Som nuh ke koano an

Som nuh ke koano an

SAPTA 3

Luhngse Mwet Suc God El Luhngse

Luhngse Mwet Suc God El Luhngse

“Kuhpahsr nuh sin mwet lahlmwetmwet, ac kom fah lahlmwetmwet.”​—SOAKAS 13:20.

1, 2. Ma pwacye fuhkah se Bible uh ahkuhtweyac?

MWET uh oacna cotton uh ke sie ohiyac; arlac fihsracsr in nohmeni kof kuh kuhtwena ma oan raunelah uh. Ahok, kuht sa in sruokyac ohiyac ac elah luhn mwet suc kuht asruoki nuh se uh.

2 Bible uh ahkuhtweyac ke sie ma pwacye: “Kuhpahsr nuh sin mwet lahlmwetmwet, ac kom fah lahlmwetmwet. Kom fin asruoki nuh sin mwet lahlfon, kom ac fah sun ongaiyac.” (Soakas 13:20) Yac kom tiac insese kac lah kuht kwacna etahi kuh eslah ohiyac luhn mwet suc kuht asruoki nuh se uh? Pwacye lah, kuht luhngse ac fototo nuh sin mwet kuht kwacna asruoki nuh se uh. Ke srihpac se inge, asruoki lasr nuh sin sie mwet ac kuh in ekuhllah ohiyacsr nuh ke inkacnek wo kuh kuluk.

3. Kuht ac sulaclah fuhkah kawuck ma ac ahkkweye kuht in oruh ma wo?

3 In muhta na in luhngse luhn God, arlacna yohk srihpac kuht in sulaclah kawuck ma ac ahkkweye kuht in oruh ma wo. Kuht ac oruh fuhkah ma inge? Ke kahs fototo, kuht kuh in oruh ke kuht luhngse mwet suc God el luhngse ac kawuck nuh se uh. Srihke nuhnkuh, kawuck fuhkah ac wo kuht in sulaclah liki na mwet suc oasr tari yohroh kain in ohiyac ma Jeova el luhngse? Pwacnacng, ke pacl se inge kuht kuh in tuni lah kain in mwet fuhkah God el luhngse ac kawuck nuh se uh. Kuht fin kahlwem na pwacye ke nuhnak luhn Jeova ke ip se inge, kuht ac kuh in sulaclah kawuck ma wo uh.

MWET SUC GOD EL LUHNGSE

4. Efuh kuh fal Jeova elan sulaclah mwet suc el luhngse in kawuck nuh se uh? Efuh kuh Jeova el pahnglol Abraham “mwet kawuck luhk”?

4 Oasr na mwet suc Jeova el sulaclah in kawuck lal. Yac fal elan oruh ohinge? Ahok, mweyen el pa Leum Fuhlwactlacna lasr inkuhsrao ac facluh ac sie mwe insewowo na yohk pa in kawuck nuh sel. Pwacnacng, suc ngac el sulaclah in kawuck lal uh? Jeova el fototo nuh sin mwet suc fihliyac luhlahlfongi laltahl kewa in el. Ke sie mwe puhpuhlyuck, srihke nuhnkuh kacl Abraham, sie mukul suc etweyuck ke luhlahlfongi yohk lal. Wacngihn kuhtwena mwe srihfe nuh ke luhlahlfongi luhn sie pahpah ma upac oacna in siyuck elan kihsackihn tuhlihk se nahtuhl. * Tuhsruhktuh, Abraham “el eisaclacng Isaac . . . in sie mwe kihsac,” mweyen el luhlahlfongi lah “God El kuh in ahkmoulyelack Isaac liki misac.” (Hebrew 11:17-19) Ke srihpen Abraham el ahkkahlwemye luhpan luhlahlfongi ac ahkostwen lal, Jeova el luhngse el ac pahnglol “mwet kawuck luhk.”​—Isaiah 41:8; James 2:21-23, BMK.

5. Meac nuhnak luhn Jeova kemwet suc oaru ac ahkos ma el fahk uh?

5 Jeova el arlacna ahksacohkye mwet suc oaru ac ahkos ma el fahk uh. El luhngse mwet suc engan in ahkkahlwemye oaru laltahl nuh sel, tiac nuh sin kuhtwena mwet kuh ma sahyac. (Riti Luo Samuel 22:26.) In oacna ma kuht lotwelah ke Sapta 1 ke puk se inge, Jeova el engan sin mwet suc sulaclah in ahkos ma el fahk uh ke srihpen luhngse. Bible uh fahk: “El fototo nuh sin mwet suwohswohs.” (Soakas 3:32NW) Mwet suc oaru in oruh ma Jeova el siyuck uh ac fah eis mwe solsol se inge sel: Eltahl kuh in utyak nuh in “lohm” sin God ac paingyuck eltahl in alu ac puhruhe nuh sel ke kuhtwena pacl.​—Psalm 15:1-5.

6. Kuht ac ahkkahlwemye fuhkah lah kuht luhngse Jesus? Meac puhlakihn luhn Jeova ke mwet suc luhngse wen nahtuhl uh?

6 Jeova el luhngse mwet suc luhngse Jesus, wen kuloh sefanna nahtuhl. Jesus el fahk: “El suc luhngse nga fah ahkos kahs luhk. Pahpah tuhmuhk fah luhngse el, na nga ac Pahpah tuhmuhk fah tuhkuh nuh yohrohl ac muhta yohrohl.” (John 14:23) Kuht ac ahkkahlwemye fuhkah luhngse lasr nuh sin Jesus? Pa ke kuht ahkos masap lal uh, wekuhnacng kunohkohn se ma utuckuh nuh sesr in som fahkwack ke pweng wo ac in orek mwet tuhma lutlut. (Matthew 28:19, 20; John 14:15, 21) Kuht oacyacpac ahkkahlwemye luhngse lasr nuh sin Jesus ke pacl se kuht “fahsr in falkacl” kuh etahel ke kuhiyacsr kewa ke inkacnek in sramsram ac orekma lal, kuht finne mwet sesuwohs. (Sie Peter 2:21) Insiacn Jeova engan ke kwacfeacng luhn mwet suc mokleyuck in ukwe ac fahsr tohkohl Jesus ke srihpen luhngse laltahl nuh sel.

7. Efuh kuh wo kuht in kawuckyak nuh sin kawuck luhn Jeova?

7 Kuhtuh sin ohiyac ma Jeova el suk sin kawuck lal uh pa luhlahlfongi, oaru, ahkostwen ac luhngse nuh sin Jesus ac oakwuck lal. Kais sie sesr enenuh in siyuck sesr sifacna: ‘Yac ohiyac ac inkacnek inge oasr yurin kawuck fototo luhk uh? Yac nga nuh kawuckyak nuh sin kawuck luhn Jeova inge?’ Sie ma wo in oruh pa inge. Mwet suc ahkkahlwemye ohiyac wowo luhn God ac moniyuck in fahkwack pweng wo ke Tohkohsrahi uh ac kuh in mwe kahsruh na yohk nuh sesr, mweyen kain in mwet inge pa ac ahkkweye kuht in moulkihn moul lasr ke inkacnek ma ahkinsewowoye God.​—Liye pohk se inge “ Meac Oraclah Sie Kawuck Wo?

LUTLUT KE MWE SRIHKASRAK LUHN MWET IN BIBLE

8. Meac kom luhngse ke fototo wo inmahsrlol (a) Naomi ac Ruth? (b) Mukul fuhsr Hebrew tolu? (c) Paul ac Timothy?

8 Arlacna puhkantwen mwe srihkasrak in Bible ke mwet suc puhla insewowo yohk ke srihpen wo mwet eltahl sulaclah in asruoki nuh se uh. Kom kuh in riti ke fototo luhn mwet pucspucs inge in Bible, oacna Naomi ac Ruth, mukul Hebrew tolu suc kawuckyak fin acn Babylon, weluhlacng Paul ac Timothy. (Ruth 1:16; Daniel 3:17, 18; Sie Corinth 4:17; Philippi 2:20-22) Tuhsruhktuh, lwelah kuht in nuhnkuh ke sie mwe srihkasrak na wo ke fototo wo inmahsrlol David ac Jonathan.

9, 10. Meac srihpac yohk se pwacnacng David ac Jonathan eklac kawuck na fototo se?

9 Bible uh fahk lah tukun David el unilyac Goliath, “Jonathan, wen nahtuhl Saul, el muhtwacwacack in arulacna luhngse David. Luhngse lal Jonathan nuh sel David arulacna yohk, oana ke el luhngse el sifacna.” (Sie Samuel 18:1) Ac pa inge muhtwacweyacn kawuck laltahl uh. Finne yac laltahl uh loes inmahsrlo, eltahl kawuck na nwe ke pacl se ma Jonathan el misac ah. * (Luo Samuel 1:26) Meac srihpac se pwacnacng arlacna fototo inmahsrlon kawuck se inge?

10 David ac Jonathan eltahl kawuckyak ke srihpen luhngse laltahl nuh sin God ac luhngse yohk laltahl in sruokyac na oaru laltahl nuh sel. Mukul luo inge kawuckyak ke srihpen luhngse laltahl in ahkinsewowoye God. Eltahl ahkkahlwemye ohiyac ma mwet se sahyac an ahksacohkye. Wacngihn ahlohloh kac lah, Jonathan el arlacna fwefwelac ke puhlaik ac moniyuck lal David ke el tiac sahngweng in tuyak ke inen Jeova inge. Wacngihn pac ahlohloh kac lah, David el arlacna suhnakihn oaru lal Jonathan ke el kwacfeacng in ahkkweye oakwuck luhn Jeova. Ac ke el tiac nuhnkuh ke moul lal sifacna a el fihliyac luhngse lal David uh meet. Ke sie mwe puhpuhlyuck, nuhnkuh ke ma sikyak ke pacl se ma David el arlacna ahsor ke srihpen el kahkahing yen mwesis uh in wihklac liki orekma in lain ac kasrkuhsrak lal Tohkohsrah Saul, pahpah tuhmwacl Jonathan. Jonathan el ahkkahlwemye ohiyen oaru ke pacl se ma el sifacna “som nuh yohrohl [David] ac sang kahs in ahkkweyacl ac ahkacsmakihnyacl lah God El karuhnguhnuhl na.” (Sie Samuel 23:16) Srihke nuhnkuh lah fuhkah puhlakihn lal David ke pacl se ma kawuck na fototo se lal ingacn tuhkuh nuh yohrohl in kahsrel ac ahkkweyacl! *

11. Meac kom lotwelah ke mwe srihkasrak lal Jonathan ac David ke ohiyen kawuck?

11 Meac kuht kuh in lotwelah ke mwe srihkasrak lal Jonathan ac David inge? Pa inge mwe lutlut yohk kac uh: ma yohk srihpac emeet kawuck uh in oacna sie kac uh pa in fototo nuh sin God. Kuht kuh in muhsaheack ac ahkkweye sie sin sie kuht fin fototo nuh sin mwet suc oacna kuht ke luhlahlfongi lasr uh, ohiyen moul nwacsnwacs lasr ac luhngse lasr in oaru na nuh sin God. (Riti Rome 1:11, 12.) Kuht kuh in konwacack kain in kawuck ohinge inmahsrlon mwet lili wiyacsr uh. Tuhsruhktuh, yac kalmen ma inge pa mwet nuhkewa suc wi ke miting ke Lohm in Toeni lasr uh wo kuht in asruoki nuh se? Moh, tiac pa inge kalmac.

KUHT AC SULACLAH FUHKAH KAWUCK LASR UH

12, 13. (a) Efuh kuh kuht enenuh in sulaclah ahkwoyac mwet suc kuht asruoki nuh se uh, finne nuh sin mwet lili wiyacsr uh? (b) Ma upac fuhkah se congregation ke pacl luhn mwet sap ah sun? (c) Ac ma inge moklacl Paul in fahk kahs in sensen fuhkah se?

12 Finne luun congregation uh, kuht enenuh in sulaclah ahkwoyac kawuck lasr uh kuht fin luhngse mwet kuht asruoki nuh se inge in kahsre kuht ke fototo lasr nuh sin God. Yac kuht enenuh in lut ke ma inge? Moh. Oasr mwet Christian ke congregation uh suc paht kuhtuh in kapwack ke luhlahlfongi laltahl uh, in oacna ke kuhtuh fukun sahk uh paht in mwesrlah. Pa sis ke congregation nuhkewa, tiac oacna sie kapkapwack luhn kais sie mwet Christian ke fototo laltahl nuh sin Jeova uh. (Hebrew 5:12–6:3) Pwacye lah, kuht ke mongfihsracsr ac ahkkahlwemye luhngse nuh sin mwet sasuc ac muhnahs inge, mweyen kuht luhngse in kahsreltahl in kapkapwack ke fototo laltahl nuh sin Jeova uh.​—Rome 14:1; 15:1.

13 Ke kais kuhtuh pacl, sahp kuht ac enenuh in sensenkihn asruoki lasr nuh sin mwet ke congregation uh. Sahp, oasr mwet suc ahkkahlwemye ohiyac kuh orekma ma tiac fal in ahkkahlwemyeyuck. Sahp, kuhtuh seltahl muhtwacwacack in kasrkuhsrak sin mwet ke congregation uh ac tohrkahskahs lainuhltahl. Congregation ke pacl luhn mwet sap ah sun kain in ma upac se inge. Oasr mwet suc sruokyacna oaru laltahl uh, tuhsruhktuh oasr pacna mwet suc tiac oruh ma wo. Ke srihpen kuhtuh sin mwet ke congregation fin acn Corinth inge tiac ahkos kuh ukwe mwe luti luhn mwet Christian in pacl sac, pwacnacng mwet sap Paul el sensenkihn congregation uh: “Kowos in tiac kiacpweyucklac. Mwet kawuck kuluk uh kuh in kuhnahoslah elah wo uh.” (Sie Corinth 15:12, 33) Paul el sensenkuhnuhl Timothy lah finne inmahsrlon mwet lili uh, oasr mwet suc tiac oruh ma wo. El fahk nuh sel Timothy muh, elan taran ke kain in mwet inge ac elan tiac fototo nuh seltahl.​—Riti Luo Timothy 2:20-22.

14. Kuht ac orekmakihn fuhkah kahs in sensen lal Paul ke asruoki lasr uh?

14 Kuht ac orekmakihn fuhkah kahs in sensen lal Paul inge? Pa ke kuht tiac asruoki nuh sin kuhtwena mwet luun kuh lihkihn congregation ma ac kuh in ahkkulukyekuhtlac. (Luo Thessalonica 3:6, 7, 14) Kuht enenuh in karuhnguhnwacng in wo fototo lasr nuh sin God uh. Esam lah in oacna cotton uh, kuht ac sa na sruokyac ohiyac ac elah luhn kawuck fototo lasr uh. Ma na kahlwem se lah, kuht fin isongyac cotton se nuh ke vinegar, kuht ac tiac nuhnkuh muh kof pa ac tuhkuh kac uh. Pwacnacng, in oacna, kuht tiac kuh in asruoki nuh sin mwet suc kuh in ahkkulukye kuht ac nuhnkuh muh ac oasr ma wo ma tuhkuh kac.​—Sie Corinth 5:6.

Kom kuh in konwacack kawuck na wowo kom in asruoki nuh se inmahsrlon mwet lili uh

15. Meac kom kuh in oruh tuh kom in konwacack kain in kawuck suc kwacfeacng in sruokyacna fototo laltahl nuh sin Jeova?

15 Mwe engan na yohk se lah kuht kuh in konwacack kawuck wowo inmahsrlon mwet lili ke congregation uh. (Psalm 133:1) Kom ac konwacack fuhkah kain in kawuck inge suc kwacfeacng in sruokyacna fototo laltahl nuh sin Jeova? Ke kom kwacfeacng in ahkkahlwemye ohiyac ac elah wo ma God el engan kac, kom ac fah konwacack mwet sahyac suc suk in ahkenganyacl oacna kom. Ke pacl sacn pacna, sahp oasr ma kom ac enenuh pac in oruh in konwacack kain in kawuck inge. (Liye pohk se inge “ Kuht Ac Konwacack Fuhkah Kawuck Wowo Lasr?”) Suk mwet suc ahkkahlwemye kain in ohiyac ma kom luhngse in ahkkahlwemye. Lohacng nuh ke kahs in kahsruh luhn Bible in “luhngse . . . ke insiowos nohfohn” kuh suk in kawuck nuh sin mwet lili wiyom finne siena tuhn, acn kuh facsin lal an. (Luo Corinth 6:13; riti Sie Peter 2:17.) Nik kom asruoki muhkwena nuh sin mwet suc oasr ke matwom. Esam lah Jonathan el arlac mahtuh luhkel David. Puhs mwet mahtuh suc kuh in oraclah kawuck na wowo se ke srihpen etwacack laltahl ac ma eltahl sun tari.

KE PACL MA UPAC UH SIKYAK

16, 17. Mwet lili se fin ahktoasrye kuht ke kuhtwena ma, efuh kuh kuht tiac enenuh in som liki congregation uh?

16 Ke kais kuhtuh pacl, sahp oasr ma upac ma ac sikyak ke srihpen tiac oacna sie ohiyac ac kapkapwack luhn mwet ke congregation uh. Sie mwet lili el ac kuh in fahklah kuh oraclah sie ma ma ac ahkngalye puhlakihn lasr uh. (Soakas 12:18) Kuhtuh pacl uh, ma upac uh sikyak ke srihpen mwet luo tiac aetuhilac kuh tiac inseselac inmahsrloltahl. Kuhtuh pacl uh, ma ke srihpen tiac oacna sie nuhnak ac ohiyac luhn kais sie mwet. Yac kuht ac lwelah ma upac inge in ahktihkuclkuclye kuht ac tulokihnkuhti in tilac wi miting? Kuht fin luhngse na pwacye Jeova ac mwet suc el luhngse uh, kuht ac tiac oruh ma inge.

17 Ke srihpen Jeova pa orekuhtlac ac use moul lasr uh, pwacnacng arlacna fal kuht in luhngse el ac in oaru nuh sel muhkwena. (Fwackyuk 4:11) In wekuhnacng ma inge, fal kuht in ahkkahlwemye kahsruh lasr nuh ke congregation ma Jeova el engan in orekmakihn. (Hebrew 13:17) Pwacnacng, mwet lili se fin ahkngalye kuht kuh ahktoasrye kuht ke kuhtwena inkacnek, kuht ac tiac som liki congregation uh in ahkkahlwemye puhlakihn lasr uh. Tiac Jeova pa ahktoasryekuhtlac uh. Luhngse lasr nuh sin Jeova uh ac tiac na kuh in lwelah kuht in forlah luhkel kuh liki mwet lal uh!​—Riti Psalm 119:165.

18. (a) Meac kuht kuh in oruh in ahkkweye mislac ke congregation uh? (b) Fin oasr srihpac wo lasr in nuhnak muhnahs nuh sin sie mwet, ma wo fuhkah kuht kuh in engankihn?

18 Luhngse lasr nuh sin mwet lili wiyacsr uh ac fah mokle kuht in ahkkweye mislac ke congregation uh. Jeova el tiac siyuck sin mwet el luhngse uh in suwohs in ma nuhkewa ke pacl nuhkewa, pwacnacng kuht tiac pac enenuh in nuhnkuh ohinge ke mwet lili wiyacsr uh. Luhngse uh pa kahsre kuht in muhlkuhnlah tahfonglac srihsrihk luhn mwet sahyac ac in esam lah kuht nuhkewa sesuwohs ac oruh ma tahfonglac. (Soakas 17:9; Sie Peter 4:8) Luhngse uh kahsre kuht pac in “nunak munas nu sin sie sin sie” ke pacl nuhkewa. (Colossae 3:13) Tiac fihsracsr in orekmakihn kahs in kahsruh inge pacl nuhkewa. Kuht fin toasrlah sin sie mwet ac sruokyacna puhlakihn lasr inge, ac kuh in oruh kuht in kasrkuhsrak sel ac nuhnkuh muh ohiyac inge kuh in sang kai nuh sel. Tuhsruhktuh, pwacyeiyac uh pa, kuht fin sruokyacna kasrkuhsrak lasr uh ma inge ac kuh in ahkkulukyekuhtlac. Ke kuht sulaclah in nuhnak muhnahs nuh sin sie mwet ke pacl ma oasr srihpac wo in oruh, ma inge ac fah acse mwe insewowo yohk. (Luke 17:3, 4) Ma inge acse nuh sesr nuhnak ac inse mislac, karihngihn mislac ke congregation uh ac yohk liki nuhkewa, fototo lasr nuh sin Jeova.​—Matthew 6:14, 15; Rome 14:19.

PACL FAL IN TULOKIHNYAC ASRUOKI LASR UH

19. Meac kuhtuh srihpac ma ac pwacnacng kuht enenuh in tulokihnyac asruoki lasr nuh sin sie mwet?

19 Oasr pacl ma kuht enenuh pac in tulokihnyac asruoki lasr nuh sin sie mwet suc tuh wi ke congregation uh ke pacl meet ah. Ma inge sikyak ke pacl se sie mwet el kuhnahoslah masap luhn Jeova ac el tiac auliyak, na pwacnacng el sisilac liki congregation uh. Kuh sahp, el lain luhlahlfongi uh ac luti ma kikiacp. Kuh sahp, el sifacna eisacllah liki congregation uh. Kahs luhn God uh fahk arlac kahlwem nuh sesr in “tiac tuhkweni yurin” kain in mwet inge. * (Riti Sie Corinth 5:11-13; Luo John 9-11) Sahp, ac kuh in ma na upac se kuht in tilac lohacng nuh sin mwet inge eltahl fin mwet in sucu lasr kuh kawuck lasr. Yac kuht ac tu na kuh in ahkkahlwemye lah oaru lasr nuh sin Jeova ac masap suwohswohs lal uh pa yohk srihpac emeet nuh sesr uh? Esam lah Jeova el arlacna ahksacohkye ohiyen oaru ac ahkostwen.

20, 21. (a) Efuh kuh oakwuck in sisilac nuh sin mwet suc tiac auliyak uh ahkkahlwemye luhngse? (b) Efuh kuh arlacna yohk srihpac kuht in sulaclah ahkwoyac mwet kuht asruoki nuh se uh?

20 Oakwuck in sisilac inge ahkkahlwemye luhngse yohk luhn Jeova. Ke inkacnek fuhkah? Ke pacl se ma sisilac sie mwet suc tiac auliyak ke ma kuluk lal, ma inge ahkkahlwemye luhngse lasr nuh ke ine muhtahl luhn Jeova ac nuh ke oakwuck nuhkewa lal uh. (Sie Peter 1:15, 16) Oakwuck in sisilac mwet suc tiac auliyak inge karuhnguhnwacng pac congregation uh. Mwet oaru ke congregation uh karihngihnyuck liki mwe ahkkuluk luhn mwet suc luhngse in oruh ma kuluk. Eltahl kuh pac in tahfwelah na ke kuhlwacnsap laltahl uh mweyen eltahl etuh lah congregation uh ac fah karuhnguhnuhltahl liki facl kuluk se inge. (Sie Corinth 5:7; Hebrew 12:15, 16) Oakwuck in kai se inge ahkkahlwemye pac luhngse nuh sin mwet se ma oraclah ma kuluk ingacn. Ma inge ac kuh in kahsrel tuh elan oruh ma enenweyuck nuh sel tuh elan acsmaklac ac fohlohk nuh yurin Jeova.​—Hebrew 12:11.

21 Ma na pwacye se lah, fihsracsr kuht in etahi ohiyac ac elah luhn mwet kuht asruoki nuh se uh. Ke srihpac se inge, kuht enenuh in arlacna sulaclah ahkwoyac mwet kuht asruoki nuh se uh. Ke kuht kawuckyak nuh sin kawuck luhn Jeova uh ac luhngse mwet suc el luhngse, kuht fihlikuhti inmahsrlon kawuck ma wo emeet kuht in asruoki nuh se uh. Ohiyac ma kuht eis seltahl uh ac kuh in kahsre kuht in ahkpwacyeye kwacfeacng lasr in ahkinsewowoye Jeova.

^ par. 4 Ke Jeova el siyuck ma inge sel Abraham, el oraclah sie mwe luhmah nuh ke atacn mwe kihsac se ma el ac fah oruh ke inkacnek luhn wen kuloh sefanna nahtuhl uh. (John 3:16) Tuhsruhktuh, Jeova el tulokihnilyac Abraham ac sang sheep mukul soko in ahollah acn lal Isaac uh.​—Genesis 22:1, 2, 9-13.

^ par. 9 David el “srackna tuhlihk” ke pacl se el unilyac Goliath ac ke pacl se Jonathan el misac el apkuhran nuh ke yac 30. (Sie Samuel 17:33; 31:2; Luo Samuel 5:4) Jonathan el apkuhran nuh ke yac 60 ke pacl se el misac. Pwacnacng, kahlwem lah Jonathan el yac 30 kuhtuh mahtuh luhkwel David.

^ par. 10 In oacna ma sihmlac ke Sie Samuel 23:17, oasr ma limekohsr ma Jonathan el fahk nuh sel David in ahkkweyacl: (1) El ahkkweyacl David elan tiac sahngweng. (2) El ahkkweye luhlahlfongi lal David lah kwacfeacng nuhkewa lal Saul uh ac tiac fahlac wo. (3) El ahkacsmakihnyacl David lah el ac tohkohsrahlac oacna ke God el wuhlelah tari. (4) El wuhlelah lah el ac tiac fuhleack ohiyen oaru lal nuh sel David. (5) Jonathan el fahk nuh sel David lah Saul el etuh lah el oaru nuh sel.

^ par. 19 Ke kuhtuh pac mwe ahkuhtweyac lah ohiyac fuhkah enenuh in ahkkahlwemyeyuck nuh sin mwet sisilac kuh sie mwet suc sifacna eisacllah liki congregation, liye ke Kuhtuh Pac Mwe Ahkuhtweyac ke mwe lutlut se inge “Ohiyac Fuhkah Kuht Enenuh in Ahkkahlwemye Nuh Sin Mwet Sisilac.”