Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

CɅNTESɅNTEL 3

Laʼ laj cʼuxbin muʼ bʌ i cʼuxbiñob Dios

Laʼ laj cʼuxbin muʼ bʌ i cʼuxbiñob Dios

«Jiñi muʼ bʌ i piʼleñob majlel jiñi weñoʼ bʌ i pusicʼal mucʼʌch i tajob i ñaʼtʌbal.» (PROVERBIOS 13:20.)

1, 2. ¿Chuqui bʌ i sujmlel mi yʌl jiñi Biblia?

TI LAC pejtelel lajalonla bajcheʼ pisil, mi tsaʼ yajli baqui an jaʼ miʼ mejlel i chʼʌchʼ (tsʼuʼ). Anquese mach la comic, an i tajol mi lac lajin bajcheʼ yilalob tiʼ tʼan o tiʼ melbal majqui mi lac ñochtañob.

2 Jiñi Biblia mi yʌl: «Jiñi muʼ bʌ i piʼleñob majlel jiñi weñoʼ bʌ i pusicʼal mucʼʌch i tajob i ñaʼtʌbal. Jiñi muʼ bʌ i piʼleñob majlel jiñi mach bʌ weñobic i pusicʼal miʼ yutsi pʼojlel i mul» (Proverbios 13:20). Jiñi tʼan «muʼ bʌ i piʼleñob majlel» mach yomic yʌl chaʼan jiñob bixel tic jach bʌ mi lac piʼleñob ti xʌmbal. Ili yom yʌl chaʼan jiñʌch am bʌ la quicʼotob ñumel tiʼ pejtelel bʌ ora. Jumpʼejl tʼan tsaʼ bʌ ajli chaʼan ili versículo mi yʌl: «Cheʼ mi lac piʼlen ti xʌmbal juntiquil, yom yʌl chaʼan mi laj cʼuxbin». ¿Mach ba isujmic chaʼan mi lac lajin jiñi muʼ bʌ lac wen cʼuxbiñob? Jin chaʼan, cheʼ bʌ an majqui wen ñochol laj quicʼot, ñumento mi caj lac lajin.

3. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan mi lac taj wem bʌ la camigojob?

3 Chaʼan mi lac chʌn ajñel tiʼ cʼuxbiya Dios yom mi lac sʌclan wem bʌ la camigojob. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan mi lac taj? Yom mi laj cʼuxbin majqui miʼ cʼuxbin Dios yicʼot mi lac chʼʌm ti laj camigo i yamigojob Dios. Yom maʼ wen ñaʼtan, ili wiñicob xʼixicob (quixtañujob) cheʼ yilalob i melbal bajcheʼ miʼ cʼajtin Jehová tiʼ yamigojob. ¿Am ba yambʌ ñumen weñoʼ bʌ chaʼan mi lac yajcañob ti laj camigo? Jin chaʼan, mi caj laj qʼuel bajcheʼ yilal i melbal miʼ cʼajtin Dios tiʼ tojlel i yamigojob. Cheʼ bʌ tsaʼix lac chʼʌmbe isujm jiñi, chajpʌbiloñixla chaʼan mi lac sʌclan wem bʌ la camigojob.

JIÑI I YAMIGOJOB DIOS

4. ¿Chucoch añʌch tiʼ wenta chaʼan Jehová miʼ yajcan ti wen i yamigojob, i chucoch tsiʼ pejca Jehová jiñi Abraham bajcheʼ i «yamigo»?

4 Jehová miʼ yajcan bajcheʼ yilal yom i yamigo. An tiʼ wenta miʼ wen yajcan come jiñʌch Cʼax Ñuc bʌ tiʼ petol panchan yicʼot Pañimil, i jiñʌch ñumen ñuc bʌ miʼ mejlel lac taj cheʼ i yamigojonla jaʼel. Cheʼ jiñi, ¿majqui miʼ yajcan tiʼ yamigo? Jehová cojach miʼ lʌcʼtesan i bʌ tiʼ tojlel jiñi tsʼʌcʌl bʌ miʼ yʌcʼ i ñopoñel (chʼujbiya) tiʼ tojlel. Juntiquil jiñʌch Abraham, wen cʌmbil bʌ chaʼan i ñopoñel ti Dios. Tsaʼ subenti chaʼan miʼ tsʌnsan i yalobil bajcheʼ majtañʌl. * ¿Am ba yambʌ ñumen wocol bʌ chaʼan juntiquil tatʌl miʼ pʌs añʌch i ñopoñel ti Dios? Abraham «tsiʼ yʌcʼʌ Isaac», come tsiʼ chʼujbi tiʼ pejtelel i pusicʼal chaʼan Dios mucʼʌch cajel i «chaʼ tech loqʼuel baʼan chʌmeñoʼ bʌ» (Hebreos 11:17-19). Come tsiʼ pʌsʌ xucʼul bʌ i ñopoñel yicʼot tsiʼ wen jacʼʌ chuqui tsaʼ bʌ subenti, Jehová «tsiʼ pejca tiʼ piʼʌl [o yamigo]» (Isaías 41:8; Santiago 2:21-23).

5. ¿Bajcheʼ yilal miʼ qʼuel Jehová jiñi muʼ bʌ i jacʼbeñob i tʼan ti wen?

5 Jehová miʼ qʼuel ti ñuc i miʼ cʼuxbin jiñi muʼ bʌ i pʌs i xucʼtʌlel yicʼot muʼ bʌ i jacʼbeñob i tʼan, anquese an i tajol mach cʼuñic ti melol (pejcan 2 Samuel 22:26). Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ ti cʌntesʌntel 1, tijicña miʼ yubin cheʼ an majqui miʼ jacʼben i tʼan chaʼan i cʼuxbiya. Cheʼ jaʼel, ti Proverbios 3:32 mi yʌl chaʼan cojach «jiñi toj bʌ» miʼ pʌsben «jiñi mucul tac bʌ i chaʼan», come i yamigojʌch. Jiñi tojoʼ bʌ tiʼ wut Jehová jiñʌch muʼ bʌ i jacʼbeñob ti tsʼʌcʌl i mandar. Miʼ pʌyob chaʼan miʼ yochelob tiʼ «yotot», yom yʌl, chaʼan mucʼʌch i chʼʌm tiʼ tijicñʌyel cheʼ miʼ chʼujutesañob i miʼ mejlel i pejcañob ti oración baqui jach ora yomob (Salmo 15:1-5).

6. ¿Bajcheʼ mi lac pʌs laj cʼuxbiya tiʼ tojlel Jesús, i bajcheʼ yubil miʼ yubin Jehová cheʼ mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj cʼuxbiben i Yalobil?

6 Jehová miʼ cʼuxbin majqui miʼ cʼuxbiben cojach bʌ i Yalobil. Jesús tsiʼ yʌlʌ: «Jiñi muʼ bʌ i cʼuxbiñon mi caj i jacʼbeñon c tʼan. Mi caj i cʼuxbintel chaʼan c Tat. Mi caj c tilel lojon baʼan. Mi caj c chaʼlen lojon chumtʌl quicʼot» (Juan 14:23). Cheʼ bajcheʼ mi yʌl ili versículo, ¿bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj cʼuxbin Jesús? Jiñʌch cheʼ mi lac jacʼ tiʼ pejtelel i mandar, cheʼ bajcheʼ jiñi subtʼan yicʼot chaʼan mi lac sujtesan ti xcʌntʼañob jiñi wiñicob xʼixicob (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Yambʌ bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj cʼuxbin Jesús, jiñʌch cheʼ mi lac «tsajcanla majlel» (1 Pedro 2:21). Anquese xmulilonla, mi lac chaʼlen wersa lac lajin cheʼ bajcheʼ tiʼ chaʼle tʼan yicʼot cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele. Jehová miʼ taj i tijicñʌyel cheʼ mi lac chaʼlen wersa laj cʼuxbiben i Yalobil i mi lac chumtʌl cheʼ bajcheʼ yom.

7. ¿Chucoch añʌch lac ñaʼtʌbal mi lac pʌs cheʼ mi lac pʌy ti la camigo i yamigojob Jehová?

7 Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ, Jehová yom chaʼan jiñi yamigojob añob i ñopoñel tiʼ tojlel, xucʼulob yicʼot miʼ jacʼob chuqui miʼ subentelob, cheʼ jaʼel chaʼan miʼ cʼuxbiñob Jesús i miʼ chumtʌlob bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ. Jin chaʼan, yom mi laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Chuqui miʼ mejlel cʌl tiʼ tojlel camigojob? ¿Cheʼ ba i melbalob bajcheʼ jiñi yicʼot cheʼ ba chumulob? ¿I yamigojoʼ ba Jehová?». Mi lac pʌs chaʼan añʌch lac ñaʼtʌbal cheʼ mi lac pʌy ti la camigo jiñi añoʼ bʌ i melbal bajcheʼ xñoptʼañob yicʼot muʼ bʌ i chaʼleñob wersa i subob jiñi wen tʼan chaʼan jiñi Yumʌntel. Jiñobʌch wem bʌ chaʼan mi lac tsajcañob come miʼ coltañonla chaʼan mi lac tijicñesʌben i pusicʼal Dios (qʼuele jiñi recuadro « ¿Majqui jiñi a wamigojob?»).

¿CHUQUI MI LAJ CɅN CHEʼ BAJCHEʼ TSIʼ CʼUXBIYOB I BɅ DAVID YICʼOT JONATÁN?

8. ¿Chuqui muʼ bʌ a ñumen mulan a cʌn chaʼan bajcheʼ tsaʼ ajñiyob a) Noemí yicʼot Rut? b) jiñi uxtiquil chʼiton hebreojob? c) Pablo yicʼot Timoteo?

8 Yaʼ ti Tsʼijbujel mi laj cʌn cabʌl ejemplo chaʼan i wiñicob Dios tsaʼ bʌ i wen tajayob i wenlel come tsiʼ yajcayob wem bʌ i yamigojob. Miʼ mejlel laj cʌn tiʼ tojlel Noemí yicʼot i yʌʼlib Rut, jiñi uxtiquil chʼiton hebreojob xucʼul bʌ tsaʼ ajñiyob ti Babilonia, cheʼ jaʼel i ejemplo Pablo yicʼot Timoteo (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corintios 4:17; Filipenses 2:20-22). Pero cojach mi caj laj qʼuel chaʼan David yicʼot Jonatán.

9, 10. ¿Chuqui tsiʼ coltayob chaʼan miʼ sujtel ti wem bʌ i yamigojob i bʌ jiñi David yicʼot Jonatán?

9 Jiñi Biblia mi yʌl chaʼan cheʼ bʌ David tiʼ tsʌnsa Goliat, Jonatán «tsaʼ cajiʼ wen cʼuxbin David cheʼ bajcheʼ tsiʼ bajñel cʼuxbi i bʌ. Junsujm jach tsaʼ ajñi i pusicʼal Jonatán bajcheʼ i pusicʼal David» (1 Samuel 18:1). Cheʼʌch tsaʼ sujtiyob ti ñuc bʌ i yamigojob i bʌ mach bʌ añic miʼ tʼoxtʌl anquese mach lajalobic i jabilel, tsiʼ cʼuxbiyob i bʌ cʼʌlʌl to cheʼ bʌ Jonatán tsaʼ chʌmi ti guerra (2 Samuel 1:26). * ¿Chuqui tsiʼ coltayob chaʼan chʌn i yamigojob i bʌ?

10 Jiñi i cʼuxbiya David yicʼot Jonatán tiʼ tojlel Dios tsiʼ coltayob chaʼan chʌn xucʼul yicʼot temel miʼ yajñelob. Tsiʼ wen cʼuxbiyob i chaʼan bʌ Jehová. Cheʼ jaʼel tsiʼ wen cʼuxbiyob i bʌ chaʼan wen tac bʌ i melbalob. Jonatán tsiʼ qʼuele ti ñuc i chʼejlel David yicʼot cheʼ maʼañic i bʌqʼuen chaʼan miʼ coltʌben i cʼabaʼ Jehová. Anquese Jonatán ñumen añix i jabilel, pero David tsiʼ qʼuele ti ñuc chuqui tsiʼ mele, come xucʼul tsaʼ ajñi yicʼot tsiʼ jacʼʌ tiʼ pejtelel chuqui tsiʼ ñaʼta i mel Jehová, mach cojach tsiʼ bajñel ñaʼta i bʌ, ñaxan tsiʼ yʌcʼʌ ti ñuc chuqui yom i yamigo. Cojach yom mi lac ñaʼtan jiñi tsʌts bʌ wocol tsiʼ ñusa David cheʼ bʌ jiñi rey Saúl (i tat Jonatán) tsiʼ sʌcla chaʼan miʼ tsʌnsan, jin chaʼan David tsiʼ putsʼta ñumel. Jonatán tsiʼ wen pʌsʌ i xucʼtilel, jin chaʼan «tsaʼ tili [...] baʼan David yaʼ ti Hores. Tsiʼ pʼʌtʼesa ti Dios» (1 Samuel 23:16). ¡David tsiʼ taja cabʌl i tijicñʌyel cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i yamigo chaʼan miʼ pʼʌtʼesan! *

11. ¿Chuqui mi laj cʌn ti Jonatán yicʼot David chaʼan bajcheʼ yom mi lac yajcan la camigojob?

11 ¿Chuqui mi laj cʌn ti Jonatán yicʼot David? Chaʼan jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal ti juntiquil la camigo, jiñʌch cheʼ miʼ chumtʌl cheʼ bajcheʼ miʼ mulan Jehová. Mi lac wen taj lac wenlel cheʼ mi lac ñochtan lajal bʌ lac ñopbal la quicʼotob, wem bʌ i melbalob yicʼot xucʼul bʌ yomob ajñel tiʼ tojlel Dios. Cheʼ jaʼel, miʼ coltañonla chaʼan mi lac pʼʌtʼesan lac bʌ cheʼ mi la cʌl chuqui mi lac ñaʼtan, bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ yicʼot chaʼan chuqui tac an lac ñusa (pejcan Romanos 1:11, 12). Jiñi wem bʌ amigojob yaʼʌch mi lac taj ti hermanojob lajal bʌ lac ñopoñel la quicʼotob. Pero ¿jimba yom yʌl chaʼan wen mi lac tsajcañob tiʼ pejtelel muʼ bʌ i cʼotelob tiʼ Yotlel Tempa bʌ? Maʼañic.

¿BAJCHEʼ YOM MI LAC YAJCAN LA CAMIGOJOB?

12, 13. a) ¿Chucoch yom mi lac wen qʼuel majqui mi lac tsajcañob ti congregación? b) ¿Chuqui bʌ wocol tsiʼ taja jiñi congregación tac ti ñaxam bʌ siglo, i chuqui tsiʼ yʌlʌ Pablo?

12 Yom wen mi lac yajcan la camigojob come mach tiʼ pejtelelic añoʼ bʌ ti congregación miʼ mejlel i pʼʌtʼesañoñobla tiʼ chaʼan bʌ Jehová. ¿Yom ba toj sajtel lac pusicʼal chaʼan jiñi? Maʼañic. Lajal bajcheʼ an i wut teʼ mach bʌ orajic miʼ colel yicʼot miʼ cʼʌnʼan tiʼ teʼel, cheʼ an hermanojob jaʼel mach bʌ orajic miʼ colelob i ñopoñel ti Dios. Jin chaʼan, ti baqui jach bʌ congregación mi caj laj qʼuel hermanojob mach bʌ junlajalic woli (choncol) i colelob majlel tiʼ chaʼan bʌ Jehová (Hebreos 5:12–6:3). Yom la cujil pijt yicʼot mi lac pʌsbeñob laj cʼuxbiya jiñi tsijiʼ bʌ xñoptʼañob yicʼot jiñi cʼuñoʼ bʌ, cheʼʌch mi caj laj coltañob chaʼan miʼ tajob i colel bajcheʼ xñoptʼañob (Romanos 14:1; 15:1).

13 Tajol miʼ yujtel wocol tac baqui yom mi lac ñumen qʼuel majqui tac mi lac tsajcan yaʼ ti congregación. Tajol an mach bʌ utsʼatic chuqui miʼ mel o mi yʌl yambʌ hermanojob yicʼot orajach yujil michʼ. Cheʼ tsaʼ ujti jaʼel ti ñaxam bʌ siglo. Anquese ñumen ti lamital jiñi xñoptʼañob xucʼulob, pero an mach bʌ weñic i melbalob. Jumpʼejl ejemplo jiñʌch tsaʼ bʌ ujti yaʼ ti Corinto, an tsaʼ bʌ i cʌyʌyob i mel chuqui ñopol bʌ i chaʼañob, jin chaʼan jiñi apóstol Pablo tsiʼ sube jiñi hermanojob: «Mach yomic mi laʼ jacʼ laʼ lotintel. Jiñi jontoloʼ bʌ lac piʼʌlob miʼ bibʼesañob lac pusicʼal» (1 Corintios 15:12, 33). Cheʼ jaʼel, tsiʼ wʌn sube Timoteo chaʼan tajol an hermanojob mach bʌ weñic mi caj i pʌsob i bʌ tiʼ melbal, i chaʼan mach yomic miʼ ñochtañob cheʼ bʌ i melbalob bajcheʼ jiñi (pejcan 2 Timoteo 2:20-22).

14. ¿Baqui bʌ principio mi lac taj ti jiñi tʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo chaʼan bajcheʼ yom mi lac yajcan la camigojob?

14 Ti ili tʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo an jumpʼejl principio wen tsiquil bʌ: Mi an juntiquil ti congregación mach bʌ tojic chuqui miʼ mel, mach yomic mi lac wen ñochtan (2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14). Yom mi laj cʌntan lac bʌ chaʼan maʼañic mi lac ñajtʼesan lac bʌ ti Jehová. Mach ñajʌyic lac chaʼan, lajalonla bajcheʼ jiñi pisil. Mi tsiʼ taja chuqui lʌmʌl bʌ, mi caj i chʼʌchʼ, cheʼ joñonla jaʼel, miʼ mejlel lac lajin bajcheʼ yilal yicʼot muʼ bʌ i mel majqui jach mi lac ñochtan (1 Corintios 5:6).

Miʼ mejlel a taj wem bʌ amigojob ti jiñi lajaloʼ bʌ i ñopoñel ti Dios a wicʼot

15. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac taj la camigojob pʼʌtʌloʼ bʌ tiʼ chaʼan bʌ Jehová yaʼ ti congregación?

15 Pero miʼ yʌqʼueñonla lac tijicñʌyel cheʼ mucʼʌch mejlel lac taj cabʌl la camigojob tiʼ tejclum Jehová (Salmo 133:1). Yom bʌ mi laj cʼajtiben lac bʌ jiñʌch: ¿Bajcheʼ mi cac taj? Yom wen chuqui mi lac mel cheʼ bajcheʼ i yamigojob Jehová. Mi cheʼʌch mi lac mel, jiñi yañoʼ bʌ mi caj i mulan i lʌcʼtesañob i bʌ ti lac tojlel. Cheʼ jaʼel, yom mi lac tech lac mel bajcheʼ jiñi (qʼuele jiñi recuadro « Tsaʼ c taja wem bʌ camigojob»). Yom mi lac sʌclan weñoʼ bʌ i melbal la com bʌ lac lajibeñob. Cheʼ jaʼel, jiñi xñoptʼañob yom cʼajal i chaʼañob chaʼan jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan yom mi laj cʼuxbin lac bʌ ti jujuntiquil. Ti isujm, com lac taj cabʌl la camigojob anquese mach junlajalic i colorlel lac pʌchʌlel, baqui tilemonla o laj cultura ti jujuntiquil (2 Corintios 6:13; pejcan 1 Pedro 2:17). Mach cojach yom mi lac sʌclan ti la camigo jiñi lajaloʼ bʌ i jabilel la quicʼot. Yom cʼajal lac chaʼan, Jonatán ñumen añix i jabilel pero David maxto. Jiñi la camigojob añobix bʌ i jabilel, miʼ mejlel i subeñoñobla chuqui ñusʌbil bʌ i chaʼañob yicʼot chuqui yujilob.

CHEʼ MIʼ TAJONLA WOCOL

16, 17. ¿Chucoch mach yomic mi laj cʌy jiñi congregación mi juntiquil hermano mach weñic chuqui miʼ mel ti lac tojlel?

16 Come mach junlajalic bajcheʼ yilalonla yicʼot bajcheʼ chumulonla, miʼ mejlel ti tejchel wocol tac yicʼot yambʌ xñoptʼañob. Jin chaʼan, mi lac chʼʌmben isujm chucoch an i tajol cʼux mi la cubin i tʼan o chuqui muʼ bʌ i mel juntiquil hermano ti lac tojlel, cheʼ an i tajol mach lajalic mi laj qʼuel lac bʌ yicʼot yambʌ, cheʼ mach lajalic chuqui mi lac ñaʼtan o cheʼ leco mi lac chʼʌmben isujm chuqui mi lac subentel (Proverbios 12:18). Mi cheʼ miʼ yujtel bajcheʼ jiñi, ¿chuqui mi caj lac mel? ¿Muʼ ba caj la cʌcʼ chaʼan miʼ yʌcʼonla ti yajlel jiñi wocol i miʼ ñajtʼesañonla ti congregación? Maʼañic, come mi laj cʼuxbin Jehová yicʼot i yamigojob.

17 Jehová jiñʌch tsiʼ meleyonla yicʼot miʼ chʌn aqʼueñonla laj cuxtʌlel, jin chaʼan cojach yom mi laj cʼuxbin yicʼot mi la cʌqʼuen i ñuclel (Apocalipsis 4:11). Cheʼ jaʼel, yom mi laj coltan jiñi ancianojob ti congregación come jiñʌch waʼchocobiloʼ bʌ ti Jehová (Hebreos 13:17). Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj cʌñʌ, cheʼ bʌ juntiquil la quermaño mach weñic chuqui miʼ mel ti lac tojlel, maʼañic mi caj laj cʌy jiñi congregación chaʼan mi lac pʌs chaʼan michʼonla. Mach cheʼic yom mi lac mel come Jehová mach i mulic. Mach yomic mi la cʌl ti lac pusicʼal chaʼan mi laj cʌy Jehová yicʼot i tejclum, come mi lac wen cʼuxbin (pejcan Salmo 119:165).

18. a) ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan ñʌchʼʌl miʼ yajñel laj congregación? b) Cheʼ bʌ mi lac ñusʌben i mul juntiquil mi añʌch i sujmlel chaʼan yom mi lac mel, ¿chuqui bʌ bendición tac mi lac taj?

18 Jiñi laj cʼuxbiya tiʼ tojlel la quermañojob mi caj i coltañonla lac chaʼlen wersa chaʼan ñʌchʼʌl miʼ yajñel jiñi congregación. Cheʼ jaʼel, miʼ coltañonla lac ñusʌben i mul la quermañojob come la cujil chaʼan xmulilonla ti lac pejtelel yicʼot mi lac luʼ taj lac sajtemal (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Jehová maʼañic miʼ pijtan chaʼan mach wis xmulilobic tiʼ pejtelel i yamigojob, joñonla jaʼel mach cheʼic yom mi lac mel. Jiñi laj cʼuxbiya mi caj i coltañonla chaʼan mi lac ‹ñusʌben lac bʌ lac mul› (Colosenses 3:13). Pero ili mach tiʼ pejtelelic ora cʼun tiʼ melol. Mach tsiquilic miʼ mejlel i mʌlbeñonla cheʼ bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ. Mi chʌn an ti lac pusicʼal chuqui tsaʼ bʌ melbentiyonla, jiñʌch miʼ mejlel i ñijcañonla chaʼan mi lac michʼ qʼuel jiñi am bʌ chuqui tsiʼ melbeyonla. Pero jiñi muʼ bʌ i ñumen ticʼlan i bʌ, jiñʌch majqui miʼ pʌs i michʼajel. Jin chaʼan, ñumen wen cheʼ mucʼʌch lac ñusʌben i mul juntiquil la quermaño mi añʌch i sujmlel chaʼan yom mi lac ñusʌben (Lucas 17:3, 4). Cheʼ bajcheʼ ili mi caj lac taj cabʌl bendición, mi caj lac taj lac ñʌchʼtʌlel ti lac bajñelil yicʼot ti laj congregación, i ñumen to tiʼ tojlel Jehová (Mateo 6:14, 15; Romanos 14:19).

CHEʼ YOM MI LAJ CɅY LAC ÑOCHTAÑOB

19. ¿Baqui ora yom mi laj cʌy lac ñochtan juntiquil?

19 An i tajol yom mi laj cʌy lac ñochtan jiñi mach bʌ chʌn i testigojix Jehová. Ili jiñʌch cheʼ bʌ juntiquil miʼ ñusan i mandar Dios, mach yomic i cʌy i mul i jin chaʼan yom miʼ chaʼlentel ti expulsar (chojquel loqʼuel ti congregación). Cheʼ miʼ yujtel jaʼel cheʼ bʌ an majqui miʼ cʌy isujm bʌ i ñopoñel ti Dios i miʼ tech cʌntesa chaʼan mach bʌ isujmic o miʼ cʌy jiñi congregación, yom yʌl, chaʼan mach yomix chʌn ajñel bajcheʼ i testigo Jehová. Wen tsiquil mi yʌl jiñi i Tʼan Dios: «Mach mi laʼ [chʌn] ñochtan» (pejcan 1 Corintios 5:11-13; 2 Juan 9-11). * Tajol wen wocol mi caj laj cubin chaʼan mi laj cʌy lac ñochtañob, ñumento mi lac familia o juntiquil wen ñʌmʌl bʌ la quicʼot. Jin chaʼan, ¿chuqui mi caj lac mel? ¿Muʼ ba caj lac jacʼ ti tsʼʌcʌl muʼ bʌ i yʌl Jehová chaʼan mi lac pʌs lac xucʼtʌlel tiʼ tojlel yicʼot tiʼ pejtelel i mandar? Yom cʼajal lac chaʼan, Jehová miʼ qʼuel ti ñuc lac xucʼtʌlel yicʼot cheʼ mi lac jacʼben i tʼan.

20, 21. a) Cheʼ bʌ Dios mi yʌl chaʼan yom miʼ chaʼlentel ti expulsar jiñi muʼ bʌ i chaʼlen mulil, ¿chucoch i cʼuxbintelʌch bajcheʼ jiñi? b) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal cheʼ yom mi lac yajcan wem bʌ la camigojob?

20 Ti isujm, cheʼ bʌ juntiquil mach bʌ yomic i cʌy i mul miʼ chaʼlentel ti expulsar yaʼ ti congregación, chaʼañʌch miʼ cʼuxbintel. ¿Chucoch? Ñaxam bʌ, come miʼ pʌstʌl chaʼan mucʼʌch i cʼuxbintel jiñi chʼujul bʌ i cʼabaʼ Dios yicʼot chaʼan tiʼ pejtelel yom bʌ yʌl jiñi (1 Pedro 1:15, 16). I chaʼpʼejlel, come utsʼat miʼ yajñel jiñi congregación. Miʼ cʌntʌntel jiñi hermanojob chaʼan maʼañic miʼ sajcʌbeñob i melbal jiñi mach bʌ yomic i tojʼesañob i bʌ. Cheʼ bajcheʼ jiñi, tijicña mi caj i melbeñob i yeʼtel Dios come mi caj i qʼuelob chaʼan jiñi congregación jiñʌch lac putsʼib ti ili jontol jax bʌ pañimil (mulawil) (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). I yuxpʼejlel, come chaʼañʌch miʼ cʼuxbin jiñi muʼ bʌ i yajlel ti mulil. Cheʼ bʌ miʼ melbentel bajcheʼ jiñi, chaʼañʌch miʼ yʌqʼuentel i ñaʼtan chuqui tsaʼ bʌ i mele yicʼot chaʼan miʼ coltan chaʼan miʼ chaʼ sujtel ti Jehová (Hebreos 12:11).

21 La cujilix chaʼan miʼ mejlel lac tsajcan bajcheʼ yilal i melbal la camigojob. Jin chaʼan, ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mucʼʌch lac wen qʼuel majqui mi lac yajcan ti la camigo. Mi mucʼʌch lac tsajcan i yamigojob Jehová yicʼot mi laj cʼuxbin majqui miʼ cʼuxbin, mi caj la cajñel yicʼot jiñi ñumen wem bʌ la camigojob miʼ mejlel lac taj. Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi caj lac tsʼuʼ tiʼ pejtelel chuqui wem bʌ tiʼ tojlelob, muʼ bʌ mejlel i coltañonla chumtʌl cheʼ bajcheʼ miʼ mulan Jehová.

^ parr. 4 Ili tsaʼ bʌ subenti i mel Abraham jiñʌch tsaʼ bʌ i cʼʌñʌ i pʌs Jehová chaʼan muʼ bʌ caj i mel ti wiʼil: Chaʼan miʼ yʌcʼ cojach bʌ i Yalobil (Juan 3:16). Pero Abraham maʼañix tiʼ tsʌnsa i yalobil bajcheʼ majtañʌl, come Jehová tsiʼ sube chaʼan maʼañix miʼ tsʌnsan i tsiʼ yʌqʼue juncojt tat tiñʌmeʼ chaʼan miʼ tsʌnsan (Génesis 22:1, 2, 9-13).

^ parr. 9 Cheʼ bʌ David tiʼ tsʌnsa Goliat, maxto wen cabʌlic i jabilel ‹come chʼiton jax to›, i cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi Jonatán, 30 jaxto i jabilel David (1 Samuel 17:33; 31:2; 2 Samuel 5:4). Jonatán añix 60 i jabilel cheʼ bʌ tsaʼ chʌmi, yaʼ mi laj cʌn chaʼan mach lajalix i jabilel bajcheʼ David.

^ parr. 10 Yaʼ ti 1 Samuel 23:17 an joʼchajp tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jonatán chaʼan miʼ pʼʌtʼesan David: 1) Chaʼan mach yomic miʼ chaʼlen bʌqʼuen, 2) chaʼan jiñi rey Saúl mach i tajayic, 3) chaʼan David mi caj i yochel ti rey cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌcʼʌ i tʼan Dios, 4) chaʼan Jonatán chʌn xucʼul mi caj i yajñel tiʼ tojlel yicʼot 5) chaʼan Saúl yujilix chaʼan Jonatán maʼañic baqui ora mi caj i cʌy i yamigo.

^ parr. 19 Yaʼ ti apéndice ti «¿Bajcheʼ yom mi laj qʼuel juntiquil expulsado?» mi caj lac ñumen cʌn chaʼan bajcheʼ yom mi laj qʼuel juntiquil expulsado yicʼot muʼ bʌ i cʌy congregación.