1-3. 1) ¿Toni tanemilil tein melauak kinextia Biblia? 2) ¿Toni moneki tikchiuaskej tein techpaleuis maj tikinajsikan kuali tasojiknimej?

TEJUAN titaltikpakneminij titamatij kemej ichkat: kemej eskia tikchichinaj miak taman tein techyoualoua. Kemansa niono tikmatij uan peua timonejnemiltiaj oso titanemiliaj kemej taltikpakneminij tein okachi imiuan timouikaj, uan kemansa no tikchiuaj tein amo kuali kemej yejuan.

² Biblia kinextia se tanemilil tein melauak: “Akin nentinemi iniuan akin tamatinij mochiuas tamatkej, sayoj ke akin mouika iniuan akin amo tamatij kipias ouijkayot” (Proverbios 13:20). Tajtolmej “nentinemi imiuan” tein mokui itech nejin texto, amo kijtosneki ke sayoj kemansa moita iuan taltikpaknenkej, ta kijtosneki ke nochipaya iuan mouika. * Se amaix tein kimelaua tein kijtoua Biblia, no ijkon kimelaua nejin texto: “Se nentinemis iuan aksa kijtosneki ke kualtsin se mouika iuan, uan se kiuelita kemej monejnemiltia”. ¿Uan melauj ke no timonejnemiltiaj kemej akin iuan timouikaj? Tein melauj, ijkon kemej timouikaskej iuan aksa, ijkon techpaleuis oso techijtakos.

³ Komo tiknekij tiksentokaskej itech inetasojtalis Dios, motelneki maj tiktemokan kuali tasojiknimej. ¿Toni moneki tikchiuaskej tein techpaleuis maj tikinajsikan? Sayoj maj tikintasojtakan akin Dios kintasojta, uan tikinseliskej kemej  totasojikniuan akin itasojikniuan Dios. Xionmonemili, nejin taltikpakneminij kipiaj kualneskayomej tein Jiova kichia maj kipiakan itasojikniuan. ¡Yejuan eskij okachi kuali totasojikniuan! Yejika, maj tikitakan katiyejua nejon kualneskayomej. Keman tikmatiskej akonimej Jiova kinita kemej itasojikniuan, techpaleuis maj tikintemokan kuali tasojiknimej.

4. ¿Keyej Jiova senkis kinamiki maj kinixpejpena itasojikniuan ika miak nejmachkayot, uan keyej kinotsak Abrahán “notasojikniuj”?

⁴ Jiova amo kinita kemej itasojikniuan akin yeski. Tein melauj, senkis kinamiki maj kinixpejpena ika miak nejmachkayot, ta yejuatsin okachi Ueyichiujkej itech iluikak uan taltikpak. Uan no, timochiuaskej tiitasojikniuan Dios yejua okachi ueyi tatiochiualis tein uelis tikpiaskej. ¿Akonimej kinixpejpena kemej itasojikniuan? Jiova motokia sayoj imiuan akin takuaujtamatij itech uan senkis kineltokaj. Semej katka touejkaujtat Abrahán, tein motelixmati ika itakuaujtamatilis. Jiova kinauatijka maj kitemakani ikonetsin. * Tein okachi ueyi tayejyekolis uelis kipias se tepopaj, maj kiiluikan maj kitemaka ikonetsin. Sayoj ke Abrahán kemej eskia ‘kitemaktij’ Isaac, porin senkis kineltokaya ke “Dios kipankixtiskia yoltok” itech mikemej (Hebreos 11:17-19). Kemej kikauak se kuali neskayot ika itakuaujtamatilis uan itatakamatilis, Jiova ika miak netasojtalis kinotsak “notasojikniuj” (Isaías 41:8; Santiago 2:21-23).

5. ¿Keniuj kinita Jiova akin nochipa kitakamatij?

⁵ Taltikpakneminij tein amo kikauaj Jiova uan kitakamatij, kiyolpaktiaj. Kemaj, kintasojta akin amo kikauaj maski tajyouiskej oso momikiliskej (xikonixtajtolti 2 Samuel 22:26). Kemej tikitakej itech capítulo 1, kiyolpaktiaj akin kitakamatij porin kitasojtaj. Uan no, Proverbios 3:32 kijtoua ke “tel kuali mouika” sayoj  imiuan akin “yolmelaujkej”, tein kijtosneki, imiuan takamej uan siuamej tein nochipa kitakamatij itanauatiluan. Jiova kiniyoleua ika miak pakilis nejon taltikpakneminij yolmelaujkej maj kalakikan “ichan”; kijtosneki ke kinselia ika miak pakilis maj kiueyichiuakan, uan kinkaua maj kinotsakan itech netataujtil nochipa keman kinekiskej (Salmo 15:1-5).

6. ¿Keniuj tiknextiaj ke tiktasojtaj Jesús, uan keniuj momachilia Jiova keman kiita ke tiktasojtaj iKonetsin?

⁶ Jiova kintasojta akin kitasojtaj iyoj Konetsin. Jesús kimatia nejon keman kijtoj: “Nochi nekes ten nechyoltasojtaj, [...] kitakamatinemij nochi notanauatiluan. Uan ijkon Notajtsin Dios no kintasojtas ne naken nechyoltasojtaj” (Juan 14:23). ¿Keniuj tiknextiaj ke tiktasojtaj Jesús? Ijkuak tiktakamatij nochi itanauatiluan, uan semej yejua tein techiluia maj titetapouikan kuali tanauatilmej uan maj tikinchiuakan imomachtijkauan (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). No tiknextiaj ke tiktasojtaj keman ‘tiktojtokaj ika miak nejmachkayot’ (1 Pedro 2:21, NM). Nejin kijtosneki ke maski titajtakouanij, timochikauaj tikchiuaskej kemej Cristo itech totachiualis uan itech totajtolis. Uan Jiova kiyololinia kiitas ke netasojtalis tein tikpialiaj iKonetsin, techolinia maj timonejnemiltikan kemej Cristo kinextij.

7. ¿Keyej motelneki maj timouikakan imiuan itasojikniuan Jiova?

⁷ Kemej tikitakejya, Jiova kichia maj itasojikniuan itech takuaujtamatikan, maj amo kikauakan, maj kitakamatikan, maj kitasojtakan Jesús uan maj monejnemiltikan kemej Cristo kinextij. Yejika semi kuali maj timotajtanikan: “¿Kipiaj notasojikniuan nejon kualneskayomej? ¿No ijkon monejnemiltiaj? ¿Yekmelauj itasojikniuan Jiova?”. Motelneki maj timouikakan imiuan akin kipiaj kualneskayomej tein Dios kineki maj kipiakan, uan akin ika ueyi yoltanejnekilis kitetapouiaj kuali tanauatilmej tein kichiuati iTekiuajyo Dios. Nejin taltikpakneminij techtelpaleuiaj, ta techyolchikauaj maj tikyolpaktikan Dios kemej tikixtalijtokej (xikonita recuadro, “ ¿Akoni se kuali tetasojikniuj?”).

8. ¿Toni okachi tikonuelita tein kipanokej kemej tasojiknimej 1) Noemí uan Rut? 2) eyi telpochmej hebreos? 3) Pablo uan Timoteo?

⁸ Itech Biblia tikinajsij miakej itekitikauan Dios, tein kinextia ke kintelpaleuij maj kinpianij kuali tasojiknimej. Tikajsij tein kipanokej Noemí uan Rut, no tikajsij tein kipanokej eyi telpochmej tein amo kikaujkej Dios itech altepet Babilonia, uan tein kipanokej Pablo uan Timoteo (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corintios 4:17; Filipenses 2:20-22). Sayoj ke axkan tikitatij tein kipanokej David uan Jonatán kemej tasojiknimej.

9, 10. ¿Keyej tel kualtsin mouikayaj David uan Jonatán?

⁹ Biblia kijtoua ke ijkuak David kimiktij Goliat, “Jonatán uan David peuak tel kuali mouikaj, uan Jonatán peuak kitasojta kemej yejua motasojtaya” (1 Samuel 18:1). Ijkon peuak kualtsin mouikaj maski se okachi xiuejya katka ke okse, uan kualtsin mouikakej hasta keman Jonatán momikilij itech neteuilis (2 Samuel 1:26). * ¿Keyej tel kualtsin mouikayaj?

¹⁰ David uan Jonatán kualtsin mouikayaj porin kitasojtayaj Dios uan senkis kinekiaj kitakamatiskej yejuatsin. Nochin omen kitelnekiaj kiyolpaktiskej. Uan no, nochin omen kipiayaj kualneskayomej tein kichiuaya maj moyekuikanij se iuan okse. Senkis tikneltokaj ke Jonatán kimoujkaitaya ueyi yolchikaualis uan ueyi yoltanejnekilis tein David kinextiaya keman kipaleuiaya itokay Jiova. Uan David kitasojkamatiliaya Jonatán tein okachi xiuejya katka ke yejua, maj amo keman tekauani uan maj kitakamatini itanauatiluan Jiova, uan maj  amo achto itech tanemiliani, ta achto itech itasojikniuj. Se neskayot, maj tikitakan tein kichiuak keman David kipanotoya okachi ueyi ouijkayot. Nejon panok keman cholojtinemia porin tekiuaj Saúl kitemojtinemia. Kemej Jonatán kinextiaya ke amo keman tekauaya, “yajki kampa moajsia David, [...] uan kipaleuij maj kiajsi yolchikaualis itech Jiova” (1 Samuel 23:16). Senkis tikneltokaj ke David tel  kualtsin momachilij ijkuak kiitak ke iteltasojikniuj ompa ajsik uan kiyolchikauato. *

11. ¿Toni technextilia tein kipanokej Jonatán uan David kemej tasojiknimej?

¹¹ ¿Toni technextilia tein kipanokej Jonatán uan David? Technextilia ke okachi tayekantok maj nochin omen tasojiknimej kinekikan kiyolpaktiskej Dios. Techtelpaleuia maj timouikakan imiuan akin kineltokaj tein tejuan tikneltokaj, akin no kitojtokaj principios tein teiluia maj se chipaujkanemi, uan akin no kinekij kitakamatiskej Dios  nochipaya. Ijkon ueli timopaleuiaj uan timoyolchikauaj ijkuak timotapouiaj tanemililmej, timotapouiaj keniuj timomachiliaj uan timotapouiaj tein tikmatij (xikonixtajtolti Romanos 1:​11, 12). Uan nejon tasojiknimej tein kinekij kiyolpaktiskej Dios, tikinajsij itech nechikol. Axkan ¿kijtosneki ke uelis timouikaskej imiuan nochin tein youij itech Kalnechikol? Amo nochipa.

12, 13. 1) ¿Keyej moneki tikixpejpenaskej itech nechikol ika miak nejmachkayot akin imiuan timouikaskej? 2) ¿Toni ouijkayot kipiakej nechikolmej itech yekinika siglo, uan toni chikauak tanejmachtilis kitemakak Pablo?

¹² Moneki tikixpejpenaskej ika miak nejmachkayot akin imiuan timouikaskej, ta amo nochin tein monechikouaj uelis techpaleuiskej maj okachi timotokikan iuan Dios. ¿Tikmoujkaitaskej nejon? ¡Amo! Ijkon kemej moajsi seki takilot itech kuouit tein amo niman chikauaya, no moajsij seki tokniuan tein amo niman chikauaya imin takuaujtamatilis. Yejika itech nochi nechikolmej tikitaskej ke sekin okachi chikaujkej ke oksekin (Hebreos 5:12–6:3). Yejika moneki maj amo tiyolijsiuikan imiuan yankuikej oso tein amo chikaujkej, uan maj tikintasojtakan, ta ijkon tikinpaleuiskej maj chikauaya imin takuaujtamatilis (Romanos 14:1; 15:1).

¹³ Kemansa uelis onkas ouijkayomej itech nechikol, uan yejika monekis maj tikixpejpenakan ika okachi nejmachkayot akin imiuan timouikaskej. Xa aksa amo moyeknejnemiltia, oso teisa ika mokualantijtok uan peua teijijtoua. Itech yekinika siglo no ijkon panok. Maski miakej tokniuan kualtsin kitekitiliayaj Dios, sekin amo ijkon kichiuayaj. Se neskayot, itech Corinto sekin amo kineltokayajok seki tamachtilis, uan yejika Pablo kininejmachtij tokniuan: “Amo ximotekauilikan ke maj namechkajkayauakan [...]: ‘Takan timouikatinemij iuan nekes ten  amo yolchipaujkej, [...] techmajmauaskej ika tajtakolmej’” (1 Corintios 15:12, 33). Pablo no kinejmachtij Timoteo ke sekin tokniuan amo monejnemiltiskiaj melaujkej, uan yejika monekia maj amo imiuan mouikani (xikonixtajtolti 2 Timoteo 2:​20-​22).

14. ¿Toni principio tikajsij itech itajtoluan Pablo, tein technejmachtia maj amo timouikakan imiuan amo kuali tasojiknimej?

¹⁴ Itech nejin tanejmachtilis tein kitemakak Pablo tikajsij se principio: komo se aksa amo moyeknejnemiltia, maski moajsis itech nechikol, okachi kuali maj amo timoteluikakan iuan (2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14). Moneki tikyekpiaskej toyekuikalis iuan Dios. Maj amo tikelkauakan ke titamatij kemej ichkat, uan kemej eskia tikchichinaj imin tanemililuan uan imin tachiualisuan akin imiuan timouikaj. Komo tsikitsin ichkat tikpankalakiaj itech talat, amo kichichinas chipauakat. No ijkon, komo timokuij imiuan amo kuali tasojiknimej, amo tikseliskej nion teyi tein kuali (1 Corintios 5:6).

15. ¿Toni moneki tikchiuaskej uan ijkon uelis tikinajsiskej kuali tasojiknimej itech nechikol?

¹⁵ Teyolpaktij tikmatiskej ke amo ouij tikinajsiskej kuali tasojiknimej itech nechikol (Salmo 133:1). Axkan ¿keniuj uelis tikinajsiskej? Maj timonejnemiltikan kemej kichia Dios maj monejnemiltikan itasojikniuan. Akin ijkon monejnemiltiaj, kinekiskej touan mouikaskej. Uan no, moneki maj tejuan timotokikan imiuan (xikonita recuadro, “ Keniuj uelik tikinpiakej kuali tasojiknimej”). Maj tikintemokan akin kipiaj kualneskayomej tein tiknekij tikpiaskej. No moneki tikelnamikiskej nejin tayolmajxitilis tein kitemaka Biblia: “Ximopatauakan”. Kemaj, okachi tokniuan tiknekij tikinchiuaskej totasojikniuan, uan amo tikitaskej ox chijchipaujkej oso maseualmej, okseko kayomej oso tajtouaj okse tajtol (2 Corintios 6:13, NM; xikonixtajtolti 1 Pedro 2:​17). No moneki maj amo sayoj timouikakan imiuan touanpoyuan. Maj tikelnamikikan, Jonatán okachi xiuejya katka ke David. Kemej tikmatij, tasojiknimej tein okachi xiuejkejya kimatij miak taman uan kipiaj okachi tamatilis.

16, 17. ¿Keyej maj amo keman tiknemilikan tikauaskej inechikol Jiova komo se tokniuj techyolkokoua?

¹⁶ Kemej tataman tikpanouaj keman timoskaltiaj uan tataman titanemiliaj, amo ueli tiktsakuiliaj maj amo onka kuejmolmej. Yejika kemansa uelis techkuejmolos itajtoluan oso itachiualis se tokniuj, oso kemansa tikitaskej ke titeltatamamej uan yejika amo ueli timoyekuikaj iuan aksa, oso kemansa kikejkepaskej tein tikijtojkej oso tataman titanemiliskej (Proverbios 12:18). ¿Toni tikchiuaskej keman ijkon techpanos? ¿Tikauaskej maj techuetsilti nejon ouijkayot, uan tikauaskej inechikol Jiova? ¡Amo! Ta tiktasojtaj Jiova uan itasojikniuan.

¹⁷ Jiova iaxka tonemilis uan kichiua maj tiksentokakan tikpiakan, uan yejika kinamiki maj tiktasojtakan uan maj tikueyichiuakan sayoj yejuatsin (Apocalipsis 4:11). No kinamiki maj tikpaleuikan inechikol uan maj amo keman tikauakan,  ta yejuatsin ika techixyekana (Hebreos 13:17). Yejika, keman se tokniuj techyolkokoua, amo tiktauelkauaj nechikol. Amo keman tikchiuaskej nejon, ta Jiova amo yejua akin techyolkokoj. Uan no, kemej tikteltasojtaj Jiova, amo keman tiknemiliskiaj tikauaskej yejuatsin uan inechikol (xikonixtajtolti Salmo 119:165).

18. 1) ¿Keniuj uelis titapaleuiskej maj onka yolseuilis itech nechikol? 2) ¿Toni tatiochiualismej tikseliaj keman tiktapojpoluiaj akin moyolnonotsa?

¹⁸ Tikintasojtaskej tokniuan techolinia maj titapaleuikan maj kualtsin tiyetokan itech nechikol. Kemaj, netasojtalis techolinia maj titetapojpoluikan komo teisa techchiuilijkej tein amo ueyi, uan maj amo tikelkauakan ke tinochin titajtakouanij uan tinochin timopolouaj (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Uan komo Jiova amo kichia maj amo keman mopolokan itasojikniuan, ¿keyej tikchiatij tejuan? Uan no, netasojtalis techpaleuia maj ‘timotapojpoluijtiyakan’ ika miak pakilis (Colosenses 3:13). Sayoj ke kemansa uelis techkisas ouij tikchiuaskej nejon. Kemansa semi timokualantijtoskej, uan uelis amo tikelkauiliskej tein techchiuilij nejon tokniuj. Uelis tiknemiliskej ke komo tikualanij, tiktatsakuiltiaj akin techyolkokoj. Sayoj ke tein melauj, akin amo teelkauilia teisa yejua akin okachi moijtakoua. Yejika okachi kuali maj tiktapojpoluikan komo moyolnonotsa (Lucas 17:3, 4). Komo ijkon tikchiuaj tikseliskej miak tatiochiualismej. ¿Kemej toni? Tikpiaskej yolseuilis tejuan, uan imiuan tokniuan tein monechikouaj, uan tein okachi motelneki, tikpiaskej yolseuilis iuan Jiova (Mateo 6:14, 15; Romanos 14:19).

19. ¿Itech toni tachiualismej mochia maj amo timouikakanok iuan aksa?

¹⁹ Kemansa mochia maj amo timouikakanok imiuan tein yetoyaj itech nechikol. Nejin mochiua ijkuak se tokniuj kitapanauilia itanauatil Dios, uan amo kineki moyolnonotsas uan moneki kikalankixtiskej itech nechikol. No ijkon panoua komo aksa kiixtopeua Jiova ijkuak tamachtia tein amo melauak,  oso akin senkis kijtoua ke amo kinekiok eski itaixpantijkauj Jiova. ITajtol Dios techyekiluia: “Amo iuan ximouikatinemikan” (xikonixtajtolti 1 Corintios 5:​11-​13; 2 Juan 9-​11). * Uelis techkisas tel ouij tikchiuaskej nejon, uan okachiok komo tochankauj oso totasojikniuj. Axkan, ¿toni tikchiuaskej? ¿Senkis tiyetoskej itechkopa Dios, uan ijkon tiknextiskej ke tiktayekanaltiaj Jiova uan itanauatiluan tein melaujkej? Maj tikelnamikikan ke Jiova kitelyolpaktia maj amo keman tikauakan uan maj tiktakamatikan.

20, 21. 1) ¿Keyej monextia netasojtalis maj yeto se tanauatil tein kijtoua ke moneki kinkalankixtiskej tajtakolchiuanij? 2) ¿Keyej motelneki maj kuali tikinixpejpenakan totasojikniuan?

²⁰ Tein melauj, maj Dios kitali tanauatil ke moneki kinkixtiskej itech nechikol tajtakolchiuanij tein amo kinekij moyolnonotsaskej, kinextia netasojtalis. ¿Keyej? Yekinika, porin nejon tanauatil kinextia ke kitasojta itokay Dios tein yektik uan nochi tein kijtosneki nejon tokayit (1 Pedro 1:15, 16). Ojpatika, porin nechikol kisentoka mopia chipauak. Tokniuan tein amo kikauaj Dios, kinpaleuia maj amo kinijtako iamo kuali tachiualis akin amo kineki moyektalis. Ijkon, uelis kisentokaskej kitekitilijtoskej Dios, ika se tanemilil ke nechikol mochiua kemej se nepaleuil itech nejin taltikpak kampa amo takualyan (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). Uan expatika, kinextia ke Dios kintasojta tajtakolchiuanij. Ta kichia maj nejon kintatsakuilti, maj kintanemililti, uan satepan maj oksepa kitemokan mokepaskej iuan Jiova (Hebreos 12:11).

²¹ Kemej tikitakejya, akin imiuan timouikaj techpaleuiaj oso techijtakouaj. Yejika motelneki maj tikinixpejpenakan ika miak nejmachkayot. Komo tikinixpejpenaj timouikaskej imiuan itasojikniuan Jiova, uan tikintasojtaj akin yejuatsin kintasojta, tikinpiaskej okachi kuali tasojiknimej. Uan ijkon techpanoltiliskej miak taman tein kuali tein techpaleuis maj tikyolpaktikan Jiova kemej tejuan tikixtalijtokej.