1-3. a) Bibulu ye tiɲɛn kuma juman fɔ min ye wulibali ye? b) Mun lo bena an dɛmɛ ka teriw sugandi minw bena nɔɔ ɲuman to an kan?

ADAMADENW be se ka suman ni kɔɔrimugu ye. Fɛɛn o fɛɛn b’u lamini, o ka teli ka nɔɔ to u kan i ko kɔɔrimugu be jii ta cogo min na. An ka teli k’an tagamaɲɔgɔnw ka miiricogo, u ka koow jaticogo n’u sɔɔn ladegi an ɲina ma.

² Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔ min be taama hakilitigiw fɛ, o na kɛ hakilitigi ye, nka hakilintan taamaɲɔgɔn na tɔɔrɔ sɔrɔ.” (Talenw 13:20, ABM). O kuma ye wulibali ye. O ntalen kuma ma ɲɛsin tuma kelen kelen tagamaɲɔgɔnya koo ma. Ka “taama” ni mɔgɔ ye, o kɔrɔ ko ka jɛnɲɔgɔnya kɛ n’a tigi ye tuma bɛɛ. * Gafe dɔ y’o vɛrise ɲɛfɔ nin cogo la ko: “Ka tagama ni mɔgɔ ye, o kɔrɔ ko k’a tigi kanu ani ka nɔrɔ a la.” Mɔgɔ minw koo ka di an ye, an ka teli k’u ladegi. Tiɲɛn tɛ? O teriya b’a to o mɔgɔw be se ka nɔɔba to an kan o min b’an lasun ka koo ɲuman wala koo jugu kɛ.

³ N’an b’a fɛ ka to Ala ka kanuya la, a kɔrɔtanin lo an teriw ka kɛ mɔgɔw ye minw bena nɔɔ ɲuman to an kan. An be se k’o kɛ cogo di? K’a fɔ nɔgɔman na, Ala be  minw kanu, an ka kan k’olu kanu ani k’an teriw sugandi Ala teriw cɛma. I miiri k’a filɛ: Jehova be jogo minw ɲini a teriw fɛ, minw be n’o jogow ye, yala tagamaɲɔgɔn ɲuman be tɛmɛ olu kan wa? O kama, an k’a filɛ mɔgɔ sugu minw koo ka di Ala ye. N’an ye Jehova ka miiriya faamu ka ɲɛ o koo la, o bena an dɛmɛ ka teri sɔbɛw sugandi.

4. Jehova tɛ sɔn ka mɔgɔw bɛɛ kɛ a teriw ye, mun na joo b’a fɛ o koo la? Mun na a ye Ibrayima weele ko “ne tericɛ”?

⁴ Jehova tɛ sɔn ka mɔgɔw bɛɛ kɛ a teriw ye. Yala joo t’a fɛ o koo la wa? Sɔsɔli t’o la sabu ale lo ye duniɲa kuru bɛɛ Masaba ye, ani ka teriya kɛ n’a ye, o ye nɛɛma ye min ɲɔgɔn tɛ yen. O la, a be mɔgɔ sugu jumanw lo sugandi ka kɛ a teriw ye do? Minw be limaniya Jehova la ani k’u jigi bɛɛ la a kan, a b’a magwɛrɛ olu lo la. An ka ɲɛyirali ta cɛmɔgɔba Ibrayima koo la. Bɛɛ b’a lɔn ko a ka limaniya barika tun ka bon kosɔbɛ. K’a ɲini facɛman dɔ fɛ a k’a dencɛ faga k’a kɛ saraka ye, koo si tɛ mɔgɔ ka limaniya kɔrɔbɔ ka se o ma. * Nka Ibrayima “ma ban k’a deen kelenpe nin kɛ saraka ye” sabu a lanin tun b’a la bɛrɛbɛrɛ ko “Ala be se ka suu kunun.” (Eburuw 11:17-19). Komi Ibrayima limaniyara Ala la ani ka mɛnni kɛ a fɛ o cogo la, Jehova y’a weele ni kanuya ye ko “ne tericɛ.”—Ezayi 41:8; Zaki 2:21-23.

5. Minw be mɛnni kɛ Jehova fɛ ni kantigiya ye, a b’olu jati cogo di?

⁵ Jehova fɛ, a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an ka mɛnni kɛ ale fɛ ni kantigiya ye. Minw be sɔn ka kantigiya kɛ ale ye ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan, olu lo koo ka di a ye (2 Samuyɛli  22:26). Gafe nin kalansen fɔlɔ y’a yira an na ko mɔgɔ minw b’a latigɛ ka mɛnni kɛ Jehova fɛ ni kanuya ye, olu b’a ninsɔndiya kosɔbɛ. Talenw 3:32 (ABM) b’a fɔ ko a ye “mɔgɔ tilennenw teri” ye. Minw be Jehova ka saratiw dafa ni kantigiya ye, a be welekan lase olu ma ni kanuya ye ko u be se ka to ale ka “soo” kɔnɔ, o kɔrɔ, u be se k’a bato ani k’a deli u sago la.—Zaburuw 15:1-5.

6. An b’a yira cogo di ko an be Yezu kanu, ani a be mun kɛ Jehova la n’an b’a Dencɛ kanu?

⁶ Yezu ye Jehova Dencɛ kelenpe bangelen ye. Mɔgɔ minw b’a kanu, Jehova b’olu kanu. Yezu y’a fɔ ko: “Ni mɔgɔ min be ne kanu, o tigi bena ne ka kuma bato, n Faa bena o tigi kanu fana, anw bena na o tigi fɛ ka to n’a ye.” (Zan 14:23). An be se k’a yira cogo di ko an be Yezu kanu? Siga t’a la, an b’o yira n’an b’a ka cikanw labato i n’a fɔ ka waajuli kɛ kibaro diiman koo la ani ka mɔgɔw kɛ Yezu ka kalandenw ye (Matiyo 28:19, 20; Zan 14:15, 21). An fana b’a yira ko an be Yezu kanu n’an be “tugu a sen nɔ na,” o kɔrɔ k’an seko bɛɛ kɛ k’a ladegi an ka kumaw n’an ka kɛwalew fɛ hali k’a to an ye mɔgɔ dafabaliw ye (1 Piyɛri 2:21). Mɔgɔ minw b’u jija ka kerecɛnya sira tagama sabu u be Jehova Dencɛ kanu, u ka jijaliw be Jehova dusu diya.

7. Mun na hakilitigiyako lo k’i teriw sugandi Jehova teriw cɛma?

⁷ Jehova be jogo minw ɲini a teriw fɛ, u dɔw ye ka limaniya, kantigiya, kanminɛli ni kanuya kɛ Yezu n’a ka kalanw ta fan fɛ. A ka ɲi an kelen kelen bɛɛ k’an yɛrɛ ɲininga ko: ‘Yala ne tagamaɲɔgɔnw be n’o jogow n’o kɛcogow ye wa? Yala ne ye n’ teriw sugandi Jehova teriw cɛma wa?’ Hakilitigiyako lo ka koow kɛ ten. Jogo minw ka di Ala ye, mɔgɔ minw be n’o jogow ye ani u be waajuli kɛ Masaya kibaro diiman koo la ni kisɛya ye, olu be se ka nɔɔ ɲuman to an kan. U be se k’an lasun an k’an jija k’an  koo diya Ala ye.—Koorilen nin lajɛ  ɲɛɛ 29nan na: “Teri sɔbɛ ye jɔn ye?”

8. Mun lo b’i kabakoya mɔgɔ nunu ka teriya koo la: a) Nawomi ni Uruti? b) Heburu kanbele saba nunu? c) Pol ni Timote?

⁸ Bibulu be mɔgɔ caaman kofɔ minw ye teri sɔbɛw sugandi ani u ye nafa sɔrɔ o la. I be se k’u dɔw ka maanaw kalan Bibulu kɔnɔ, i n’a fɔ Nawomi n’a buranmuso Uruti, Heburu kanbele saba minw nɔrɔla ɲɔgɔn na Babilɔni jamana na, ani Pol ni Timote (Uruti 1:16; Daniyɛli 3:17, 18; 1 Korɛntikaw 4:17; Filipikaw 2:20-22). Nka an ka teriya kabakoman dɔ koo lajɛ min tun be Dawuda ni Zonatan cɛ.

9, 10. Dawuda ni Zonatan ka teriya tun basiginin be mun lo kan?

⁹ Bibulu b’a fɔ ko Dawuda ye Goliyati faga tuma min na, “a koo diyara Zonatan ye i n’a fɔ a yɛrɛ, Zonatan nɔrɔl’a la.” (1 Samuyɛli 18:1). Saan caaman tun be Dawuda ni Zonatan cɛ. O bɛɛ n’a ta, teriya sɔbɛ donna u ni ɲɔgɔn cɛ fɔɔ ka taga se Zonatan saya ma kɛlɛkɛyɔrɔ la * (2 Samuyɛli 1:26). Jɛnɲɔgɔnya barikaman min tun be o teri fila cɛ, o tun basiginin be mun lo kan?

¹⁰ Fɛɛn min tun y’a to Dawuda ni Zonatan nɔrɔnin be ɲɔgɔn na ten, o ye ko u fila tun be Jehova kanu ani u tun b’a fɛ sɔbɛ la ka kantigiya kɛ a ye. O cɛɛ fila ka jɛnɲɔgɔnya tun basiginin be Alako lo kan. U fila ka jogow lo y’a to u koo diyara ɲɔgɔn ye. Siga t’a la, Zonatan kabakoyara k’a ye cogo min na Dawuda denmisɛntɔ y’a jagwɛlɛya ka Jehova tɔgɔ lafasa ni kisɛya ye. Dawuda tun b’o cɛkɔrɔba bonya sabu a tun be Jehova ka labɛnw labato  ani a tun be Dawuda makoɲɛkow bila a yɛrɛ taw ɲɛ. Ɲɛyirali fɛ, loon dɔ la, Dawuda fari fagara pewu. A tagara a yɛrɛ dogo kongokolon kɔnɔ walisa k’a yɛrɛ kisi Zonatan facɛ masacɛ jugu Sayuli ka dimiya ma. An k’a filɛ Zonatan y’a ka kantigiya yira cogo kabakoman min na. A y’a bɔ a yɛrɛ la ka wuli “ka taga Dawuda fɛ . . . k’a jaa gwɛlɛya ko a k’a jigi la Ala kan.” (1 Samuyɛli 23:16). Tuma min na  Dawuda tericɛ sɔbɛ nana a dɛmɛ ani k’a jaa gwɛlɛya, i ka miiri k’a filɛ o ye Dawuda dusu saalo cogo min na! *

11. An be kalan juman sɔrɔ Zonatan ni Dawuda ka koo la teriyako ta fan fɛ?

¹¹ An be kalan juman sɔrɔ Zonatan ni Dawuda ka koo la? Fɔlɔ, an b’a ye ko fɛɛn kɔrɔtalenba min ka kan ka sɔrɔ terimanw ni ɲɔgɔn cɛ, o ye ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Ala ye. An ni mɔgɔ dɔw ka lannakow n’u ka koow jaticogo ye kelen ye tagamacogo ta fan fɛ ani u fana b’a fɛ  ka kantigiya kɛ Ala ye. N’an be gwɛrɛ o mɔgɔ sifaw la, an be se ka miiriyaw, dusukunnataw ni wale dɔw tilan an ni ɲɔgɔn cɛ walisa ka ɲɔgɔn jija ani ka ɲɔgɔn barika bonya (Ɔrɔmukaw 1:11, 12). O teri ɲɔgɔn minw b’u mako don Alakow la, an b’u sɔrɔ an kerecɛnɲɔgɔnw lo cɛma. Yala o kɔrɔ ko mɔgɔ o mɔgɔ be na lajɛn na Masaya Boon kɔnɔ, o tigi ye tagamaɲɔgɔn ɲuman ye wa? Ayi, o tɛ se ka fɔ.

12, 13. a) Mun na an ka kan k’an ɲɛmalɔ k’an teriw sugandi ka ɲɛ hali kafo kɔnɔ? b) Gwɛlɛya juman tun be yen kafo dɔw kɔnɔ kerecɛn fɔlɔw cɛma ani o y’a to Pol ye lasɔmikan barikaman jumanw lase u ma?

¹² Hali kafo kɔnɔ, an ka kan k’an ɲɛmalɔ k’an teriw sugandi ka ɲɛ n’an b’a fɛ u k’an barika bonya Alako ta fan fɛ. Yala o ka kan ka bari an na wa? Ayi. Ɲɛyirali fɛ, yiriden dɔw be wagati caaman ta ka sɔrɔ ka kɔgɔ yiri kan. O cogo kelen na, kerecɛn dɔw fana tɛ kɔgɔ joona Alako ta fan fɛ. O lo y’a to kafo kelen kelen bɛɛ kɔnɔ, kerecɛnw bɛɛ kɔgɔnin tɛ cogo kelen na Alako ta fan fɛ (Eburuw 5:12–6:3). An kɔni b’a fɛ ka muɲu mɔgɔ kuraw ani barikantanw kɔrɔ ani ka kanuya yira u la sabu an b’a fɛ k’u dɛmɛ u ka kɔgɔ Alako ta fɛ.—Ɔrɔmukaw 14:1; 15:1.

¹³ Tuma dɔw la, koo dɔ be se ka kɛ kafo kɔnɔ min b’a to an ka kan k’an yɛrɛ kɔrɔsi an tagamaɲɔgɔn dɔw ma. Dɔw ka tagamacogo b’a to mɔgɔw be sigasiga u la. Dɔ wɛrɛw be to ka dimiya mara ani k’u ɲɛɛ kumu wala u be to ka tɔɔw kɔrɔfɔ. Kerecɛn fɔlɔw y’o gwɛlɛya ɲɔgɔn sɔrɔ kafo dɔw kɔnɔ. Kafodenw fanba tun ye kantigiw ye nka dɔw tagamacogo tun bɛnnin tɛ. Komi Korɛnti dugu kafoden dɔw tun tɛ sɔn kerecɛn kalan dɔw ma, o kama ciden Pol ye kafo lasɔmi ko: “Aw kana aw yɛrɛ nigɛ. Tagamaɲɔgɔnjugu b’a tagamaɲɔgɔnɲuman cogo cɛn.” (1 Korɛntikaw 15:12, 33). Pol ye Timote lasɔmi ko hali kafo kɔnɔ, a be se ka kɛ ko dɔw tagamacogo tilennin tɛ.  Timote tun ka kan k’a yɛrɛ mabɔ o ɲɔgɔnna mɔgɔw la, a tun man kan ka teriya kɛ n’u ye.—2 Timote 2:20-22.

14. Miiriya jɔnjɔn min be sɔrɔ Pol ka lasɔmikan nunu na, an be se k’o sira tagama cogo di?

¹⁴ Miiriya jɔnjɔn min be sɔrɔ Pol ka lasɔmikan nunu na, an be se k’o sira tagama cogo di? O ye ko mɔgɔ o mɔgɔ be se ka kɛ sababu ye k’an jogo ɲuman tiɲɛ kafo kɔnɔ wala dannabaliw cɛma, an ka kan k’an mabɔ o tigi la (2 Tesalonikekaw 3:6, 7, 14). An ka kan k’an ka Alako latanga. I hakili to a la ko kɔɔrimugu be jii ta cogo min na, an fana ka teli k’an teri sɔbɛw sɔɔn n’u ka miiriyaw ta ten. I tɛ se ka kɔɔrimugu don jii nɔgɔnin kɔnɔ ani k’a miiri ko a bena jii saniyanin lo ta. O cogo kelen na, mɔgɔ minw be nɔɔ jugu to an kan, an tɛ se ka jɛn n’u ye ani k’a miiri ko an bena nafa sɔrɔ o la.—1 Korɛntikaw 5:6.

15. I be se ka mun lo kɛ walisa ka teriw sɔrɔ kafo kɔnɔ Alakow ka di minw ye?

¹⁵ Nka, hɛɛrɛko lo an fɛ k’a ye ko an be se ka teri sɔbɛ caaman sɔrɔ an kerecɛnɲɔgɔnw cɛma (Zaburuw 133:1). Cogo juman na i be se ka teriw sɔrɔ kafo kɔnɔ Alakow ka di minw ye? N’i b’i jija ka kɛ ni jogow ani kɛcogow ye minw ka di Ala ye, mɔgɔ minw b’u jijara o la fana, siga t’a la a bena diya u ye k’u magwɛrɛ i la. Ka fara o kan, n’a sɔrɔ i ka kan k’a bɔ i yɛrɛ la ka fɛɛrɛ dɔw kɛ walisa ka teri kuraw sɔrɔ. (Koorilen nin lajɛ gafe  ɲɛɛ 30nan kan: “Teri sɔbɛw sɔrɔcogo.”) I b’a fɛ ka kɛ ni jogo minw ye, o jogo be sɔrɔ kerecɛn minw na, i k’i mako don olu la. Bibulu b’an ladi ko an k’an ka “kanuya bonya” balima wɛrɛw ta fan fɛ. I ka tugu o ladili kɔ ani ka teriw ɲini i kerecɛnɲɔgɔnw cɛma, u siya, u ka jamana wala u ka delinankow mana kɛ min o min ye (2 Korɛntikaw 6:13, ABM; 1 Piyɛri 2:17). Kana dan i filankuruw dɔrɔn ma. I hakili to a la ko Zonatan tun ka kɔrɔ kosɔbɛ ni Dawuda ye. U ka hakilitigiya n’u ka kolɔnni sababu fɛ, mɔgɔkɔrɔba caaman be se ka kɛ teri nafamanw ye i fɛ.

16, 17. N’an kerecɛnɲɔgɔn dɔ y’an dusu dimi cogo dɔ la, mun na an man kan k’an mabɔ kafo la?

¹⁶ Tuma dɔw la, gwɛlɛyaw be se ka sɔrɔ kafo kɔnɔ sabu bɛɛ sɔɔn ani bɛɛ bɔyɔrɔ tɛ kelen ye. An kerecɛnɲɔgɔn dɔ be se ka koo dɔ fɔ wala ka koo dɔ kɛ min b’an dimi (Talenw 12:18). Gwɛlɛyaw be se ka don fana kafo kɔnɔ sabu bɛɛ tɛ koow jati cogo kelen na, wala bɛnbaliyaw ni ɲɔgɔn faamubaliya kosɔn. Yala an bena a to o gwɛlɛyaw k’an kunnatiɲɛ ani k’an lasun an k’an mabɔ kafo la wa? An tɛna o kɛ n’an be Jehova kanu ani mɔgɔ minw koo ka di a ye n’an b’olu fana kanu.

¹⁷ Komi Jehova lo ye an Danbaga ye ani ale lo b’an niin ladon, a ka kan an k’a kanu ani k’an masiri a la n’an dusukun bɛɛ ye (Yirali 4:11). A ka kan fana an ka kafo dɛmɛ ni kantigiya ye sabu a ka di Ala ye ka baara kɛ n’a  ye (Eburuw 13:17). O kama, n’an kerecɛnɲɔgɔn dɔ y’an dusu dimi wala n’a y’an jigi tigɛ cogo dɔ la, an tɛna an mabɔ kafo la walisa k’a yira ko an dimina kosɔbɛ. O yɛrɛ bena mun lo ɲɛ an ye sa? Mɔgɔ min y’an dusu dimi, o tɛ Jehova ye do. N’an be Jehova kanu, an tɛna sɔn abada k’an kɔɔ sin ale n’a ka jama ma!—Zaburuw 119:165.

18. a) An be se ka mun lo kɛ walisa hɛɛrɛ ka kɛ kafo kɔnɔ? b) N’a bɛnnin lo ka yafa, ani n’an sɔnna k’o kɛ, duga juman b’o la?

¹⁸ An kerecɛnɲɔgɔnw kanuya b’an lasun ka dɔ kɛ dɔ ye walisa hɛɛrɛ ka kɛ kafo kɔnɔ. Jehova be mɔgɔ minw kanu, a t’a ɲini u fɛ u ka koow kɛ i ko mɔgɔ dafaninw. An fana man kan k’o ɲini u fɛ. Kanuya b’an lasun an kana an balimaw ka fili misɛnw jati sabu an b’a lɔn ko an bɛɛ ye dafabaliw ye ani an be fili (Talenw 17:9; 1 Piyɛri 4:8). Kanuya b’an dɛmɛ an ka sɔn ka “yafa ɲɔgɔn ma tuma bɛɛ.” (Kɔlɔsikaw 3:13). A man nɔgɔ tuma bɛɛ k’o ladili sira tagama. N’an b’a to miiriya juguw ka see sɔrɔ an kan, o be se k’a to an be dimiya mara an kɔnɔ ani k’a miiri ko an ka dimiya bena an hakɛtabaga tɔɔrɔ cogo dɔ la. Tiɲɛn na, n’an be dimiya mara an kɔnɔ, an b’an yɛrɛ lo mako sa. N’a bɛnnin lo ka yafa, ani n’an sɔnna k’o kɛ, dugaba b’o la (Luka 17:3, 4). O b’an hakili n’an dusu lafiya, o b’a to hɛɛrɛ be kɛ kafo kɔnɔ. Min kɔrɔtanin lo yɛrɛ, o ye ko jɛnɲɔgɔnya min be yen an ni Jehova cɛ, o be tanga.—Matiyo 6:14, 15; Ɔrɔmukaw 14:19.

19. Koo jumanw be se k’an waajibiya an k’an mabɔ mɔgɔ dɔ la?

¹⁹ Tuma dɔw la, u be se k’a ɲini an fɛ an k’an mabɔ mɔgɔ dɔ la min tun ye kafoden dɔ ye. O be se ka kɛ n’a tigi ye Ala ka sariya tiɲɛ, a ma nimisa ani a gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ wala n’a ye lanaya sira bila a kɛtɔ ka ngalonkalan kɛ wala k’a yɛrɛ mabɔ kafo la. Ala ka Kuma b’a fɔ an ye  ka gwɛ ko an “kana jɛn n’o tigi ye fewu.” * (1 Korɛntikaw 5:11-13; 2 Zan 9-11). A be se ka gwɛlɛya an ma an k’an mabɔ o tigilamɔgɔ la n’a y’a sɔrɔ an teri tun lo wala an somɔgɔ dɔ lo. Yala an bena lɔ kelen kan k’o cikan labato walisa k’a yira ko ka kantigiya kɛ Jehova ye ani k’a ka sariyaw labato, o kɔrɔtanin lo an fɛ ka tɛmɛ koo bɛɛ kan wa? I hakili to a la ko kantigiya ni kanminɛli kɔrɔtanin lo kosɔbɛ Jehova ɲɛɛ kɔrɔ.

20, 21. a) Ka kojugukɛla gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ, mun na o ye labɛn ɲuman ye? b) Mun na a kɔrɔtanin lo an k’an teriw sugandi ni hakilitigiya ye?

²⁰ Ka kojugukɛla gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ, tiɲɛn na, o ye Jehova ka labɛn ɲuman ye. Mun na do? Mɔgɔ min ma nimisa a ka jurumu na, k’o tigilamɔgɔ gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ, o b’a yira ko an be Jehova kanu ani ko an be bonya la a tɔgɔ senuman n’a ka sariyaw kan (1 Piyɛri 1:15, 16). O fana be kafo tanga farati ma. O be kafoden kantigimanw tanga jurumukɛla tugubanciw ma. O la, u be se k’u ka batoli kɛ sabu u b’a lɔn ko kafo ye yɔrɔ latanganin ye, a tɛ duniɲa juguman nin fanga kɔrɔ (1 Korɛntikaw 5:7; Eburuw 12:15, 16). O kololi sɔbɛ b’a yira ko Jehova b’o jurumukɛla kanu. O be se ka kɛ koo ye min b’a dusukun lamaga ani k’a dɛmɛ a k’a faamu ko a ka kan ka yɛlɛmani kɛ walisa ka kɔsegi Jehova ma.—Eburuw 12:11.

²¹ Siga t’a la, an tagamaɲɔgɔnw be nɔɔba to an kan, u b’u sɔɔn yɛlɛma an na. O kama, a kɔrɔtanin lo an k’an teriw sugandi ni hakilitigiya ye. N’an b’an teriw sugandi Jehova teriw cɛma, mɔgɔ minw koo ka di Jehova ye n’an b’u kanu, an bena teri sɔbɛ caaman sɔrɔ minw ɲɔgɔn tɛ yen. An be jogo minw ta u fɛ, u bena an dɛmɛ an k’an cɛsiri walisa k’an koo diya Jehova ye.