1-3. (a) Uzye i cisinka ci cino Baibo ikatuneena cino pasi aangapaazya? (b) Uzye tungasoolola uli ivyuza ivingatwazwa ukuya ni miyele isuma?

ANTU yaaya wakwe pamba; yakaonka vyonsi ivili apipi nayo. Cangupala sana ukulondela imyelenganyizizye, micitile ya vintu, ni miyele ya antu yano tukazanwa nayo pa nsita itali.

² Baibo ikatuneena ukwaula nu kupita umumbali ukuti: “Aakapita nu wa mano nawe kwene alakwata amano, lelo wino akacina na awelewele wene alacula.” (Mapinda 13:20, NW) Ipinda lii lisilanda sile pa kuya nu muntu pa kasita akanoono. Izwi lyakuti “aakapita” likalozya uku yantu yano tukazanwa nayo lyonsi. * Ibuku limwi ilikalanda pali Baibo likati: “ukupita nu muntu, ala mwatemwana nupya ala mukauvwana.” Uzye vwilini tusikolanya antu yano twatemwa? Ee, tukayakolanya, pano tukasumba sana amano ku antu yano twatemwa, yangatulenga ukuya ni miyele isuma nanti iipe.

³ Pakuti tutwalilile ukwikala mu kutemwa kwakwe Leza, cacindama ukuzana yacuza angatwazwa ukuya ni miyele isuma. Tungacita uli vivyo? Tungacita vivyo lino tukutemwa antu yano Leza watemwa, ukutandana icuza na ya cuza yakwe Leza. Tala elenganyinipo. A cuza ci wino  tungasoolola uwaluta pali wiyo uwakwata imiyele ino Yeova akalonda muli ya cuza yakwe? Lekini lyene tulande pa yantu yano Leza watemwa. Ukumanya imyelenganyizizye yakwe Yeova, kulaatwazwa ukusoolola ningo ivyuza.

4. U mulandu ci uno tungati Yeova wakwata insambu zya kusoolola aangaya ya cuza yakwe, nupya u mulandu ci uno Yeova wamiile Abulaamu ati “cuza wane”?

⁴ Yeova akasoolola ningo antu aakaya ya cuza yakwe. Uzye asi avino cifwile ukuya? Pano wene, a Kateeka wa Papela-pela, nupya ukuya cuza wakwe, i syuko ilikulu cuze. Uzye aantu yamusango ci yano akatandana nayo icuza? Yeova akaya apiipi na yaayo akamutaila nu mwenzo onsi. Elenganyini vino cali kuli Abulaamu, umonsi uwamanyikwe ukuti wali nu utailo sana. Kutaaya uwezyo uwatala sana wakwe ukunena umuntu ukuti apeele umwana wakwe impolelwa. * Lelo, Abulaamu wali sana nu utailo icakuti “waiteinye kupeela umwana wakwe wenga sile aye impolelwa,” pano “welenginye ukuti Leza ali na maka akuleka kuti afwe yaye nu umi.” (Ayebulai 11:17-19) Abulaamu walangizye ukuti wali sana nu utailo ni cuvwila, fwandi acino Yeova waitemiilwe ukumwama ati “cuza wane.”—Ezaya 41:8; Yakobo 2:21-23.

5. Uzye Yeova akalola uli antu aakamuvwila umu cumi?

⁵ Yeova watemwa sana aaya ni cuvwila. Watemwa antu aakakolezya ucisinka kuli aliwe ukuluta uku cintu icili consi. (Welengini 2 Samueli 22:26.) Wakwe vino twasambiliile umu Cipande 1 umwibuku kwene lii, Yeova akauvwa ningo sana ndi cakuti antu yasoolola ukumuvwila pa mulandu  wakuti yamutemwa. Pa Mapinda 3:32 paaya mazwi yakuti, “Aololoke ali yakundwe yakwe.” Yonsi aakacita vino Leza akaalonda akayalalika ukuti: Yangaya antu yakwe ‘umwitalu’ lyakwe, yangaya yakapepa yakwe nupya yangaapepa kuli aliwe pa nsita ili yonsi.—Masamu 15:1-5.

6. Uzye tungalanga uli ukuti twatemwa Yesu, nupya Yeova akalola uli antu atemwa Umwanakwe?

⁶ Yeova watemwa antu atemwa Yesu, Umwanakwe uwavilwe wenga mpo wino watemwa cuze. Yesu walanzile ukuti: “Wino wensi uwantemwa, wene akayela mazwi yane. Wene alatemwikwa na Tata, nga Tata nani tuliza kunoli nu kwikala nawe.” (Yoane 14:23) Uzye tungalanga uli ukuti twatemwa Yesu? Tukacita vivyo ndi tukuvwila masunde yakwe, ukwikako sile na vino watuneena ukuti twasimikila ilandwe lisuma nu kupanga asambi. (Mateo 28:19, 20; Yoane 14:15, 21) Nupya tukalanga ukuti twatemwa Yesu ndi ‘tukulondela mu ntampulo zyakwe,’ kulikuti ukwezya na maka ukumukolanya umu mivwangile na muli vino tukacita nanti icakuti tutamaliilika. (1 Petulo 2:21) Yeova akatemwa sana antu aakaleka kuti kutemwa kuno yatemwa Umwanakwe kwayalenga ukukolanya Klistu umu umi wao.

7. U mulandu ci uno cacindamila ukutandana icuza na ya cuza yakwe Yeova?

⁷ Imiyele imwi ino Yeova akalonda ukuti ya cuza yakwe yaaya nayo aei: Utailo, ucisinka, icuvwila, nu kutemwa Yesu na vino akacita ivintu. Swensi cila-muntu tulinzile ukuyuzya tuti: ‘Uzye yacuza yane yakwata imiyele kwene ii? Uzye nkatandana icuza na ya cuza yakwe Yeova?’ Ukuyuzya amauzyo yaa, i camano sana. Antu aaya ni miyele ino Leza watemwa nupya aakasimikila ilandwe lya Wene na maka yao yonsi, yangatwazwa ukuya ni miyele isuma, nu kutwazwa ukutwalilila ukuombela Leza ukulingana na  vino twaipeezile kuli aliwe.—Lolini akambokosi akakuti “ Uzye Cuza Musuma Waya Uli?” apifwa 29.

8. Mwatemwapo vyani pali ucuza uwali pali (a) Naomi na Luti? (b) alumendo yatatu Ayebulai? (c) Paulo na Timoti?

⁸ Muli Baibo mwalembwa antu aingi sana aipakizyanga pa mulandu wa kusoolola ningo ivyuza. Mungawelenga pali ucuza uwali pali Naomi na nyinavyala Luti, ucuza uwali pa yalumendo yatatu Ayebulai auvwananga sana, na ucuza uwali pali Paulo na Timoti. (Luti 1:16; Danieli 3:17, 18; 1 Kolinto 4:17; Filipi 2:20-22) Nomba, lekini tulande pali ucuza nauze uiyele uwali pali Davidi na Yonatani.

9, 10. I cani icalenzile ukuti Davidi na Yonatani yaye sana yacuza?

⁹ Baibo ikati lino Davidi wakomile Golyati, “umwenzo wakwe Yonatani umwana wakwe Saulo iuya sana kuli Davidi cakuti amutemwa wakwe vino waitemwa umwisikulu.” (1 Samueli 18:1) Avino ucuza ukome watandike nanti i cakuti imisinku yao yapusine sana, yaatwaliliile ukuya ivyuza ukufika na lino Yonatani wafwile umu nkondo. * (2 Samueli 1:26) Uzye i cani icalenzile ukuti antu yaa yaili yaye sana ivyuza?

¹⁰ Davidi na Yonatani yaali sana ivyuza pa mulandu wakuti yatemilwe Leza nupya yalondesyanga ukutwalilila ukuya acumi kuli aliwe. Yonsi yoili yalondesyanga ukuzanzya Leza. Yonsi yakweti imiyele isuma cuze. Yonatani afwile watemilwe sana vino Davidi wasifile na vino waombisye ukulwila izina lyakwe Yeova ukwaula intete. Davidi afwile watemilwe sana Yonatani uwatungililanga  amapekanyo yakwe Yeova, nupya ataitemilwe pano wakolezyanga ivingazipila Davidi. Elenganyini pali vino vyacitiike pa nsita imwi lino Davidi wali sana nu ulanda, ala ali umu lwanga akupuuka Umwene Saulo, isi wakwe Yonatani. Pa kulanga ukuti wali sana na ucisinka, Yonatani waitandikile umwineco “aya kuli Davidi . . . Amukomelezya ni visininkizyo vya kucingililwa na Leza.” (1 Samueli 23:16)  Davidi afwile uvwile ningo sana lino cuza wakwe wino watemilwe sana waile kuli aliwe nu kumukomelezya! *

11. Uzye i vyani vino mwasambilila pali ucuza uwali pali Davidi na Yonatani?

¹¹ Uzye i vyani vino twasambilila pali ucuza uwali pali Davidi na Yonatani? Icintu icicindame sana cino twasambililako i cakuti ya cuza yalinzile ukukwata imiyele ikazanzya Leza. Ndi twaya apiipi na antu azumila muli vino  twazumila, aaya ni miyele isuma wakwe ino twaya nayo, nupya aakalondesya ukutwalilila ukuya acisinka kuli Leza, tungaapandana mano, nu kulanzyanya pali vino tukayuvwa, ni vikatucitikila ivingatukomelezya nu kutulenga ukuya sana nu utailo. (Welengini Loma 1:11, 12.) Aakalondesya ukutwalilila ukuya acisinka kuli Leza, aantu yano tukapepa nayo. Uzye cii cikupiliula ukuti yonsi akaiza umu kulongana apa Ng’anda ya Wene aacuza yasuma? Awe, asi muno cilozile.

12, 13. (a) U mulandu ci uno tulinzile ukusoolwela ningo ivyuza na pa Ina Klistu yanji kwene? (b) U wavya ci uno Aina Klistu yakutandikilapo yaakweti, nupya u kucelula ci kuno Paulo wapeezile?

¹² Nu mu cilongano kwene, tulinzile ukusoolola ningo ivyuza ivingatwazwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Leza. Uzye ci cifwile ukutuzungusya? Awe foo. Yamwi umu cilongano cingayasendela insita pakuti yaye sana ya cuza yakwe Leza, wakwe vino ni viseekwa vimwi uku muti vikacelwa ukuca. Fwandi Aina Klistu mu cilongano conga na conga, yasilundulukila pa nsita iili-imwi. (Ayebulai 5:12–6:3) Kuya kwene, tulinzile ukuteeka umwenzo nu kulanga ukutemwa ku yapya na atonte, pano tukaalonda ukuti yaalunduluka.—Loma 14:1; 15:1.

¹³ Insita zimwi, kungaya ivingalenga ukuti twalondekwa ukucenjela lino tukusoolola ivyuza umu cilongano. Yamwi yangaacita iviipe. Yauze yangaasokela amu cilongano nu kutandika ukuilizyanya sana. Nu mu vilongano kwene ivyaliko umu nsita ya atumwa, mwali intazi wakwe zii. Nanti icakuti aingi yaali acumi, yamwi yaali ni miyele iipe. Yamwi umu cilongano ca ku Kolinto yaakananga ivisambilizyo vimwi ivya Ina Klistu, acino Paulo wacelwile amu cilongano ati: “Mutaisomba mweisikulu. Yacuza aipe yakaonona miyele isuma.” (1 Kolinto 15:12, 33) Paulo wacenjizye Timoti ati nu mu cilongano kwene mungaya yamwi  aaya ni miyele iipe. Timoti yamunenyile ukuti walinzile ukutaluka uku yantu yaayo, ataalinzile ukutandana nayo icuza.—Welengini 2 Timoti 2:20-22.

14. Uzye tungaomvya uli ukucelula kuno Paulo wapeezile pa kusoolola ivyuza?

¹⁴ Uzye tungaomvya uli ukucelula kwakwe Paulo? Tulinzile ukusenka ku muntu ali wensi aangalenga kuti naswe tuye ni miyele iipe—nampo nga waya umu cilongano nanti foo. (2 Tesalonika 3:6, 7, 14) Tulinzile ukucingilila ucuza witu na Leza. Iusyini ukuti swe yantu twaya wakwe pamba, tukaonka imyelenganyizizye ni micitile yakwe ya cuza itu. Wakwe vino tutanga tutuwizye pamba umu wengwa nu kwelenganya ukuti amaonka amanzi, ali vino tutanga tutandane icuza na antu aaya ni miyele iipe nu kwelenganya ukuti tumaya ni miyele isuma.—1 Kolinto 5:6.

15. Uzye mungacita uli pakuti muzane ivyuza umu cilongano ivingamwazwa ukutwalilila ukuombela Yeova?

¹⁵ Usuma u wakuti, pali ya kapepa yanji paaya aingi angaya ivyuza ivisuma. (Masamu 133:1) Uzye mungacita uli pakuti muzane ivyuza umu cilongano ivingamwazwa ukutwalilila ukuombela Yeova? Lino mukwezya na maka ukuya ni miyele alino ni micitile ino Leza watemwa, yauze akaombesya ukuti yaacita vivyokwene nayo, yalamutemwa sana. Pa nsita iliyonga kwene, mungalondekwa ukwezya na maka ukuitandikila mweineco ukuzana ya cuza nayauze. (Lolini akambokosi akakuti “ Vino Twacisile pa Kuzana Ivyuza Visuma,” apifwa 30.) Mwaezya ukuzana aakwata imiyele ino mukalonda ukuya nayo. Mwauvwila ukusunda ukwaya muli Baibo ukukati “yulini imyenzo inu,” kulikuti mwaezya na maka ukulonda ivyuza pali ya kapepa yauzo, mutapatulula pa mulandu ni nkanda, impanga kuno umwi wafuma, nanti pa mulandu ni ntambi. (2 Kolinto 6:13; welengini 1 Petulo 2:17.) Mutasoolola sile yano mulingine nayo umusinku. Iusyini ukuti  Yonatani walusile sana Davidi mu myaka ya kuvyalwa. Aikolo aingi yangamwazwa ukuya na mano nu kumanya ivintu.

16, 17. Ndi cakuti kapepa unji watusosya muli vimwi, u mulandu ci uno tutalinzile ukufuma umu cilongano?

¹⁶ Umu cilongano mwaya antu apusane-pusane, fwandi insita zimwi kungaya intazi. Umwina Klistu unji angalanda nanti ukucita vimwi ivingatusosya. (Mapinda 12:18) Limwi-limwi intazi zikaiza pa mulandu nu kupusana-pusana kwa yantu, kukana uvwana ningo, nanti ukupusana amelenganyo. Uzye tulasoka pa mulandu ni ntazi zya musango uu nu kufuma umu cilongano? Tutalacita vivyo ndi cakuti twatemwa sana Yeova na yano watemwa.

¹⁷ Yeova ali Kaumba witu nupya aakatusakamala,  fwandi tulinzile ukumutemwa sana nu kumupepa sile wenga mpo. (Umbwilo 4:11) Nakapya, tulinzile ukutungilila icilongano cino akaomvya. (Ayebulai 13:17) Fwandi ndi kapepa unji watusosya nanti wacita vimwi vino tutatemilwe, tutalafuma umu cilongano pakuti tulange ukuti tutatemilwe. Vwilini tungacita vivyo? Tulinzile ukwiusya ukuti asi Yeova uwatatusosya. Ndi twatemwa Yeova, tutanga tufume kuli aliwe nu ku yantu yakwe!—Welengini Masamu 119:165.

18. (a) Tungacita uli pakuti umu cilongano mwaya umutende? (b) I cani cino cazipila ukwelela ndi cakuti icilinga ukucita vivyo?

¹⁸ Ukutemwa ya kapepa yanji kukatulenga ukuti twaya nu mutende umu cilongano. Yeova wamanya ukuti yano watemwa yatamaliilika, naswe tulinzile ukumukolanya. Ukutemwa kukatuleenga ukwililako sile uku tuntu utunono utungatusosya tuno ya kapepa yanji yakatucitila, nu kwiusya ukuti swensi kwene tutamaliilika nupya tukaluvyanya. (Mapinda 17:9; 1 Petulo 4:8) Ukutemwa kukatwazwa ukutwalilila ‘ukwelelana lyonsi.’ (Kolose 3:13) Asi lyonsi lino cika-angupala ukucita vii. Ndi twatwalilila ukuya sile asoke lyonsi, cingalenga ukuti twasunga ivintu ku mwenzo, limwi ala tukwelenganya ukuti ndi twasoka vivyo ala tukufulula uwatatusosya. Nomba, icisinka i cakuti, ukucita vivyo kungatuletela intazi. Ukwelela antu ndi icilinga ukucita vivyo, kuka-azwa sana. (Luka 17:3, 4) Tukaaya nu mutende wa melenganyo nu kuteka umwenzo, mu cilongano mukaya umutende, ni cacindamisya, tukatwalilila ukuya ya cuza yakwe Yeova.—Mateo 6:14, 15; Loma 14:19.

19. Uzye i vyani ivingalenga ukuti tutaluke umuntu umwi umu cilongano?

¹⁹ Insita zimwi, yangatuneena ukutaluka umuntu umwi wino twali nawe umu cilongano. Ci cikacitika ndi cakuti  umuntu umwi wazingwa pa mulandu wakuti asikulonda ukusenuka nu kuta ukutama masunde yakwe Leza, nanti ndi umwi wapondokela icilongano nu kutandika ukusambilizya ivyaufi, nanti ndi waifumila umu cilongano. Izwi lyakwe Leza likati, “mutalinzile kuya mu utandano” na antu ya musango uwo. * (Welengini 1 Kolinto 5:11-13; 2 Yoane 9-11) Cingatala sana ukutaluka uku muntu uwali cuza nanti ndi alupwa witu. Uzye tulatwalilila ukuya acumi, nu kulanga ukuti sweswe ya cisinka kuli Yeova na masunde yakwe ukuluta ivintu vyonsi? Iusyini ukuti Yeova watemwa sana ucisinka ni cuvwila.

20, 21. (a) U mulandu ci uno cazipila ukuzinga kacita wa viipe umu cilongano? (b) U mulandu ci uno cazipila ukusoolola ningo ivyuza?

²⁰ Ukuzinga umwi umu cilongano i cintu icisuma cino Yeova wikako. U mulandu ci? Ukuzinga wino asilonda ukusenuka kukalanga ukuti twatemwa izina lyakwe Yeova ilya muzilo na vyonsi vino likaimililako. (1 Petulo 1:15, 16) Ukuzinga kukalenga icilongano cicingililwe. Ya kapepa ya cumi yakacingililwa kuli yaayo aakacita iviipe uku mufulo, nupya icilongano cikatwalilila ukuya icifulo ca mutende umu nsi kwene ii iipe. (1 Kolinto 5:7; Ayebulai 12:15, 16) Cii, cikalanga ukuti twatemwa umuntu kacita wa viipe. Cingaya i cakwazwa uku muntu wiyo ukusenuka nu kuwela kuli Yeova.—Ayebulai 12:11.

²¹ Twamanya ukuti yacuza itu yakwata amaka ya kutuleenga ukucita vimwi. Fwandi cacindama sana ukuti twasoolola ningo ivyuza. Ndi tukusoolola ya cuza yakwe Yeova ukuya ya cuza itu, nu kutemwa yano Leza watemwa, tulaaya ni vyuza ivisuma cuze. Vino tulaaonka ukufuma kuli aliyo, wakwe vino pamba akaonka manzi, vilaatwazwa ukutwalilila ukuzanzya Yeova.