1-3. (a) Usili musinke wene-wene za uyunga Bibeli? (b) Ngapi omu natu vhura kuhorowora vakaume ava ngava tu ninkisa tu rugane yoyiwa?

VANTU kwa lifana norugongoro; awo kutemwinina nkenye eyi ayi va kundurukida. Twa hana kuyindindira, ayo ureru kwetu mokuyika nonkareso noyikara yava atu likwatakana kumwe nawo.

² Bibeli kwa uyunga usili wene-wene asi: “Kara ukwawo novanongo ngo kare munongo. Nsene o kara ukwawo novagova, ngo hanauka po.” (Yisewe 13:20) Didilika asi sisewe esi kuna kuuyunga kuhamena kutunga po ukaume. Nove no ka yi kwatesa ko asi ose narunye kukara neharo ntani nomalizuvho kovakaume vetu. Ntani ayo hena usili asi ose nkenye apa kuhonena ava twa hara. Eyi yimo, morwa ose kulikwatakana pamalizuvho nava twa hara. Mokonda zangesi, awo kuvhura kutukundama momuwa ndi momudona.

³ Mokukara meharo lyaKarunga, ayo mulyo asi tu papare vakaume ava ngava tu ninkisa tu rugane yoyiwa. Ngapi omu natu vhura kuyirugana eyi? Ose kuvhura kuyirugana eyi pokuhara ava ga hara Karunga, nokuvaninka va kare vakaume vetu. Gazadara ko tupu nawa. Owo va kara noyikara eyi a papara Jehova movakaume vendi kuvhura kukara vakaume vetu wovanene. Tu zeni tu ka konakone vantu ava ga hara Karunga. Pokukara nomutaro gwaJehova, ose ngatu liwapaika mokuhorowora vakaume wovawa po.

4. Morwasinke ga karera Jehova mouhunga wokuhorowora ava wokuvhura kukara vakaume vendi, ntani morwasinke ga tumbwilire Jehova Abirahamu asi “mukwetu”?

⁴ Kuhamena ukaume, Jehova kuhorowora wokuvhura kukara vakaume vendi. Age ga kara mouhunga kuyirugana eyi. Morwa age yige Hompa Mupangeli goyininke nayinye, ano kutura po ukaume nendi kwa kara mfumwa zonene po. Wolye nye ava a horowora ngovakaume vendi? Jehova kuhedera pepi nava va mu huguvara nokutura unene epuro mwendi. Pasihonena, tarurura esimbi Abirahamu, mugara ogu ga divikwa kepuro lyendi lyenene. Kutupu eheteko lyenene lyoulimburukwi kwaguhya lya pitakana pokumupura mokuzamba munwendi ngonzambo. * Nye, Abirahamu kwa here ‘kuzamba munwendi Isaka,’ morwa ga kere nepuro lyenene asi “Karunga kwa kara nononkondo dokuvhumbura nokoufe kooku.” (Vahebeli 11:17-19) Morwa Abirahamu kwa likidire epuro ntani noulimburukwi wangoso, Jehova kwa mu tumbwire neharo asi “mukwetu.”—Jesaya 41:8; Jakopo 2:21-23.

5. Ngapi omu a tara Jehova ava ava mu limburukwa neharo?

⁵ Jehova kutara ulimburukwi ngosininke somulyo unene. Age kwa hara ava ava mu limburukwa neharo kupitakana nayinye. (Resa 2 Samwere 22:26.) Ngomu twa yi mwene mEgaununo 1 lyobuke ezi, Jehova kuhafera ava ava mu limburukwa meharo. Episarome 25:14 kutanta asi “HOMPA kulikwata ukwawo nava ava mu limburukwa.” Ava ava sikisa mo yihepwa yaJehova kugwana ezigido lyewa lyokutunda kwendi: Awo  kuvhura kufira kukara “monzugo” zendi, kutanta asi nga va tambura ntani awo kuvhura kumuhedera mekanderero nkenye apa.—Episarome 15:1-5.

6. Ngapi omu natu vhura kulikida asi ose kwa hara Jesus, ntani ngapi omu a lizuvhu Jehova kuhamena owo va hara Munwendi?

⁶ Jehova kwa hara ava va hara Jesus, Munwendi gelike a huru. Jesus kwa tente asi: “Nsene muntu ga hara nge, nga sikisa mo nonkango dange. Ano Tate nage yige nga hara, makura ngatu wize kwendi tu ya tunge nendi.” (Johanesa 14:23) Ngapi omu natu vhura kulikida eharo lyetu kwaJesus? Alyo kuvhura kulilikida pokusikisa mo yipango yendi, kukwatera mo mpangera zokuzuvhisa mbudi zongwa ntani nokuninka varongwa. (Mateusa 28:19, 20; Johanesa 14:15, 21) Ose hena kulikida eharo lyetu kwaJesus apa atu ‘rugana moomu nga rugana age,’ pokumutemwinina mononkango nomoyirugana paapa twa hulira ngovantu wokudira kusikilira mo. (1 Peturusa 2:21) Jehova kumuhafesa elituromo lyava ali tumangeda eharo lyawo lyokuhara Jesus mokurugana moomu nga rugana age.

7. Morwasinke ya karera uwa mokutura po ukaume novakaume vaJehova?

⁷ Epuro noulimburukwi ntani neharo kwaJesus nokonompango dendi kuna kara yikara yimwe eyi a papara Jehova movakaume vendi. Nkenye gumwe kuvhura kulipura mwene asi: ‘Yikara nononkedi dangesi kuyimona movakaume vange wovanene ndi? Ame na tura vakaume vaJehova va kare vakaume vange ndi?’ Ayo kwa kara nomulyo mokurugana ngoso. Vantu ava ava tungu po yikara yopasiukarunga ntani ava ava zuvhisa mbudi zongwa zoUhompa nomupampi kuvhura kutukundama monaruwa, morwa awo ngava tu ninkisa mokuparuka kuliza netokoro lyetu lyokuhafesa Karunga.—Tara kakende “ Yilye kaume gomuwa?”

8. Yisinke yina kukutetukisa kuhamena malikwatakano ga kere pokatji (a) kaNaomi naRutu? (b) kovadinkantu vena vatatu woVahebeli? (c) kaPaurusa naTimoteusa?

⁸ Matjangwa kwa kara noyihonena yoyinzi yava va gwanenene mo uwa morwa kuhorowora vakaume wovawa. Ove kuvhura kuresa elikwatakano lya kere pokatji kaNaomi nangumweyi zendi Rutu, noukaume ou wa kere pokatji kovadinkantu vena vatatu woVahebeli ava va tulire po malikwatakano gomanene moBabironi ntani noukaume ou wa kere pokatji kaPaurusa naTimoteusa. (Rutu 1:16; Ndaniyera 3:17, 18; 1 Vakolinte 4:17; Vafilipi 2:20-22) Nampili ngoso, tu zeni tu ka demenene kosihonena sapeke sokulikarera: ukaume ou wa kere pokatji kaNdafita naJonatana.

9, 10. Yisinke ya kere etateko lyoukaume woNdafita naJonatana?

⁹ Bibeli kwa uyunga asi konyima zapa Ndafita ga dipagere Golyata, ‘makura mpepo zaJonatana tazi gwanekere nezi zaNdafita. Jonatana ta mu hara moomu ga lihara mwene.’ (1 Samwere 18:1) Yipo nye wa tamekere ukaume wounene ou wa twikilire dogoro apa ga ka fililire Jonatana moyita, nampili ngomu va lisigire unene monomvhura. * (2 Samwere 1:26) Yisinke ya kere etateko lyomalikwatakano aga gomanene pokatji kovakaume ava vavali?

¹⁰ Ndafita naJonatana kwa likwatakanene kumwe morwa eharo eli va kere nalyo lyokuhara Karunga neli lyokumulimburukwa. Vagara ava vavali kwa va kwatakanesere kumwe eharo lyawo lyokuhafesa Karunga. Nkenye ogu kwa likidire yikara eyi ya hafesere mukwawo. Jonatana kwa mu hafesere uradi nomupampi womugaragona ogu ga poperere edina lyaJehova ga hana utjirwe. Ndafita ga fumadekere mugara  ogu ga kwatesere ko mawapaiko gaJehova ntani ogu ga tulire yihepwa yaNdafita muhowo kupita yendi. Pasihonena, tarurura eyi ya horokere apa Ndafita ga kere nomutjima guna dompo, apa ga tjwayukilire momburundu mokuhenduka ehandu lyahompa gomudona Sauru, guhyaJonatana. Mokulikida ulimburukwi wokulikarera, Jonatana ga liwapaikilire ‘nokuza kwaNdafita, nokukamunkondopeka mwaKarunga.’  (1 Samwere 23:16) Gazadara ko tupu omu ga lizuvhire Ndafita apa kaume kendi gomunene ga wizire mokuyamukwatesa ko ntani nokuyamukorangeda! *

11. Yisinke ono lirongere ko kosihonena soJonatana naNdafita kuhamena ukaume?

¹¹ Yisinke natu lirongera ko kosihonena soJonatana naNdafita? Somulyo po, nose novakaume vetu twa hepa kukara nelikwatakano lyewa naKarunga. Apa atu hedere pepi  nava ava lihameke mepuliro lyetu, ava va hara kulimburukwa Karunga nokusikisa mo nompango dendi, ose kuvhura kulipameka-pameka pamagano nopamalizuvho ntani nokuzuvha yilimonena yokukorangeda ntani yokutunkondopeka. (Resa Varoma 1:11, 12.) Ose kuvhura kugwana vakaume ava va pama pampepo mokatji kovapuli vakwetetu. Eyi kuna kutanta nye asi nkenye ogu a wiza komapongo koSinyanga soUhompa kaume gomuwa ndi? Hawe, kapisi yimo.

12, 13. (a) Morwasinke natu horowera vakaume nampili mokatji koVakriste vakwetu? (b) Maudigu musinke da ligwanekerere nado nombungakriste domouye wokuhova, ntani marondoro musinke gononkondo ga geve Paurusa?

¹² Nampili mombungakriste, twa hepa kuhorowora nsene tuna hara vakaume vetu va kare wokutunga pampepo. Eyi kapisi yi tu tetukise. Morwa Vakriste vamwe mombungakriste kuvhura kugusa siruwo sosire mokukura pampepo, ngwendi moomu tupu manyango gamwe aga gusa siruwo sosire mokupya. Yipo nye, mwankenye mbungakriste, kwa kara mo Vakriste ava va lisiga mekuro lyawo lyopampepo. (Vahebeli 5:12–6:3) Yimo, ose kulikida elididimikiro ntani neharo kwava wovape ndi ava va dira kupama pampepo morwa tuna hara tu va vatere va kure pampepo.—Varoma 14:1; 15:1.

¹³ Poyiruwo yimwe, mombungakriste kuvhura kukara mo maukaro omu twa hepa kutakamesa kuhamena vakaume vetu. Vantu vamwe kuvhura kulihameka monomukaro donondona. Vamwe kuvhura kulikida mpepo zesivano. Nombungakriste domouye wokuhova kwa ligwanekerere noudigu wokulifana. Sinzi sawo kwa kere vapuli, nye vamwe kwa likidire nkareso zondona. Morwa vamwe womombungakriste zomoKolinte kapi va kwaterere komarongo goSikriste, mupositoli Paurusa kwa rondwere mbungakriste asi: “Walye omu puka. Nonzogera donondona, kuyipika nonkedi donongwa.” (1 Vakolinte 15:12, 33) Paurusa kwa rondwere  Timoteusa asi nampili mokatji koVakriste vakwawo, kuvhura kukara mo vamwe ava ava paruka monkedi zokudira kuzira mo. Timoteusa kwa mu tanterere mokuligora ko kovantu vangoso, nokudira kukara ukaume kumwe nawo.—Resa 2 Timoteusa 2:20-22.

14. Ngapi omu natu ruganesa nompango derondoro lyaPaurusa kuhamena ukaume?

¹⁴ Ngapi omu natu ruganesa nompango derondoro lyaPaurusa? Pokunyokera kutura po ukaume nankenye ogu gokuvhura kutukundama momudona, yi kare asi ponze ndi monda zombungakriste. (2 Vatesaronika 3:6, 7, 14) Twa hepa kupopera malikwatakano getu kumwe naJehova. Ngwendi rugongoro, nose kuvhura kutemwinina nonkareso nononkedi dovakaume vetu. Nsene rugongoro kuna kara pomahako gosinauhako kapi tatu vhuru kurundindira asi ru lipirure ruvara rorusovagani, yimo tupu hena nose natu dira kundindira kulikwatakana novantu wovadona nokuhuguvara asi tu temwinine nomukaro donongwa.—1 Vakolinte 5:6.

15. Yisinke no vhura kurugana mokugwana vakaume ava va pama pampepo mombungakriste?

¹⁵ Ose kuvhura kugwana vakaume wovawa mokatji kovakareli vakwetetu. (Episarome 133:1) Ngapi omu no vhura kugwana vakaume ava va pama pampepo mombungakriste? Ngomu ono kutunga po yikara nononkedi dopasiukarunga, yosili ove ngo koka vapeke ava va kara nelituromo lyokulifana mokuhafesa Karunga. Ntani hena, wa hepa kuliwapaikira mokuhedera vapeke nokutura po ukaume nawo. (Tara kakende “ Omu twa tulire po vakaume wovawa.”) Papara ava ava likida yikara eyi ono hara kulikida. Twa hepa kukwama mapukururo goBibeli ‘mokuhara unene’ ndi tu tamunune ukaume wetu pokupapara vakaume movapuli vakwetetu yi kare asi rudi ndi mvharerwa zawo musinke. (2 Vakolinte 6:13; resa 1 Peturusa 2:17.) Wa ha tura po ukaume nava wonomvhura doge tupu. Diworoka asi Jonatana kwa  kere mukondi unene kwaNdafita. Sinzi sovakurona kuvhura kunkondopeka ukaume kupitira moyilimonena nomounongo wawo.

16, 17. Nsene mupuli mukwetu ana tu zuvhisa kukora, morwasinke natu dilira kuligusa ko kombungakriste?

¹⁶ Mokumona asi mombungakriste kwa kara mo vantu woyikara nonontundiliro dokulisiga-siga, pamwe maudigu kuvhura kuhoroka. Mupuli mukwetu kuvhura kutanta ndi kurugana yimwe eyi nayi vhura kutukoresa. (Yisewe 12:18) Pamwe maudigu kuvhura kugaretesa po malisigo goyikara yetu, madiro kulizuvha ndi magano gokulisiga. Kuvhura nye yi tu pundukise yininke yangoso nokutuninkisa tu liguse ko kombungakriste ndi? Kapi nayi horoka nsene twa kara neharo lyosili kwaJehova ntani noku kwava ga hara.

 ¹⁷ NgoMusiti ntani Mugavi gweparu, Jehova ga fira eharo noulimburukwi wetu wokuzulilira. (Ehororo 4:11) Mokugwederera ko, mbungakriste ezi ga hara kuruganesa za fira ekwatesoko lyetu lyoulimburukwi. (Vahebeli 13:17) Yipo nye, nsene mupuli mukwetu ta tu koresa ndi ta tu handukisa, ose kapi ngatu ligusa ko kombungakriste mokulikida omu yina tu guvisa. Morwasinke? Morwa Jehova kapisi yige ana tu handukisa. Eharo lyetu kwaJehova kapi ngali tu pulisira mokuligusa ko kwaJehova ntani nokovantu vendi.—Resa Episarome 119:165.

18. (a) Yisinke natu vhura kurugana mokuretesa po mbili mombungakriste? (b) Kutokora kugusira po nsene pana kara konda zokuyirugana, mauwa musinke ngayi reta?

¹⁸ Eharo lyetu kovapuli vakwetetu ngali tu tumangeda mokuretesa po mbili mombungakriste. Jehova kapi a ndindire esikiliromo kwava ga hara, nose twa hepa kukara nomutaro gokulifana. Eharo kutuninkisa tu dire kutara mapuko govakwetu, nokudiworoka asi natuvenye kapi twa sikilira mo ntani kutura mapuko. (Yisewe 17:9; 1 Peturusa 4:8) Eharo kutuvatera mokutwikira ‘kuligusa-gusira po.’ (Vakorosi 3:13) Ayo kapisi ureru nkenye apa mokusikisa mo epukururo eli. Nsene tu pulisira malizuvho gomadona ga tu pangere, ayo kuvhura kutuninkisa tu kare nonkoko, nampo negano lyokutengeka ogu ana tu handukisa. Nampili ngoso, kukara nonkoko ayo siponga. Kutokora kugusira po nsene pana kara konda zokuyirugana, ngayi tu retera mauwa gomanzi. (Rukasa 17:3, 4) Ayo ngayi tu retera mbili zopamagano nokomutjima nokuretesa po mbili mombungakriste, ntani unene po, ayo ngayi gamena elikwatakano lyetu kumwe naJehova.—Mateusa 6:14, 15; Varoma 14:19.

19. Maukaro musinke naga vhura kuhoroka aga naga tu ninkisa tu hagekese po ukaume nagumwe?

¹⁹ Poyiruwo yimwe, ose kutuninkisa tu hagekese po ukaume nagumwe ogu ga kara mombungakriste. Ukaro ou kuhoroka  apa gumwe a dili kulitezurura pokuteza po noveta daKarunga makura tava mu gusa mo mombunga ndi apa gumwe a nyokere epuro pokuronga marongo goyimpempa ndi pokuligusa mo mwene mombungakriste. Nonkango daKarunga kututantera kuvyukilira asi “walye omu kara sinanga” novantu vangoso. * (Resa 1 Vakolinte 5:11-13; 2 Johanesa 9-11) Ayo kuvhura kukara udigu mokunyokera muntu ogu nampo ga kere kaume ketu ndi gekoro. Ose ngatu tokora mokukwatesa ko Jehova nonoveta dendi douhunga kupitakana nayinye ndi? Diworoka asi Jehova kwa hara po ulimburukwi.

20, 21. (a) Morwasinke egusomo mombungakriste lya karera ewapaiko lyeharo? (b) Morwasinke ya karera nomulyo asi tu horowore vakaume vetu nonondunge?

²⁰ Egusomo mombungakriste kuna kara sili ewapaiko lyeharo lyokutunda kwaJehova. Monkedi musinke? Kugusa mo muntu gokudira kulitezurura kulikida eharo kedina lyaJehova lyokupongoka ntani neyi lya karera po. (1 Peturusa 1:15, 16) Egusomo mombungakriste kugamena mbunga. Valimburukwi kuvapopera komazedo gomadona gava ava zonene mowina ntani awo kuvhura kutwikira ukareli wawo pokudiva asi mbungakriste kuna kara evango lyepopero kouzuni ou woudona. (1 Vakolinte 5:7; Vahebeli 12:15, 16) Episuro eli lyononkondo kulikida eharo komunzoni. Alyo kuvhura kumuninkisa a dimburure epuko lyendi ntani nokurugana ko yuma mokutengura kwaJehova.—Vahebeli 12:11.

²¹ Awo usili asi vakaume vetu wovanene kuvhura kutukundama momunene. Yipo nye asi twa hepa kuhorowora nawa vakaume vetu. Pokutura vakaume vaJehova va kare vakaume vetu nokuhara ava ga hara Karunga, ose ngatu tulisa po vakaume wovawa. Eyi ngatu temwinina kwawo ngayi tu vatera mokuparuka netokomeno lyetu lyokuhafesa Jehova.