1-3. (a) Le i bubinebine’ka kebupatanibwa bunena Bible? (b) Lelo tukabwanya namani kutonga balunda betukwasha tulonge biyampe?

BANTU badi pamo bwa butonge; babutanga byonso bibajokolokele. I kipēla kulonda—pakwabo ne kwiyuka mpika—ngikadila, misoñanya, ne bibidiji bya boba botupwene nabo bininge.

² Bible unena bubinebine kebupatanibwa amba: “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni: ino umpwani wa bivila ukamona malwa.” (Nkindi 13:20) Luno lukindi kelwisambilangapo’tu pa kwitana kwa dimodimo na bantu. Kunena’mba “nanga ne” kudi na mulangwe wa kupwaninina. * Dibuku dimo disambila pa Bible dishintulula uno vese amba: “Kunanga na muntu i kumuswa ne kumulamata.” Mwene nobe witabije amba tupēlelwanga kwiula boba botusenswe? I amo, mwanda byotwilamete na boba botusenswe, babwanya kwitwalamuna—twaikala bayampe nansha babi.

³ Pa kwilama nyeke mu buswe bwa Leza, i biyampe tupwane na boba baketukwasha kulonga bilumbuluke. Namani? Mu kīpi, i na kuswa boba bobaswele kudi Leza, kupwana na balunda nandi. Langa’po bidi. Lelo kudi  balunda bakwabo botukokeja kutonga batabukile boba badi na ngikadila isaka Yehova ku balunda nandi? Pano, tubandaulei bidi mwikadilanga boba bobaswele kudi Yehova. Shi tuyuke mumweno wa Yehova, nabya tukabwanya senene kutonga balunda bayampe.

4. Mwanda waka Yehova udi na bubinga bwa kutonga senene balunda, ne mwanda wa bika Yehova wātelele Abalahama amba, “mulunda nami”?

⁴ Pa mwanda utala balunda, Yehova uyukile kutonga. Mwene udi na bubinga? Le kadi, aye ye Mfumu Mubikadi wa diulu ne ntanda, ne kupwana nandi bine i dyese dikatampe’po kashā! Penepo i bantu’ka bapwananga nabo? Yehova upwananga bininge na boba bamukulupile ne bamwitabije mu byonso. Kimfwa, tala mukulutuba Abalahama, uyukene bu muntu wa lwitabijo lukatampe. I kutupu matompo makatampe a lwitabijo na a kulomba shabana alambule wandi mwana bu kitapwa. * Inoko, Abalahama “wālambwile Izake,” kashā witabije na mutyima onso amba “Leza ubwanya kumusangula nansha ke mu bafwe.” (Bahebelu 11:17-19) Abalahama pa kulombola luno lwitabijo ne kikōkeji, Yehova wāmusenswe ne kumutela amba “mulunda nami.”—Isaya 41:8; Yakoba 2:21-23.

5. Yehova umonanga namani boba bamukōkele?

⁵ Yehova umwene kikōkeji na bulēme. Usenswe boba badi na mutyima wa kumukōkela kumeso kwa bintu byonso. (Tanga 2 Samwele 22:26.) Monka motwamwenene’kyo mu Shapita 1 wa kino kitabo, Yehova usangelanga bininge boba batonga kumukōkela na buswe.  Nkindi 3:32 (BB), inena’mba Yehova “ulamine bantu boloke bwandi bulunda.” Boba balonda na kikōkeji bintu bisaka Leza, badi na dyese dya kwitwa na Yehova: Bakatambulwa mu “kipema” kyandi—kutundailwa mu mutōtelo wandi ne kupebwa bwanapabo bwa kwisamba nandi mu milombelo.—Ñimbo 15:1-5.

6. Tukalombola namani amba tuswele Yesu, ne Yehova umonanga namani bantu pobaswa wandi Mwana?

⁶ Yehova uswele boba basenswe Yesu, wandi Mwana mubutulwe bunka. Yesu wānene amba: “Shi muntu unsenswe, ukalama mwanda wami, kadi Tata nandi ukamusanswanga, kadi tukāya kwadi ne kwikala nandi pamo.” (Yoano 14:23) Le tukalombola namani amba tuswele Yesu? I na kulama misoñanya yandi, kubadila’mo ne owa wa kusapula myanda miyampe ne kulonga bana ba bwanga. (Mateo 28:19, 20; Yoano 14:15, 21) Tukalombola kadi amba tuswele Yesu shi ‘tumulonda senene mu mayo andi,’ na kumwiula mu binenwa ne mu bilongwa pangya bukomo bwa batwe bantu ba kubulwa kubwaninina. (1 Petelo 2:21) Mutyima wa Yehova usangelanga bukomo bulonga bantu bwa kulonda mayo a Kidishitu mwanda wa kuswa kobaswele wandi Mwana.

7. Mwanda waka i biyampe kupwana na balunda na Yehova?

⁷ Kwitabija, kulamata, kukōkela, ne kuswa Yesu ne mashinda andi i ngikadila isakila Yehova balunda Nandi. Umo ne umo ufwaninwe kwiipangula amba: ‘Le balunda bami badi bine na ino ngikadila? Lelo ne mupwane na balunda na Yehova?’ I biyampe kupwana nabo. Bantu badi na ngikadila ya bwine Leza ne basapula myanda miyampe ya Bulopwe na bupyasakane babwanya kwitukwasha, ne kwitukankamika tusumininwe kulonga bintu bisangaja Leza.—Tala kapango “ Mulunda Muyampe Wikalanga Namani?”

8. I kika kikutulumuna mu bulunda bwa (a) ba Naomi ne Luta? (b) Bahebelu basatu bansongwalume? (c) ba Polo ne Temote?

⁸ Bisonekwa bidi na bimfwa bivule bya boba bāmwenine mu kupwana na balunda bayampe. Ukokeja kutanga kipwano kya ba Naomi ne Luta muko wandi, kya Bahebelu basatu bansongwalume badi belamate pobādi mu Babiloni, ne kya ba Polo ne Temote. (Luta 1:16; Danyele 3:17, 18; 1 Kodinda 4:17; Fidipai 2:20-22) Pano twimaninei pa kimfwa kikwabo kya kutendelwa kya bulunda bwa ba Davida ne Yonafane.

9, 10. Lelo kipwano kya ba Davida ne Yonafane kyādi kimanine paka?

⁹ Bible unena’mba Davida pa kupwa kwipaya Ngodiata, “muya wa Yonafane i mukute mubambakane na muya wa Davida, kabidi Yonafane wamusanswa’tu bwa muya wandi.” (1 Samwele 18:1) Penepa bāshilula, pampikwa kubanga kwishila kukatampe kwa myaka yabo, kipwano kya mpwaninine kyāendelele kufika’nka ne byāfwile Yonafane mu bulwi. * (2 Samwele 1:26) Lelo kipwano kikatampe kya bano bantu babidi kyādi kimanine paka?

¹⁰ Davida ne Yonafane bādi babambakanibwe na buswe bobādi baswele Leza ne kadi bādi na mutyima wa kumukōkela. Bano bantu babidi bādi bekutyile pamo ku mushipiditu. Umo ne umo wādi na ngikadila imupwanya bininge kudi mukwabo. Ne kutatana mpika, Yonafane wākokelwe na bunkanka ne bupyasakane bwa uno nkasampe ulwila dijina dya Yehova pampikwa moyo. I bine Davida wālēmekele uno mukulumpe wādi ukwatakanya mpango ya Yehova na kikōkeji ne wādi ubadikija bisaka Davida  kumeso kwa byandi, pampikwa kwisakila. Tala kimfwa, mobyāikadile pāsusukile Davida, unyemena mu ntanda mutuputupu mwanda wa kutyina bukalabale bwa Mulopwe Solo, shandya Yonafane. Yonafane wālombwele amba wādi ulamete Davida na kukwata’ko ñeni, “waenda kudi Davida . . . kumukankamika kuboko kwandi mudi Leza.” (1 Samwele 23:16) Langa’po bidi mwāimvwanine  Davida pāile mulunda nandi kumukwasha ne kumukankamika! *

11. I ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya ba Yonafane ne Davida pa bitala bulunda?

¹¹ Lelo i ñeni’ka yotuboila ku kimfwa kya Yonafane ne Davida? Dibajinji, tubamone amba kintu kikatampe mu bulunda i ngikadila ya ku mushipiditu. Shi tupwane na boba bakulupile byotukulupile, ba mwiendelejo umo na wetu, ne basaka kulama dikōkeji kudi Leza nabya, tukesambulwila  ñeni, milangwe, ne kwisekunwina myanda ya kwikankamika ne ya kwikomeja. (Tanga Loma 1:11, 12.) Tutananga balunda badi namino umbukata bwa banabetu mu lwitabijo. Le ko kunena’mba ense wiya kupwila ku Njibo ya Bulopwe i mulunda muyampe? Mhm, ke bonsopo.

12, 13. (a) Mwanda waka tufwaninwe kutonga balunda nansha ke mu banabetu bene Kidishitu mwine? (b) Lelo i kikoleja’ka kyātene bipwilo bya mu myaka katwa kabajinji, ne Polo wāletele’po madingi’ka?

¹² Nansha ke mu kipwilo mwine, tufwaninwe kutonga balunda betukomeja ku mushipiditu. Le kino kibakutulumuna? Leka, leka. Bene Kidishitu bamo mu kipwilo bakokeja kwija pa kutama ku mushipiditu, enka na mwijijanga bipa bimobimo pa kwela’byo ku mutyi. O mwanda mu kipwilo ne kipwilo, mudi bene Kidishitu batame ne banuke ku mushipiditu. (Bahebelu 5:12–6:3) I bine tutūkijijanga mutyima boba bapya ne bakōkekōke, mwanda tusakanga kwibakwasha nabo batame ku mushipiditu.—Loma 14:1; 15:1.

¹³ Kyaba kimo, kukokeja kwikala mwanda umo mu kipwilo witulomba kutadija na bulunda bwetu. Bantu bamo babwanya kwikala na mwiendelejo utatanwa. Padi bakwabo nabo bakokeja kutamija mwikadila wa kutopekatopeka nansha wa kutompolatompola. Bipwilo bya mu myaka katwa kabajinji byātenwe na kikoleja kya uno muswelo. Nansha byādi bavule na kikōkeji, ino bamo kebādipo beendeja mokifwaninwe. Mwanda bamo mu Kodinda bādi bapela bufundiji bumobumo bwa bene Kidishitu, mutumibwa Polo ko kudyumuna wādyumuna kipwilo amba: “Kemwakyongolwai. Kupwana na babi konanga bibidiji biyampe.” (1 Kodinda 15:12, 33) Polo wādyumwine  Temote amba nansha ke mu bene Kidishitu mwine mubwanya kwikala bamo balonga bintu pampikwa bulēme. Temote wānenwe asonsoloke bantu badi namino, na kuleka kupwana nabo.—Tanga 2 Temote 2:20-22.

14. Le i muswelo’ka otubwanya kulonda musoñanya udi mu bidyumu bya Polo?

¹⁴ Le i muswelo’ka otubwanya kulonda musoñanya udi mu bidyumu bya Polo? I na kuleka kulamata muntu ye-yense—ekale wa mu kipwilo nansha wa panja—ukokeja kwitona. (2 Tesalonika 3:6, 7, 14) Tufwaninwe kulama būmi bwetu bwa ku mushipiditu. Vuluka’mba, monka mwikadile butonge, tubutanga ngikadilo ne bilongwa bya balunda netu ba pa mutyima. Monka moketubwaninyapo kutubika butonge mu vinyu bukwate’ko mema, mo monka ketubwanyapo kupwana na bantu ba ngikadila mibi, ino betupe’ko miyampe.—1 Kodinda 5:6.

15. Le i muswelo’ka obwanya kutana balunda batame ku mushipiditu mu kipwilo?

¹⁵ Ino twi ba dyese, mwanda tubwanya kutana balunda balumbuluke bavule umbukata mwa batōtyi netu. (Ñimbo 133:1) Le i muswelo’ka obwanya kutana balunda batame ku mushipiditu mu kipwilo? Shi wendelele kutamija ngikadila ne bilongwa bya bwine Leza, bine bakwabo balonga namino nabo bakapwana nobe. Pano pakulomba padi kulonga’po bintu kampanda mwanda wa kwikala na balunda. (Tala kapango “ Motwapwanine bya Binebine.”) Tala boba badi na ngikadilo yosakanga. Londa madingi a mu Bible a amba: “Pūtulai mityima yenu bikatampe,” na kukimba balunda umbukata mwa batōtyi netu pampikwa kutala lukoba, ntanda, nansha kishi. (2 Kodinda 6:13; tanga 1 Petelo 2:17.) Kokapwana enka na boba ba yobe myaka. Vuluka’mba Yonafane wādi mukudile kulampe kwine Davida. Bakulu bavule bakakulombola bivule ne kukupa tunangu shi upwane nabo.

16, 17. Shi mutōtyi netu wetusanshija mu muswelo kampanda, mwanda waka ketufwaninwepo kutamba mu kipwilo?

¹⁶ Bidi bantu ba mu kipwilo na ngikadila ne bitamina palapala, myanda keikabulwepo kumweka kyaba ne kyaba. Mwanetu mu lwitabijo ukokeja kunena nansha kulonga kintu kitusanshija. (Nkindi 12:18) Kyaba kimo bikoleja bitambanga ku kwishila kwa ngikadilo, kubulwa kwiimvwanika, nansha ku kwitupa mu milangwe. Lelo bino bikoleja bifwaninwe kwitukukaja tutambe ne mu kipwilo kine? Mhm, shi bine tuswele Yehova ne boba baswele nankyo ketukatambe’mopo.

¹⁷ Tufwaninwe kusanswa Yehova ne kwipāna enka kwadi mwanda aye i Umpangi wetu kadi ukwatakanyanga būmi bwetu. (Kusokwelwa 4:11) Ne kadi, tufwaninwe  kukwatakanya nyeke kipwilo kyasenswe kwingidija. (Bahebelu 13:17) Nanshi shi mutōtyi netu wetusanshija nansha wetulobeja mu muswelo kampanda, ketukatambepo mu kipwilo amba bo bulobo. Le tukatambila’mo’ka? Bidi ke ayepo Yehova wetusanshija. Buswe botuswele Yehova buketulengeja tuleke kumuvundamina, aye ne bantu bandi.—Tanga Ñimbo 119:165.

18. (a) Le tukalonga bika mwanda wa kulama ndoe mu kipwilo? (b) Kulekela muntu pokifwaninwe kuketuletela madyese’ka?

¹⁸ Buswe botuswele batōtyi netu buketutonona tukimbe ndoe mu kipwilo. Yehova kalombangapo amba boba baswele bekale’nka babwaninine, ne batwe netu mo monka. Buswe bwitukwashanga tuvulaminwe tubilubo tutyetutye, na kuvuluka’mba batwe bonso twi ba kubulwa kubwaninina ne tulubanga. (Nkindi 17:9; 1 Petelo 4:8) Buswe bwitukwashanga twendelele “kwilekela.” (Kolose 3:13) Kyaba kimo, kekipēlangapo kulonda ano madingi. Shi tuleke milangwe mibi itutādile, nabya tukatamija kiji, padi na kulanga’mba shi tubalobe tubasanshija yewa witulubile. Ino na bubine, kulama kiji kwitusanshijanga batwe bene. Kulekela muntu pokifwaninwe kuketuletela madyese mavule. (Luka 17:3, 4) Kwitupanga ndoe mu ñeni ne mu mutyima, kulamanga ndoe mu kipwilo, kadi kutabukidila, kukalamanga kipwano kyetu na Yehova.—Mateo 6:14, 15; Loma 14:19.

19. Lelo i mwanda’ka ukokeja kwitulengeja tutyibe bulunda na muntu?

¹⁹ Kyaba kimo tunenwe kutyiba bulunda na muntu kakidipo mwanetu mu kipwilo. Kino kikalanga’ko shi muntu ujilwile kijila kya Leza kwisāsa mpika wapangwa nansha shi muntu watune lwitabijo kafundija lufundijo lwa bubela nansha kadi wapaluka aye mwine ku kipwilo. Kinenwa  kya Leza kitusoñanya patōkelela tuleke “kupwana” na bano bantu. * (Tanga 1 Kodinda 5:11-13; 2 Yoano 9-11) Padi kikokeja kwikala kikomo kwepuka muntu wadi mulunda netu nansha mubutule. Le tukasumininwa, mwanda wa kulombola’mba kukōkela Yehova ne bijila byandi byoloke ko kutabukile byonso? Vuluka’mba lulamato ne kikōkeji bidi na mvubu mikatampe ku meso a Yehova.

20, 21. (a) Mwanda waka mpango ya kupanga muntu mu kipwilo i mpango ya buswe? (b) Mwanda waka i biyampe nakampata tutonge balunda na tunangu?

²⁰ Bine kupanga muntu mu kipwilo i mpango ya buswe itūdile’ko Yehova. Namani? Kupanga nonga-bibi wampikwa kwisāsa kulombola’mba tusenswe dijina dijila dya Yehova ne byonso byodishintulula. (1 Petelo 1:15, 16) Kupanga muntu kukiñanga kipwilo. Bene Kidishitu ba kikōkeji bakiñwanga ku lupusa lubi lwa boba balonga bibi ku kusaka ne kwibalengeja bendelele kutōta Yehova na kuyuka’mba mu kipwilo mo mobalaminwe senene ku bya ino ntanda imbi. (1 Kodinda 5:7; Bahebelu 12:15, 16) Ano madingi makomo i buswe kudi nonga-bibi. Padi o adi afwaninwe pa kusaka amba ēlange ne kulonga byafwaninwe mwanda wa kujokela kudi Yehova.—Bahebelu 12:11.

²¹ Ketubwanyapo kupatana amba balunda netu kebadipo na bukomo bwa kwitwalamuna. Nanshi, i biyampe nakampata tutonge balunda na tunangu. Shi tupwane na balunda na Yehova, ne kusanswa boba bobaswele kudi Leza, nankyo tukekala na balunda balumbuluke. Byobya byotubuta kobadi biketukwasha mu būmi bwetu botusaka kusangaja nabo Yehova.