadagu. Haritagua humá anihein lan igaburi le lamuriahabei Heowá hámagiñe lumadagu hawagu. Madaribadiwa umadagu buítimatiña hawéi. Ligíati, ariha waméi katei burí lan igaburi ligía. Danme le wasubudiruni ligaburi larihini Heowá katei, aranseediwame lun wáluahan umadagu buítiña.

HA LUMADAGU BUNGIU

4. Ka uagu garicha lubéi Heowá lun lanúadiruniña lumadagu buidu, ani ka uagu lariñaga Heowá luagu Abüraámü “numada”?

4 Manúadahanti Heowá furumiñeguarügü gürigia lumadagume. Lau sun luwuyeri, garichati lun lanúadahan buidu, ladüga ligía Laburemebei sun ubóu, ani umadaguaü luma ligía katei buítimati lun gama wamani. Kátañati lanúadirubaña lumadagume? Hóunrügüñein gürigia ha afiñebaña luagu tídangiñe sun hanigi layarafada. Anihein Abüraámü haganagua, aban wügüri subudiwati luagu lafiñen. Resibiti gumadi lun ladagaragüdüni liráü lidan sákürifisiu. * Anihein funa san aban manera wéiritimati lun lóuchawagun lafiñen aban úguchili? Ánhati Abüraámü “lederegeruni liráü”, lugundun chouru lumuti “gabafu lan Bungiu lun lásaaragüdüniña hilaaña” (Ebüréu 11:17-19). Ladüga líchugun aban buiti hénpulu lánina afiñeni luma gaganbadi, aba lariñagun Heowá luagu “numada” (Isaíasi 41:8; Santiagu 2:21-23).

5. Ida liña larihiniña Heowá ha gaganbadibaña lun lau úaraguni?

5 Lun Heowá, wéiriti lebegi úaraguni luma gaganbadi. Hínsiñehabuti houn ha íchugubalin úaraguni lun lidan furumiñeti lúgaaru (aliiha huméi 2 Samueli 22:26). Kei wafurendeirun lidan kapítulu aban, gúndaati Heowá hau ha gaganbadibaña lun ladüga hínsiñe lan houn. Ariñagati giñe Ariñawagúni 3:32 ‘gamadaguati lan lungua hama ha buídubaña’, o hama gürigia ha gaganbadibaña lun lilurudun lau úaraguni. Gúndaati Heowá lau lamisurahaniña gürigia ha lun haganóun ‘liñuarü’, lidan amu dimurei, lun háhuduragun lun ani furíei hagíame lun le oura habusenrun (Sálumu 15:1-5).

6. Ida liña warufuduni hínsiñe lan Hesusu woun, ani ida liña lasandiragun Heowá lungua dan le larihini hínsiñe lan Liráü woun?

6 Hínsiñehabuti Heowá houn gürigia ha hínsiñehabubaña lun Liráü le ábanrügüti. Ariñagati Hesusu: “Ha hínsiñehabutiña nun, adügatiña gasu lau le nubeibei; ani hínsiñeduba lun Núguchi, ábame wayabin, au luma Núguchi, aganawa hama” (Huan 14:23). Ida luba warufuduni hínsiñe lan Hesusu woun? Dan le gaganbadi wamá lun sun lugumadin, kéiburi le lánina lapurichihóun uganu buiti luma hadügǘn disipulu (Matéu 28:19, 20; Huan 14:15, 21). Arufuda wamuti giñe hínsiñe lan Hesusu woun dan le ‘wafalaruni lani hénpulu’ (1 Féduru 2:21). Ítarati, íbini gafigoun wamá, adüga wamuti sun le wayaraati lun wáyeihani lidan ligaburi wayanuhan luma lidan le wadügübei. Ani ábatima tañuludagun lanigi Heowá dan le larihini wáfaagun lun wawinwandun kei kristiánu ladüga línsiñe Liráü woun.

7. Ka uagu buidu lubéi wadügün umadaguaü hama lumadagu Heowá?

7 Afiñeni, úaraguni, gaganbadi, ínsiñeni luagu Hesusu luma luagu ligaburi awiwanduni le larufudahabei, ligía lamuriahabei Heowá hámagiñe lumadagu. Ligía buidu lubéi wálügüdagun woungua: “Arufuda hamuti san numadagu igaburi burí le larufudahabei Hesusu lidan habagari? Lumadagu san Heowá numadagubaña?”. Buiti wadügün umadaguaü hama gürigia ha awinwandubaña kei kristiánugu ani apurichiha haméi uganu buiti luagu Larúeihan Bungiu lau ubebeni. Gürigia ha, buídubei hani efekütu wawagu, lugundun hínchahabadiwa agunfulirei lugundan Bungiu kei desidírü wamani (ariha huméi kuaduru “ Ka san ábanbei umadaü buiti?”).

ABAN LEKSIÓUN LÁNINA UMADAGUAÜ

8. Ka hínsiñetimabei hun lídangiñe hamadagua a) Noemí tuma Rudu? b) Ǘrüwa nibureintiña ebüréuna? c) Pábulu luma Timotéu?

8 Rutu Bíbülia saragu hénpulu woun hawagu lubueingu Bungiu ha asagarubaña buiti ladüga hanúadirun umadagu buítiña. Gayarati warihini abahüdaguni tuagu Noemí tuma Rudu to tídiñu, hawagu nibureintiña ebüréuna ha akipurubaña úaraguni Babilónia luma hénpulu lani Pábulu luma Timotéu (Rudu 1:16; Danieli 3:17, 18; 1 Korintuna 4:17; Filipuna 2:20-22). Gama lumoun, wayanuhatimaba luagu aban umadaguaü espechaliti, lumadagua Dawidi luma Yónatan.

9, 10. Ka san lébunabei hamadagua Dawidi luma Yónatan?

9 Ariñagatu Bíbülia dan lan le láfarunbalin Dawidi Goliadi “aba gamadagua lan Yónatan luma Dawidi buidu buidu, aba línsiñedun lun kei línsiñegua lungua” (1 Samueli 18:1). Ítara liña lagumeserun aban umadaguaü madüraawaguaditi hadan, íbini ámuñegueinarügü lan harumudiri durati umadaguaü ligía darí lounwen Yónatan lidan wuribu (2 Samueli 1:26). * Ka meha lébunabei umadaguaü madüraawaguaditi le?

10 Gamadaguati Dawidi luma Yónatan ladüga hínsiñe lan Bungiu houn ani busentiña úaragua hamá lun. Biángubei hagía, wéiriti lebegi katei le lúmagiñeti Bungiu houn. Ani hínsiñeguatiña houngua ladüga lubuidun hagaburi. Chóuruti hínsiñe lan meha ganigi luma ubebeni le luágubei Dawidi lun Yónatan ladüga aban lan nibureinti le gabafuti lun lageindagun luagu liri Heowá manufudeuga. Ani Dawidi, hínsiñeti Yónatan lun ladüga íbini wéiyaali lan arufudati gaganbadi luma úaraguni lun ladundehan Heowá, ani áluaha lumuti le buídubei lun lumada furumiñe lubaragiñe lasaminarun luouguoun. Ariharügü waméi le asuseredubei dan le lídanñein lubéi lénrengunga Dawidi ladüga léibaahañein lan Saulu le lúguchi Yónatan lun láfaruni, ábati lerederun anuraha. Wéiriti lúaragun Yónatan darí lun lidin “arihei Dawidi, lun líchugun ganigi lun, luma lun léredagüdüni lemenigin luagu Wabungiute” (1 Samueli 23:16). Ma funa lubuidun lasandiragun Dawidi lungua dan le lidin lumada íchiga gurasu lun! *

11. Ka wafurendeirubei lídangiñe lumadagua Yónatan luma Dawidi?

11 Ka wafurendeirubei lídangiñe abahüdaguni luagu Yónatan luma Dawidi? Furendeitiwa le lan súdinitimabei lidan aban umadaguaü, lun lumadagu wamá Bungiu biángubei. Buiti wadügün umadaguaü hama gürigia ha ábanbei hafiñen wama, harumati habagari ani busentiña úaragua hamá lun Bungiu lugundun gayarati wíchugun gurasu luma iderebugu wóuniwagua lau wayanuhani le wasaminarubei, le wasandirubei luma le wawinwandubei (aliiha huméi Rómana 1:11, 12). Darí wamutiña umadagu burí ha haganagua wíbirigu lidan afiñeni. Mini lan san le umadagu lan buítiña sun ha achülühabaña tidoun Luban Hadamuridagun Gefentiña luagu Heowá? Uá.

IDA LUBA WANÚADAHANIÑA WAMADAGU

12, 13. a) Ka uagu lunti lubéi duari wamá dan le wáluahan umadagu lidan damuriguaü? b) Ka sügǘ úmabei hadunragua kristiánugu lidan furumiñeti sígulu, ani ka eweridihani dǘgüdati líchugubei Pábulu?

12 Mosu duari wamá lidan wanúadahaniña wamadagu, ladüga mama sun lílana damuriguaü lun híderagubadiwa lan awansera lidan weseriwidun lun Heowá. Lunti san taweiridun wanigi lau le? Uá. Ítara kei anuhein lan furuda darasati táfunadun luagu tídibu, añahein giñe íbirigu darasati hawanserun lidan hafiñen. Ligíati, lidan furumiñeguarügü damuriguaü wadariruba gürigia ha wéinamuhaña lidan hafiñen hama ha débiligili hafiñen (Ebüréu 5:12–6:3). Ligía lunti lubéi gaguraasun wamá habá ha iserigiñabaña hama ha débilibaña ani hínsiñe hagíame woun, ítara luba wíderaguniña lun hawanserun kei kristiánugu (Rómana 14:1; 15:1).

13 Gayarati ñein lan somu sügǘ le adügüti lun mosu lan duaritima wamá lidan wáluahan umadagu lidan damuriguaü. Gayarati ñein hamá óuserutiña wuriba, híbiri aba hígirun lun labuinchun magundani tidan hanigi ani adügati lun hachurahan. Susereti meha giñe ítara lidan furumiñeti sígulu. Íbini úaragua hamá hibe-agei kristiánugu, añahein meha wuribati hóuserun. Kéiburi Korintu, añahein meha ígiruti hafiñen luagu somu arufudahani, ligía leweridirunbaliñu Pábulu íbirigu: “Meyeedúa humá. Ariñawagúati: ‘Féridigüda hamuti hagübüri umadagu lubuidun igaburi’” (1 Korintuna 15:12, 33). Wisá lumuti giñe Pábulu Timotéu luagu gayara lan ñein hamá íbirigu óuserutiña wuriba, ani lun mamadagua lan lungua hama (aliiha huméi 2 Timotéu 2:20-22).

14. Ka inarüni méiniti lanagangiñebei leweridihan Pábulu hawagu umadagu?

14 Lanagangiñe eweridihani le líchugubei Pábulu anihein aban inarüni méiniti: íbini lídanñein lan damuriguaü aban gürigia, anhein mabuidun lubéi ligaburi, buítimati madügün wamá umadaguaü luma (2 Tesalónikana 3:6, 7, 14). Mosu wóunigiruni wamadagua luma Heowá. Mabulieida waméi áyeiha wamani igaburi luma burí échuni le geyegubei wau, ítara kei tachuuruni mudusi duna le ídounbei tíchugua. Ánhawa ádara aban mudusi lidoun binigá, mabuinchunboun lau duna. Ítarameme, ánhein geyegu waña lubéi hau hagübüri umadagu, masagabadiwa ni kata buiti (1 Korintuna 5:6).

Gayarati hadarirun umadagu buítiña haganagua híbirigu lidan afiñeni

15. Kaba wadüga lun wadarirun umadagu lidan damuriguaü ha buiti hamadagua luma Bungiu?

15 Seremei gayara lan wadarirun umadagu ha hínsiñehabutiña lun Heowá haganagua wíbirigu (Sálumu 133:1). Ida lubati wadariruniña? Mosu wáyeihani hagaburi lumadagu Bungiu. Ítarati, gürigia ha giñe busenbaña lumadagu hamá Bungiu, hayarafahóuba woun. Gayarati giñe wagía lan ayarafada houn (ariha huméi kuaduru “ Ida liña wadügün umadagu buítiña”). Mosu wáluahan gürigia ha gawagutiña igaburi le busentiwa wáyeihani. Mosu giñe haritaguni kristiánugu adundehani tídangiñeti Bíbülia lun hínsiñehabu hamá. Le linarün katei, busentiwa hagibedun wamadagu meberesenga ka lan harasanbei, hanechani o hanichigu wíbirigu (2 Korintuna 6:13; aliiha huméi 1 Féduru 2:17). Mama giñe mosu hámarügü lan ha waseisin wadüga umadaguaü. Haritagua wamá wéiriyaali lan meha Yónatan luéi Dawidi. Libe-agei dan rútiña umadagu ha wéinamuhaña wawéi saragu subudi luma lichú aau woun.

DAN LE LIABIN LÉNRENGUNGA

16, 17. Ka uagu moun lumuti lubéi wadisedun luéi damuriguaü ánhein acharara aban íbiri woun?

16 Gayaraati lachülürün dan lun gaturóbulin hamá lílana damuriguaü hámagua ladüga ámuñegueinarügüti hagaburi luma le winwan hamaalibei. Ligía anihein lubéi dan adügati le lariñagubei o le ladügübei somu íbiri lun wuriba lan wasandiragun woungua, o lun gaturobulin wamá ladüga ámuñegueinarügü lan wagaburi, ladüga wuriba lan gufuranda wamani somu katei luma ámuñegueinarügü lan warihini katei (Ariñawagúni 12:18). Danme lasuseredun ítara, wígiruba san lun ladisedagüdüniwa lénrengunga luéi damuriguaü? Uá, lugundun hínsiñeti Heowá woun hínsiñe hagía lumadagu woun.

17 Heowá adügübalin ibagari ani ligía giñe ágüdahabalin, ligía garicha lubéi lun leresibiruni wínsiñehabu luma lun lúnrügü lan wáhuduragua (Arufudúni 4:11). Yuuti giñe lun wídehan lau úaraguni lidan damuriguaü le layusurubei Bungiu (Ebüréu 13:17). Ligíati, dan le lachararun aban íbiri woun, marufudun wamuti wagañi lau wadisedun luéi damuriguaü, ladüga mama lidurun Heowá lira. Wéiriti línsiñe Heowá woun, darí lun másügürün lan lídangiñe waritagun wíchuguni wanagan luagun ni hawagun lumutuniña (aliiha huméi Sálumu 119:165).

18. a) Ida luba wídehan lun ñein lan darangilaü lidan damuriguaü? b) Ka burí abinirúni weresibirubei dan le feruduna wamá dan le anihein lan resun buiti lun wadügüni?

18 Ínsiñeni hawagu wíbirigu ádaha lumutiwa lun wáfaagun lun ñein lan darangilaü lidan damuriguaü. Adügati lun meberesen wamá lau lirahüñü charati, ladüga haritaguatiwa luagu gafigoun wamá súngubei ani charatiwa (Ariñawagúni 17:9; 1 Féduru 4:8). Magurabunhaali ligía Heowá umadagu ha macharatiña, ka uagu wagíaba lubéi agurabei? Íderagua lumutiwa giñe ínsiñeni lun ‘ferudunagua wamá wóuniwagua’ súnwandan (Kolosana 3:13). Ani anihein dan hénrengu lan wagunfuliruni adundehani le. Gayarati ladügün wagañi lun marihin wamani katei furangu luma lun wareidun igarihabu. Ábati ladügün lun wasaminarun dan le lan wagañidun wadügüba lan lun lasufurirun le achararubei woun. Gama lumoun, létima areidubei igarihabu asufurirubei. Ligía buídutima lubéi feruduna wamá dan le anihein lan resun buiti lun wadügüni (Lúkasi 17:3, 4). Ítara luba wibihin saragu abinirúni, aban lídangiñe, wagundaarun lau darangilaü wámagua, lidan damuriguaü ani le súdinitimabei luma Heowá (Matéu 6:14, 15; Rómana 14:19).

DAN LE MOSU LAN LADÜRAAWAGÚN UMADAGUAÜ

19. Ka burí sügǘ adügübei lun mosu lan wadüraaguni wamadagua luma somu gürigia?

19 Anihein dan agurabúati lun wadüraaguni wamadagua hama gürigia ha adisedutiña luéi damuriguaü. Susereti le, dan le ladüraaguni aban kristiánu lilurudun Bungiu, mabusenrunti lasakürihan ani mosu labugún lídangiñe damuriguaü. Ligíameme asuseredubei dan le ladimurehan wuriba luagu lafiñen lau larufudahan iyeeni o ladisedun, lidan amu dimurei, dan le lariñagun mabusenrunhali lan lílana lan damuriguaü. Furanguti tariñaguni Lererun Bungiu: ‘Móundara humá hama’ (aliiha huméi 1 Korintuna 5:11-13; 2 Huan 9-11). * Gayarati hénrengu lan woun wadisedun, dántima le aban lan waduhe o aban wamada. Kábati wadüga? Wadiseduba san luéi gürigia ligía arufudei ítara ru wamani úaraguni lun Heowá luma lun lilurudun le richabei lidan furumiñeti lúgaaru? Mabulieida waméi weiri lan lebegi úaraguni luma gaganbadi lun Heowá.

20, 21. a) Ka uagu ínsiñeni lubéi lugumadin Bungiu lun habugún afigouhatiña lídangiñe damuriguaü? b) Ka uagu súdini lubéi wanúadahaniña wamadagu buidu?

20 Le linarün katei, arufudúati ínsiñeni lau habugún afigouhatiña ani masakürihantiña lídangiñe damuriguaü. Ka uagu? Furumiñe, ladüga arufudúati ínsiñeni luagu Heowá, luagu liri le sándubei luma luagu lilurudun (1 Féduru 1:15, 16). Libiaman, ruti ichouruni lidan damuriguaü. Íbirigu ha úaraguabaña, líbüretiña luéi luriban housan ha máhabaña hasansirun. Ítarati, gayarati hasigirun eseriwida lun Bungiu lau darangilaü ladüga aban lan aramudaguagülei damuriguaü lidan ubóu wuribati le (1 Korintuna 5:7; Ebüréu 12:15, 16). Lǘrüwan, arufudúati ínsiñeni houn ha afigouhabaña, lun hasubudiruni mosu lan hasansiruni hagaburi, adüga hameime le mégeiwabei lun hagiribudun lun Heowá (Ebüréu 12:11).

21 Chóuruti weiri lan hani wamadagu efekütu wawagu. Ligía súdini lubéi wanúadahaniña lau duari. Ánhawa adüga umadaguaü hama lumadagu Heowá, hínsiñe hagíame ha hínsiñebaña lun woun, geyegu waba hau umadagu ha buídutimabaña. Ítara luba wasagarun saragu katei buiti hámagiñe, le lunbei líderaguniwa agunfulira lau le desidírü wabéi, wawinwandun kei labusenrun Heowá.

^ par. 2 Dimurei ebüréu le ásügürawagüdübei ‘óudaragua’ sügügüdawati giñe kei ‘adüga umadaguaü’ (Alidihatiña 14:20; Ariñawagúni 22:24).

^ par. 4 Óuchawaguni le, aban hénpulu luagu le lunbei meha ladügüni Heowá: lederegeruni Liráü le ábanrügüti lidan sákürifisiu (Huan 3:16). Gama lumoun, madagaragüdün lumuti Abüraámü Isaakü ladüga líchugun Heowá aban gábara lun, lun ladagaragüdüni leweñegua Isaakü (Agumesehani 22:1, 2, 9-13).

^ par. 9 Dan le láfarunbalin Dawidi Goliadi, “ñǘraügili” meha ani dan le lóunwen Yónatan kéiburi 30 irumu lau (1 Samueli 17:33; 31:2; 2 Samueli 5:4). Kei le barühali lubéi Yónatan kéiburi 60 irumu lóunwenbei, furanguti wéiriyaali lan meha luéi Dawidi kéiburi 30 irumu.

^ par. 10 Lidan 1 Samueli 23:17 ariha wamuti ariñaga lan Yónatan seingü katei lun líchugun gurasu lun Dawidi: 1) moun lumuti lan lanufudedun; 2) lásiñarubei lan Saulu adarira; 3) lagunfuliruba lan lani Bungiu füramasei lun urúei lan Dawidi; 4) úaraguabei lan lun; 5) íbini lan Saulu subudi lumuti magarabaagunbei lan lun lumada.

^ par. 19 Hadeiruba lanwoun ariñahani “Ida luba wóuserun aban gürigia le bugawaali lídangiñe damuriguaü”, hawagu bugawaaña hama ha ariñagubaña mabusenrunhaña lan lílana hamá damuriguaü.