مراجعه به متن

مراجعه به فهرست مطالب

فصل ۳

دوستی با دوستان خدا

دوستی با دوستان خدا

‏«همنشینِ حکیمان حکیم گردد،‏ اما رفیق جاهلان زیان بیند.‏»—‏ امثال ۱۳:‏۲۰‏،‏ ترجمهٔ هزارهٔ نو.‏

۱-‏۳.‏ الف)‏ چه حقیقت مسلّمی را کتاب مقدّس بیان کرده است؟‏ ب)‏ چگونه می‌توانیم همنشینانی بیابیم که تأثیر خوبی بر ما داشته باشند؟‏

انسان را از جهتی می‌توان به اسفنج تشبیه کرد.‏ همان طور که اسفنج مایعات اطراف خود را جذب می‌کند،‏ ما انسان‌ها نیز ناخودآگاه رفتارها،‏ معیارها و خصوصیات همنشینانمان را جذب می‌کنیم.‏

۲ کتاب مقدّس حقیقتی مسلّم را بیان کرده است و می‌گوید:‏ «همنشینِ حکیمان حکیم گردد،‏ اما رفیق جاهلان زیان بیند.‏» (‏امثال ۱۳:‏۲۰‏،‏ ترجمهٔ هزارهٔ نو‏)‏ در این امثال به «همنشینی» و معاشرت نزدیک اشاره شده است،‏ نه رابطه‌ای سطحی.‏ * یکی از محققان کتاب مقدّس می‌گوید این واژه «به صورت ضمنی به مفهوم دلبستگی و محبت به شخص است.‏» انسان‌ها طبعاً تمایل دارند،‏ آنانی را الگوی خود سازند که دوستشان می‌دارند.‏ بله،‏ ما با کسانی که دوستشان می‌داریم پیوندی عاطفی پیدا می‌کنیم و آنان چه خوب و چه بد شدیداً بر ما تأثیر می‌گذارند.‏

۳ برای این که در پناه محبت خدا بمانیم،‏ انتخاب دوستان و همنشینانی که تأثیر خوبی بر ما دارند،‏ بسیار اهمیت دارد.‏ حال،‏ چگونه می‌توانیم چنین دوستانی بیابیم؟‏ جواب را می‌توان چنین خلاصه کرد؛‏ با محبت به آنانی که یَهُوَه به آن‌ها محبت دارد و دوستی با کسانی که یَهُوَه به عنوان دوست خود برگزیده است.‏ به راستی برای انتخاب دوست چه معیاری بهتر از معیار یَهُوَه و چه دوستی بهتر از دوست یَهُوَه!‏ دوستی که خصوصیاتی را داراست که یَهُوَه می‌پسندد.‏ پس در اینجا خصوصیاتی را بررسی می‌کنیم که برای یَهُوَه خدا در انتخاب دوست اهمیت دارد.‏ اگر طرز فکر یَهُوَه را به روشنی مد نظر داشته باشیم،‏ بهتر می‌توانیم معاشرینی سالم و خوب برای خود برگزینیم.‏

آنانی که یَهُوَه دوست می‌دارد

۴.‏ چرا یَهُوَه حق دارد در انتخاب دوست معیارهای خاصّی داشته باشد،‏ و به چه دلیل یَهُوَه ابراهیم را «دوست» خود خواند؟‏

۴ یَهُوَه سلطان عالم است و دوستی با او بزرگ‌ترین افتخار.‏ از این رو یَهُوَه حق دارد در انتخاب دوست معیارهای خاصّی داشته باشد.‏ اما او چه کسانی را به عنوان دوستانش برمی‌گزیند؟‏ یَهُوَه به کسانی نزدیک است که او را اعتماد خود ساخته‌اند و به او ایمان کامل دارند.‏ برای نمونه،‏ ابراهیم را در نظر گیرید؛‏ مردی با ایمانی فوق‌العاده.‏ به راستی برای یک پدر هیچ آزمایش ایمانی سخت‌تر از این نیست که پسرش را قربانی کند.‏ ابراهیم با چنین آزمایشی روبرو شد.‏ * او با ایمان قلبی به این که «خدا قادر است حتی مردگان را زنده کند،‏» حاضر شد اسحاق «پسر یگانهٔ خود را قربانی کند.‏» (‏عبرانیان ۱۱:‏۱۷-‏۱۹‏)‏ به دلیل اطاعت و ایمان خلل‌ناپذیر ابراهیم،‏ یَهُوَه به او محبتی عمیق داشت تا حدّی که او را «دوست» خود نامید.‏—‏ اِشَعْیا ۴۱:‏۸؛‏ یعقوب ۲:‏۲۱-‏۲۳‏.‏

۵.‏ یَهُوَه کسانی را که با وفاداری از او اطاعت می‌کنند،‏ چگونه می‌نگرد؟‏

۵ یَهُوَه برای آنانی که او را با وفاداری اطاعت می‌کنند،‏ ارزش فراوانی قائل است.‏ او آنانی را که وفاداری به او را سرلوحهٔ زندگی‌شان قرار داده‌اند،‏ دوست می‌دارد.‏ ‏(‏۲سموئیل ۲۲:‏۲۶ خوانده شود.‏)‏ همان طور که در فصل اوّل این کتاب بررسی کردیم،‏ یَهُوَه با دیدن کسی که از روی محبت راه اطاعت از او را برمی‌گزیند،‏ بسیار شاد می‌گردد.‏ یَهُوَه آنان را دوست خود می‌داند،‏ حتی سِرّ خود را با آنان در میان می‌گذارد.‏ (‏امثال ۳:‏۳۲‏)‏ یَهُوَه از آنانی که با وفاداری خواسته‌هایش را به انجام می‌رسانند،‏ به گرمی دعوت کرده است که به «خیمهٔ» او داخل شوند،‏ او را پرستش کنند و هر زمان برای دعا به درگاهش بیایند.‏—‏ مزمور ۱۵:‏۱-‏۵‏.‏

۶.‏ چگونه می‌توانیم محبتمان را به عیسی نشان دهیم،‏ و یَهُوَه در مورد کسانی که پسرش را دوست می‌دارند چه احساسی دارد؟‏

۶ یَهُوَه کسانی را دوست می‌دارد که عیسی،‏ پسر یگانهٔ او را دوست دارند.‏ عیسی گفت:‏ «اگر کسی مرا دوست بدارد،‏ کلام مرا نگاه خواهد داشت،‏ و پدرم او را دوست خواهد داشت،‏ و ما نزد او خواهیم آمد و با او مسکن خواهیم گزید.‏» (‏یوحنا ۱۴:‏۲۳‏)‏ دوست داشتن عیسی به چه معناست؟‏ دوست داشتن عیسی به معنی انجام فرامین اوست؛‏ از جمله این فرمان که به مردم خبر خوش را موعظه کنیم و آنان را شاگرد او سازیم.‏ (‏مَتّی ۲۸:‏۱۹،‏ ۲۰؛‏ یوحنا ۱۴:‏۱۵،‏ ۲۱‏)‏ همچنین باید تلاش کنیم که به اصطلاح در جای پای عیسی قدم گذاریم؛‏ یعنی در زندگی چه در کلام و چه در عمل تا جایی که از عهدهٔ انسانی ناکامل بر می‌آید،‏ عیسی را سرمشق قرار دهیم.‏ (‏۱پِطرُس ۲:‏۲۱‏)‏ کسانی که به دلیل محبتشان به عیسی تلاش می‌کنند مانند او عمل کنند،‏ دل یَهُوَه را شاد می‌سازند.‏

۷.‏ چرا عاقلانه است که دوستان یَهُوَه را دوستان خود سازیم؟‏

۷ از جمله خصوصیاتی که یَهُوَه در دوستانش می‌جوید ایمان،‏ وفاداری،‏ اطاعت و همچنین محبت آنان به عیسی و علاقه‌شان به شیوهٔ زندگی اوست.‏ بجاست که هر یک از ما از خود بپرسیم:‏ ‹آیا دوستان من چنین خصوصیاتی دارند و چنین شیوهٔ زندگی‌ای را دنبال می‌کنند؟‏ آیا دوستان یَهُوَه را دوستان خود ساخته‌ام؟‏› عاقلانه است که دوستانی برگزینیم که خصوصیات الٰهی را در خود پرورش می‌دهند و خبر خوش پادشاهی خدا را با شوق و غیرت به مردم می‌رسانند.‏ معاشرت با چنین دوستانی عزممان را برای خشنود ساختن خدا راسخ می‌سازد.‏—‏ کادر «‏ دوست خوب دارای چه محسناتی است؟‏‏» ملاحظه شود.‏

نمونهٔ دوستی در کتاب مقدّس

۸.‏ چه نکته‌ای در دوستی میان این خادمان خدا شما را تحت تأثیر قرار داده است؟‏ الف)‏ نَعُومی و روت.‏ ب)‏ سه جوان عبرانی.‏ پ)‏ پولُس و تیموتائوس.‏

۸ در کتاب مقدّس نمونه‌های بسیاری از اشخاصی وجود دارد که از انتخاب همنشینان خوب فایده برده‌اند.‏ برای مثال،‏ می‌توان به دوستی میان نَعُومی و عروسش روت،‏ پولُس و تیموتائوس و سه جوان عبرانی که در بابل دوستی نزدیک خود را در سختی‌ها حفظ کردند،‏ اشاره کرد.‏ (‏روت ۱:‏۱۶؛‏ دانیال ۳:‏۱۷،‏ ۱۸؛‏ ۱قُرِنتیان ۴:‏۱۷؛‏ فیلیپیان ۲:‏۲۰-‏۲۲‏)‏ اما یکی از بهترین نمونه‌ها دوستی میان داود و یوناتان است.‏ اجازه دهید به این گزارش بپردازیم.‏

۹،‏ ۱۰.‏ چه چیز رشتهٔ دوستی داود و یوناتان را به هم پیوست؟‏

۹ کتاب مقدّس توضیح می‌دهد که بعد از آنکه داود جُلْیات را کشت،‏ یوناتان علاقه‌ای قلبی نسبت به داود پیدا کرد و «او را مثل جان خویش دوست داشت.‏» (‏۱سموئیل ۱۸:‏۱‏)‏ داود و یوناتان با وجود اختلاف سنی زیادشان چنان دوستان صمیمی‌ای شدند که تنها مرگِ یوناتان در میدان جنگ پیوند دوستی‌شان را گسست.‏ * (‏۲سموئیل ۱:‏۲۶‏)‏ دوستی پردوام داود و یوناتان بر چه اساس بود؟‏

۱۰ آنچه رشتهٔ دوستی داود و یوناتان را به هم پیوست،‏ عشق به خدا و خواست قلبی‌شان به وفادار ماندن به او بود.‏ هر دوی آنان از صمیم دل خواهان خشنودی یَهُوَه بودند.‏ به علاوه،‏ هر یک خصوصیاتی داشت که در نظر دیگری دلنشین بود.‏ قطعاً شهامت و شور و شوق داودِ جوان و دفاع شجاعانهٔ او از نام یَهُوَه،‏ یوناتان را بسیار تحت تأثیر قرار داده بود.‏ و بی‌شک داود نیز برای یوناتان احترام فراوان قائل بود؛‏ زیرا او به خواست یَهُوَه گردن نهاد و با ازخودگذشتگی حاضر شد به نفع داود از منافع خود بگذرد.‏ یکی از سخت‌ترین دوران زندگی داود زمانی بود که به دلیل غضبِ پدر یوناتان،‏ شاؤل،‏ پادشاه شریر اسرائیل در کوه و صحرا آواره شد.‏ در آن زمان،‏ یوناتان پا پیش گذاشت و نزد دوست خود داود رفته،‏ او را قوّت‌قلب داد و به اصطلاح ‏«دست او را به خدا تقویت نمود.‏» (‏۱سموئیل ۲۳:‏۱۶‏)‏ می‌توان تصوّر کرد که چقدر داود از حمایت و دلگرمی دوست عزیزش خوشحال شد!‏ *

۱۱.‏ شما از دوستی یوناتان و داود چه آموختید؟‏

۱۱ از دوستی یوناتان و داود چه می‌آموزیم؟‏ مهم‌تر از همه می‌آموزیم که اساسی‌ترین عامل در هر رابطهٔ دوستی ارزش‌های معنوی است.‏ دوستانی که باورها و معیارهای اخلاقی مشابهی دارند و مصممند به یَهُوَه وفادار بمانند،‏ می‌توانند افکار،‏ احساسات و تجربیات خود را با یکدیگر در میان گذاشته،‏ ایمان یکدیگر را تقویت کنند.‏ ‏(‏رومیان ۱:‏۱۱،‏ ۱۲ خوانده شود.‏)‏ چنین دوستان خوبی را می‌توانیم در میان هم‌ایمانانمان بیابیم.‏ آیا منظور این است که همهٔ کسانی که به جلسات می‌آیند،‏ همنشینان خوبی برای ما هستند؟‏ خیر،‏ لزوماً چنین نیست.‏

انتخاب دوستان نزدیک

۱۲.‏ چرا باید در انتخاب دوستان نزدیکمان،‏ حتی از میان اعضای جماعت جانب احتیاط را حفظ کنیم؟‏

۱۲ ما باید از میان هم‌ایمانانمان کسانی را به عنوان دوست صمیمی برگزینیم که ما را به خدا نزدیک‌تر کنند.‏ پس حتی در جماعتِ مسیحی نیز لازم است در انتخاب دوستان نزدیکمان جانب احتیاط را حفظ کنیم.‏ آیا این امر باعث تعجب است؟‏ خیر.‏ همان طور که زمانِ رسیدن میوه‌های یک درخت متفاوت است،‏ رشد روحانی مسیحیان نیز در جماعت متفاوت است.‏ در هر جماعت می‌توان مسیحیانی با میزان پیشرفت متفاوت یافت.‏ (‏عبرانیان ۵:‏۱۲–‏۶:‏۳‏)‏ البته واضح است که اعضای جدید جماعت و ضعیفان برای پیشرفت در راه بلوغ روحانی به کمک نیاز دارند و باید برای کمک به آن‌ها محبت و بردباری نشان داد.‏—‏ رومیان ۱۴:‏۱؛‏ ۱۵:‏۱‏.‏

۱۳.‏ چه مشکلی در جماعات قرن اوّل وجود داشت،‏ و پولُس چه هشدار جدّی‌ای به مسیحیان داد؟‏

۱۳ در جماعت ممکن است گاه لازم باشد در انتخاب همنشینان خود تجدیدنظر کنیم.‏ مثلاً ممکن است عده‌ای دست به رفتاری نابجا زنند،‏ بعضی شاید پرتوقع شده و مرتب بهانه‌جویی و ایرادگیری کنند.‏ در قرن اوّل نیز معدود کسانی در میان اعضای جماعات بودند که رفتاری ناپسند داشتند.‏ پولُس رسول به دلیل رفتار چنین اشخاصی در جماعت قُرِنتُس به آن جماعت چنین هشدار داد:‏ «فریب مخورید:‏ ‹معاشِر بد،‏ اخلاق خوب را فاسد می‌سازد.‏›» (‏۱قُرِنتیان ۱۵:‏۱۲،‏ ۳۳‏)‏ پولُس به تیموتائوس تذکر داد که حتی بعضی مسیحیان نیز ممکن است رفتاری ناشایست داشته باشند.‏ پولُس به او اندرز داد که از چنین افرادی دوری کند و آنان را در زمرهٔ دوستان نزدیک خود قرار ندهد.‏—‏ ۲تیموتائوس ۲:‏۲۰-‏۲۲ خوانده شود.‏

۱۴.‏ چگونه می‌توانیم در انتخاب دوستان نزدیکمان اصلی را که در هشدارهای پولُس نهفته است،‏ به کار گیریم؟‏

۱۴ چگونه می‌توانیم اصلی را که در هشدارهای پولُس نهفته است،‏ به کار گیریم؟‏ باید از دوستی نزدیک با کسانی که تأثیری بد بر ما دارند اجتناب کنیم؛‏ چه این افراد هم‌ایمانمان باشند،‏ چه نباشند.‏ چرا که می‌خواهیم به هر قیمت که باشد رابطه‌مان را با یَهُوَه حفظ کنیم.‏ (‏۲تِسالونیکیان ۳:‏۶،‏ ۷،‏ ۱۴‏)‏ باید به خاطر داشته باشیم که درست مثل اسفنجی که مایعات اطراف خود را جذب می‌کند،‏ ما نیز رفتار دوستان نزدیک خود را جذب می‌کنیم.‏ اگر اسفنجی را در سرکه قرار دهیم،‏ آیا می‌توانیم انتظار داشته باشیم که آب خالص در خود جذب کند؟‏ به همین شکل،‏ ما نیز اگر با کسانی معاشرت کنیم که رفتاری ناشایست دارند،‏ نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که رفتار خوب در ما به وجود آید.‏—‏ ۱قُرِنتیان ۵:‏۶‏.‏

بهترین همنشینان را در میان هم‌ایمانان خود می‌یابید

۱۵.‏ چگونه می‌توانید دوستانی بیابید که تلاش می‌کنند دوستی خود را با یَهُوَه حفظ کنند؟‏

۱۵ ما واقعاً از یَهُوَه سپاسگزاریم که امکان یافتن دوستانی خوب را در جماعت برایمان فراهم کرده است.‏ (‏مزمور ۱۳۳:‏۱‏)‏ چگونه می‌توانید دوستانی بیابید که تلاش می‌کنند دوستی خود را با یَهُوَه حفظ کنند؟‏ اگر تلاش کنید خصوصیات و رفتاری خداپسندانه در خود ایجاد کنید،‏ طبعاً افرادی که هدفی مشابه دارند به شما جلب خواهند شد.‏ البته،‏ شاید لازم باشد خود نیز قدم پیش بگذارید.‏ (‏کادر «‏ چگونه دوستانی صمیمی یافتم؟‏‏» ملاحظه شود.‏)‏ با کسانی طرح دوستی بریزید که خصوصیاتی را که شما سعی دارید در خود به وجود آورید،‏ دارا هستند.‏ هماهنگ با پند کتاب مقدّس دل خود را به روی هم‌ایمانانی که از نژاد،‏ ملیت و فرهنگی دیگر هستند،‏ بگشایید.‏ (‏۲قُرِنتیان ۶:‏۱۳؛‏ ۱پِطرُس ۲:‏۱۷ خوانده شود.‏)‏ دوستی‌هایتان را به همسن و سالان خود محدود نکنید.‏ به خاطر داشته باشید که یوناتان نیز از داود بسیار مسن‌تر بود.‏ دوستی با کسانی که از شما بزرگ‌ترند می‌تواند به گنجینهٔ تجربیات و دانش شما بیفزاید.‏

 

حفظ پیوند دوستی در مشکلات

۱۶،‏ ۱۷.‏ اگر برادر یا خواهری ما را برنجاند،‏ چرا نباید با جماعت قطع رابطه کنیم؟‏

۱۶ در تمام جماعات به دلیل تفاوت شخصیت و پیشینهٔ متفاوت برادران و خواهران،‏ گاه اختلافاتی بین اعضای جماعت پیش می‌آید.‏ شاید برادر یا خواهری با سخن یا رفتار خود ما را برنجاند.‏ (‏امثال ۱۲:‏۱۸‏)‏ یا به دلیل سوءتفاهم،‏ اختلاف نظر یا تفاوت شخصیت‌ها مشکلی در جماعت پیش آید.‏ آیا بروز چنین مشکلاتی چنان ما را دلسرد می‌کند که رابطه‌مان را با جماعت قطع می‌کنیم؟‏ واضح است کسی که واقعاً به یَهُوَه و دوستان او محبت دارد،‏ اینچنین رفتار نمی‌کند.‏

۱۷ یَهُوَه خدا خالق و زندگی‌بخش ماست،‏ پس بر ما واجب است که عمیقاً او را دوست بداریم و با جان و دل خود را به او وقف کنیم.‏ (‏مکاشفه ۴:‏۱۱‏)‏ همچنین باید از جماعت مسیحی نیز که مورد تأیید اوست،‏ حمایت کنیم.‏ ‏(‏عبرانیان ۱۳:‏۱۷‏)‏ پس اگر برادری ما را برنجاند یا به نحوی مأیوسمان کند،‏ نباید به نشان اعتراض رابطه‌مان را با کل جماعت قطع کنیم.‏ مگر یَهُوَه ما را از خود رنجانده است که به او و جماعتش پشت کنیم؟‏ کسی که یَهُوَه را دوست دارد،‏ هرگز این چنین عمل نمی‌کند!‏—‏ مزمور ۱۱۹:‏۱۶۵ خوانده شود.‏

۱۸.‏ الف)‏ برای حفظ صلح و آرامش جماعت هر یک از ما چه وظیفه‌ای دارد؟‏ ب)‏ اگر برادری را که ابراز پشیمانی کرده است،‏ ببخشیم چه فایده‌ای خواهیم برد؟‏

۱۸ محبت به هم‌ایمانانمان ما را بر آن می‌دارد که صلح و آرامش را در جماعت حفظ کنیم.‏ یَهُوَه از دوستانش انتظار ندارد که کامل باشند،‏ ما هم نباید چنین انتظاری از دوستانمان داشته باشیم.‏ محبت به برادرانمان ما را قادر می‌سازد که از خطاهای کوچک آنان بگذریم و به یاد بیاوریم که انسان ناکامل خطا می‌کند.‏ (‏امثال ۱۷:‏۹؛‏ ۱پِطرُس ۴:‏۸‏)‏ در واقع باید همواره با بزرگواری یکدیگر را ببخشیم.‏ (‏کولُسیان ۳:‏۱۳‏)‏ به عمل آوردن این پند چندان آسان نیست؛‏ اما به نفع ماست.‏ بال و پر دادن به افکار منفی ممکن است سبب شود که کینهٔ برادرمان را در دلمان نگاه داریم.‏ شاید حتی تصوّر کنیم که از عصبانیت و دلخوری می‌توانیم به عنوان ابزاری برای تنبیه او استفاده کنیم.‏ اما بار سنگین کدورت دل،‏ تنها به خودمان صدمه می‌زند.‏ حال اگر برادری را که به نحوی ابراز پشیمانی کرده است،‏ ببخشیم آیا دلمان سبک و آرام نمی‌شود.‏ (‏لوقا ۱۷:‏۳،‏ ۴‏)‏ این بخشندگی در دل و ذهنمان آرامش به وجود می‌آورد،‏ صلح و آرامش جماعت را حفظ می‌کند و از همه مهم‌تر رابطهٔ دوستی ما را با یَهُوَه پردوام می‌سازد.‏—‏ مَتّی ۶:‏۱۴،‏ ۱۵؛‏ رومیان ۱۴:‏۱۹‏.‏

قطع رابطه با عضوی از جماعت

۱۹.‏ در چه شرایطی باید با شخصی قطع رابطه کنیم؟‏

۱۹ گاه از ما خواسته می‌شود که با شخصی که عضو جماعت بوده است،‏ قطع رابطه کنیم.‏ این وضعیت در صورتی پیش می‌آید که شخص بدون ابراز ندامت قانون خدا را زیر پا گذارد و در نتیجه از جماعت اخراج شود.‏ همچنین زمانی پیش می‌آید که شخص با ترویج تعالیم نادرست یا با قطع رابطه کردن با جماعت نشان دهد که تعالیم مسیحی را مردود می‌شمارد.‏ کتاب مقدّس صریحاً به ما گفته است که با چنین شخصی «معاشرت نکنید.‏»‏ * ‏(‏۱قُرِنتیان ۵:‏۱۱-‏۱۳ خوانده شود؛‏ ۲یوحنا ۹-‏۱۱‏)‏ البته،‏ قطع رابطه با کسی که دوستمان بوده یا خویشاوندمان است،‏ ابداً آسان نیست.‏ اما اگر با عزمی استوار جانب یَهُوَه را بگیریم ثابت می‌کنیم که وفادار ماندن به یَهُوَه و قوانین عادلانه‌اش برای ما از همه چیز مهم‌تر است.‏ به یاد داشته باشید که یَهُوَه برای وفاداری و اطاعت شما ارزشی فراوان قائل است.‏

۲۰،‏ ۲۱.‏ الف)‏ چرا قانون اخراج قانونی محبت‌آمیز است؟‏ ب)‏ چرا باید در انتخاب همنشینان خود محتاط باشیم؟‏

۲۰ چرا قانون اخراج افراد غیرنادم،‏ قانونی محبت‌آمیز است؟‏ زیرا با اخراج چنین اشخاصی نشان می‌دهیم که برای یَهُوَه،‏ تقدّس نام او و معیارهای پاکش ارزش قائلیم.‏ (‏۱پِطرُس ۱:‏۱۵،‏ ۱۶‏)‏ این قانون همچنین جماعت را از بسیاری خطرات محفوظ می‌دارد.‏ قانون اخراج باعث می‌شود که اعضای وفادار جماعت از تأثیر بد شخص گناهکار محفوظ بمانند.‏ به علاوه،‏ این اطمینان را در آنان به وجود می‌آورد که در جماعتی یَهُوَه را پرستش می‌کنند که همچون پناهگاهی امن آنان را از شرارت دنیا در امان نگاه می‌دارد.‏ (‏۱قُرِنتیان ۵:‏۷؛‏ عبرانیان ۱۲:‏۱۵،‏ ۱۶‏)‏ همچنین،‏ این تأدیب شدید،‏ در واقع محبتی است در حق شخص گناهکار؛‏ زیرا شاید همین تأدیب سخت او را به خود آورد و برآن دارد که قدم‌های لازم را برای بازگشت به آغوش یَهُوَه بردارد.‏—‏ عبرانیان ۱۲:‏۱۱‏.‏

۲۱ باید این حقیقت را بپذیریم که همنشینان و دوستان نزدیک ما می‌توانند خمیرهٔ شخصیت ما را شکل دهند.‏ پس لازم است در انتخاب همنشینان خود محتاط باشیم.‏ اگر دوستان خود را از میان دوستان یَهُوَه انتخاب کنیم و قلباً به آنان محبت ورزیم،‏ بهترین همنشینان را در کنار خود خواهیم داشت.‏ تأثیر خصوصیات نیکوی آنان بر شخصیت ما،‏ عزممان را در خشنود ساختن یَهُوَه راسخ و عهدمان را با او استوار خواهد ساخت.‏

^ بند 2 کلمهٔ عبری‌ای که در این آیه «رفیق» ترجمه شده است به مفهوم همنشینی و معاشرت نزدیک نیز می‌باشد و در آیات دیگر هم به همین مفهوم به کار رفته است.‏—‏ داوران ۱۴:‏۲۰؛‏ امثال ۲۲:‏۲۴‏.‏

^ بند 4 در واقع یَهُوَه با این در خواستش از ابراهیم،‏ قربانی عیسی،‏ پسر یگانهٔ خود را به تصویر کشید.‏ (‏یوحنا ۳:‏۱۶‏)‏ اما یَهُوَه برای ابراهیم قوچی فراهم نمود تا به جای اسحاق قربانی کند.‏—‏ پیدایش ۲۲:‏۱،‏ ۲،‏ ۹-‏۱۳‏.‏

^ بند 9 داود زمانی که جُلْیات را از پا در آورد،‏ «جوانی» بیش نبود.‏ او هنگام مرگ یوناتان سی سال داشت.‏ (‏۱سموئیل ۱۷:‏۳۳؛‏ ۳۱:‏۲؛‏ ۲سموئیل ۵:‏۴‏)‏ یوناتان حدوداً در ۶۰ سالگی در گذشت.‏ پس ظاهراً یوناتان حدود ۳۰ سال از داود بزرگ‌تر بود.‏

^ بند 10 یوناتان برای دلگرمی داود به پنج نکته اشاره کرد که در اوّل سموئیل ۲۳:‏۱۷ آمده است:‏ ۱)‏ به داود تأکید کرد که نترسد.‏ ۲)‏ به داود اطمینان داد که تلاش شاؤل با شکست روبرو خواهد شد.‏ ۳)‏ به داود یادآور شد که مطابق وعدهٔ خدا پادشاه خواهد شد.‏ ۴)‏ صمیمانه به داود قول داد که به او وفادار خواهد ماند.‏ ۵)‏ داود را آگاه ساخت که حتی شاؤل نیز از وفاداری‌اش به او باخبر است.‏

^ بند 19 برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شیوهٔ برخورد و رفتار با شخصی که از جماعت اخراج شده یا تصمیم گرفته است با جماعت قطع رابطه کند،‏ به ضمیمهٔ «‏با شخص اخراج‌شده چطور برخورد کنیم؟‏‏» مراجعه نمایید.‏